به گزارش ایرنا، با نیم نگاهی به تاریخچه ایجاد شهرک‌های کشاورزی و گلخانه‌ای کشور که در ۱۵ سال اخیر رقم خورده است می‌توان این اتفاق را گامی برای رونق اقتصادی و حفاظت از منابع تولید در کشور و به تبع آن در یکی از مهمترین قطب‌های تولیدی و فرآوری محصولات کشاورزی یعنی آذربایجان‌غربی تلقی کرد.
ارزآوری مناسب و ایجاد اشتغال در استان‌هایی مانند آذربایجان‌غربی که دارای مرزهای مشترک با کشورهای خارجی و نیز آب و هوای مطلوب برای کشاورزی و تولید اقتصادی هستند، در زمینه گلخانه‌ها موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.
شهرستان ارومیه یکی از مناطقی در این استان است که به علت واقع شدن در مرکز استان و دارای بودن مرز مشترک با کشور ترکیه این روزها جنب و جوش سرمایه‌گذاران بخش کشاورزی برای توسعه فعالیت‌ها در قالب گلخانه‌ها در آن رونق گرفته است.
توسعه کشت‌های گلخانه‌ای که در ۲ دهه گذشته در کشور و به تبع آن در آذربایجان‌غربی رایج شده توانسته است علاوه برصرفه‌جویی ۸۰ درصدی در مصرف آب منجر به افزایش چندین برابری در تولید محصولات شود.حمایت استاندار آذربایجان‌غربی به عنوان نماینده عالی دولت در منطقه از این موضوع و تلاش برای راه‌اندازی نهضت گلخانه‌ای و اراده مدیریت ارشد استان بر تسهیل ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران باعث شده تا تمایل به حضور سرمایه‌گذاران در این بخش افزایش یابد.
محمدصادق معتمدیان بارها با اشاره به ظرفیت بالای نهضت گلخانه‌ای برای رونق بخش کشاورزی استان بر استفاده از روش‌های نوین زراعی و باغی، مکانیزه کردن کشاورزی، مدیریت منابع آبی و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری به صورت جدی تاکید کرده است.
اما اینکه بانک‌ها و دستگاه‌های خدمات رسان چه میزان در مسیر تحقق نهضت گلخانه‌ای با هم و متقاضیان تعامل و همکاری دارند موضوعی است که نیازمند یک بازنگری مجدد است.
به بهانه پیگیری وضعیت گلخانه‌های موجود و چگونگی راه اندازی و فعالیت آنها راهی گلخانه‌ای در روستای جهتلو شدم تا با مدیر تولید این واحد کشاورزی هم صحبت شوم و از اهمیت گلخانه‌ها در افزایش درآمد کشاورزان و یا سرمایه‌گذاران و چالش‌های پیش رو بیشتر پرس و جو کنم.
گلخانه‌ها فضایی امن برای کشاورزی در تمام فصول
علی وصفی مدیر تولید گلخانه ای در شهر ارومیه است که علاوه بر کشت و زرع خصوصی برای خودش، دستی بر آتش شغل کشاورزی و کوله باری از تجربیات دارد.
او در بدو ورودمان به گلخانه همراه با سایر کارگران مشغول بسته‌بندی کدوی تولیدی برای عرضه به بازار است.
بارش رگباری باران و رعد و برق و باد بر سقف گلخانه آواز برکت می‌زند و چند نفر در فضایی آرام و بی دغدغه مشغول چینش محصولات برای عرضه در بازار هستند.
آرامش خاطر کشاورز از بابت عدم خسارت‌های تگرگ و باد و باران یکی از مزیت‌های گلخانه و تولیدات آن است که در بدو ورود ذهن را به سمت مزایای این نوع کشاورزی هدایت می‌کند.
سطوح مالچ پاشی شده نیز از مزایای دیگر این نوع کشت است که خودنمایی می‌کند و به گفته مدیر تولید این واحد، استفاده از این پوشش بر روی خاک باعث محافظت از ریشه گیاهان در برابر باد، باران، نفوذ گرد و غبار، یخبندان، در فضای باز شده و در فضای بسته هم باعث جلوگیری از تبخیر آب موجود در خاک و نیز فرسایش می‌شود.
براساس اظهارات مدیر تولید، در این گلخانه روزانه چهار نفر کار می‌کنند و در هر چینش در ایام پیک یک هزار کیلوگرم برداشت کدو انجام می‌شود و در صورتی که شرایط فراهم نباشد ۵۰۰ کیلوگرم برداشت کدو در روز حتمی است و برداشت محصول تا اواخر آذر ادامه دارد.
بازار پسندی محصول و تولید با کیفیت گام اول موفقیت در امر کشاورزی است و با اینکه کشاورزی کاریست که در این منطقه عمومیت دارد ولی باید تخصص و مهارت را در این زمینه هر روز ارتقا داد البته تجربه و دانش کشاورزان در پرورش گیاهان و محصولات هم می‌تواند مفید باشد.وصفی با بیان اینکه وزن هر کدو در هنگام عرضه باید کمتر از ۲۰۰ گرم باشد، گفت: کدو هر روز بزرگ تر می‌شود که باید در این زمینه نهایت دقت را کرد و عملیات برداشت را سریع انجام داد.
به گفته این کشاورز، رعایت زمان‌بندی در کاشت و برداشت محصول باید همواره مورد توجه کاشت و برداشت محصول گلخانه‌ای باشد.
بانک کشاورزی سرمایه‌گذاران را حمایت کند
با چرخشی در گلخانه پای صحبت و درد دل‌های او نشستم تا اندکی از مسیر گرفتن مجوز و تسهیلات برایم بگوید، دل پری از بانک عامل داشت و گفت: حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش گلخانه‌ای که به نوعی صیانت از منابع موجود است، لازم است.
وصفی که صحبت‌هایش سرشار از تجربه و کارمیدانی چندین ساله در این زمینه بود از روند پر پیچ و خم اخذ اعتبارات بانکی گلایه کرد و ادامه داد: سال ۱۳۹۷ پروانه احداث چهار هزار مترمربع گلخانه گرفتم ولی به قدری دوندگی انجام دادم که نرخ تسهیلات از ۱۲ درصد به ۱۸ درصد رسید و این موضوع برای من صرفه اقتصادی نداشت.
با مراجعه چندین باره به بانک کشاورزی بعد از پنج سال برای اخذ وام با درهای بسته مواجه و تصمیم گرفتم خودم در مدت زمان کمی طولانی تر گلخانه‌ام را با سرمایه شخصی احداث کنم.
اگر با شرایط بانک کشاورزی می‌خواستم وام بگیرم گلخانه من تحت نظارت نظام مهندسی با سه میلیارد تمام می‌شد ولی با صرف نظر از این تسهیلات با ۲ میلیارد تومان سرمایه شخصی این کار را انجام دادم.
وی با اشاره به اینکه معطلی سرمایه‌گذاران در بانک چالش حل ناشدنی است، ادامه داد: خواهان تسهیل مسیر برای فعالان در بخش گلخانه‌ها هستیم چرا که در برهه کنونی راه نجات بخش کشاورزی کشور بخاطر کم آبی، از مسیر توسعه و تولید گلخانه‌ای می‌گذرد.
با ادامه گشت و گذار در داخل محیط گلخانه در بخشی از این محیط درختچه‌های انگور، گوجه سبز، آلو، خیار، گوجه‌فرنگی خودنمایی می‌کرد، مدیر گلخانه در پاسخ به سوالی در خصوص علت پرورش ابن درختچه‌ها، کاشت آزمایشی را عنوان کرد.
وصفی با اشاره به اینکه هر کاشتی حتی به صورت پایلوت نیز در این مکان با مطالعه و بهره‌گیری از نظر کارشناسان انجام می‌شود، گفت: تولید محصولاتی با صرفه اقتصادی مدنظر است لذا در این مکان انواع گل‌های شاخه بریده و توت فرنگی و صیفی جات را می‌شود تولید کرد.
این کشاورز با اشاره به اینکه مدیریت در این گلخانه شراکتی است، افزود: پنج هزار و ۵۰۰ مترمربع از گلخانه را برای کاشت محصولات متناسب با نیاز بازار در نظر گرفته‌ایم.
مدیر تولید این گلخانه با اشاره به اینکه بازاریابی و شناخت بازار، اینکه چه چیزی بکاریم، شرایط خود گلخانه و بستر، نیروی کار از مهمترین فاکتورهای موفقیت است، گفت: اینها اگر همه کنار هم باشند گلخانه سالانه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان سود ثابت خواهد داشت.
هزینه احداث در این مساحت هم اگر توسط خود فرد انجام شود ۶ میلیارد تومان می‌شود یعنی در پنج سال سرمایه برگشت داده می‌شود ولی اگر از تسهیلات استفاده کنید همیشه مقروض بانک‌ها با این سودهای ۱۸ درصدی خواهید بود.
کشت گلخانه‌ای مسیری موفق برای بهره‌وری از آب و خاک
سعید پورجعفر از گلخانه داران موفق ارومیه در زمینه کشت سبزی و صیفی و توت‌فرنگی است که برای گفت وگو با او عازم روستای چنقرالوی پل شدم تا درباره وضعیت گلخانه و نوع تولیدات آن اطلاعاتی بدست آورم.
کاهش چندین برابری مصرف آب و همچنین محافظت از محصول در برابر حوادث طبیعی مثل سرمازدگی، سیل، تگرگ و تندباد و بسیاری از آفتها مهمترین مزیت کشت گلخانه‌ای استوی در این گفت وگو اظهار کرد: چندین سال مستمر از مشاوره‌های کارشناسان جهادکشاورزی بهره گرفته و در کنار آن مطالعات شخصی و تلفیق با دانش روز و استفاده از مشاوره‌ها موجب شد تا در سال ۱۴۰۰ رکورد دار تولید توت‌فرنگی در استان آذربایجان غربی شوم.
براساس گفته‌های وی، کاهش چندین برابری مصرف آب و همچنین محافظت از محصول در برابر حوادث طبیعی مثل سرمازدگی، سیل، تگرگ و تندباد و بسیاری از آفتها مهمترین مزیت کشت گلخانه‌ای است.
پورجعفر گفت: این روزها آب چاه‌های روستا به علت نفوذ نمک در سفره‌های زیرزمینی و استفاده‌های بیش از حد از ذخایر آبی شور شده ولی در کشت گلخانه‌ای با استفاده از آب شیرین کن افزودن مواد مغذی به آب مصرفی و با حداقل مصرف توانسته‌ایم به حداکثر تولید دست یابیم.
این بهره‌بردار هم اکنون بعد از ۱۰ سال علاوه بر اینکه به یک موفقیت در درآمدزایی دست یافته، برای سه نفر از زنان روستایی هم شغلی موقت دست و پا کرده و آنان را در گلخانه مشغول به کار کرده است.
وی توانسته با ارتقای دانش کشاورزی خود، تلفیق آن با دانش روز با کمک کارشناسان کشاورزی و استفاده بهینه از اطلاعات موجود در فضای مجازی با درآمدی یک میلیارد تومانی در سال گذشته در محیط سه تا چهار هزار متری کنترل شده کشت به یک الگوی پایدار و موفق در تولید دست یابد و اینک در صدد گسترش محیط گلخانه‌اش است.
به گفته این کشاورز ارومیه‌ای، مشکلات موجود در راستای احداث گلخانه‌ها در استان، شامل عدم امکان تخصیص آب در برخی مناطق، هزینه بالای احداث گلخانه، پروسه طولانی کارهای اداری مربوط برای اخذ پروانه تاسیس و تسهیلات بانکی لازم و عدم وجود ثبات در بازار برای محصولات تولیدی، هزینه بالای نهاده‌ها از قبیل بذر و کود و سم است.
۲۴۲ گلخانه در آذربایجان‌غربی مشغول تولید و فعالیت هستند
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی می‌گوید: گلخانه‌های استان در مساحت ۷۲.۴ هکتار احداث و مشغول تولید هستند و با اشتغالزایی ۷۲۰ نفر به صورت مستقیم و یک هزار و ۴۴۰ نفر به صورت غیر مستقیم فعالیت می‌کنند.
کل تولیدات بخش کشاورزی استان سالانه ۶.۲ میلیون تُن است، سالانه بیش از ۱۱هزار تن محصول اعم از سبزی و سیفی، گل شاخه بریده و نهال در گلخانه‌ها تولید می‌شود. علی دیانتی با اشاره به اینکه این استان پتانسیل‌های خوبی در بخش توسعه کشاورزی دارد، اظهار کرد: با توجه به محدودیت‌های اقلیمی و اجرای مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه گلخانه‌ها را با سرعت بیشتری گسترش خواهیم داد و توسعه کشت محصولاتی چون سبزی و صیفی در مکان‌های مدیریت شده در دستور کار است.
به گفته وی، تاکیدات استاندار آذربایجان غربی نیز درباره نهضت گلخانه‌ای باعث شده تا این اقدامات با جدیت پیگیری و اجرایی شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه کل تولیدات بخش کشاورزی استان سالانه ۶.۲ میلیون تُن است، ادامه داد: سالانه بیش از ۱۱ هزار تن محصول اعم از سبزی و سیفی، گل شاخه بریده و نهال در گلخانه‌ها تولید می‌شود.
دیانتی، کاشت بهینه زراعی را از ضروریات استان برای بهبود وضعیت دریاچه ضروری بیان کرد و گفت: توسعه گلخانه‌ها در راستای این هدف و صیانت از محیط زیست و در مسیر مدیریت غذایی در پی افزایش جمعیت و نیاز به افزایش تولید بوده است.
سالانه بیش از ۱۵ هزار تن محصول اعم از سبزی و سیفی، گل شاخه بریده و نهال در گلخانه‌های آذربایجان غربی تولید می‌شودوی با بیان اینکه محدودیت‌های منابع باعث شده که ما نتوانیم در واحد سطح و عرصه های باز اراضی خود را توسعه دهیم، یادآور شد: برای اینکه بتوانیم با روش‌های نوین آبیاری با آب کم تولید در واحد سطح افزایش یابد باید تولید در مکان‌های تحت کنترل باشد.
دیانتی با اشاره به اینکه تولید در واحدهای کنترل شده ۱۰ برابر اراضی رو باز است ادامه داد: نیازمند همکاری همه دستگاه‌های همکار برای توسعه گلخانه‌ها بخصوص آب منطقه‌ای و ادارات خدمات رسان از جمله برق و گاز هستیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی اضافه کرد: در کنار همه این ادارات نیازمند تسهیل‌سازی و حمایت‌های عمیق بانک کشاورزی هستیم چرا که توسعه با حمایت مالی گره خورده است.
ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاری تسریع کننده تحقق نهضت گلخانه‌ای است
مدیر باغبانی جهادکشاورزی آذربایجان غربی بر ایجاد انگیزه در سرمایه‌گذاران تاکید دارد و لازمه سرعت بخشی به نهضت گلخانه‌ای در استان را به این موضوع منوط می‌داند چرا که به نظر این کارشناس محیط‌های کنترل شده باعث می‌شود تا میزان مصرف آب نسبت به فضای آزاد کمتر و عملکرد در واحد سطح افزایش می‌یابد.
به گفته حکمت جعفری، در تدوین الگوی کشت درختان باغی و استفاده از درختان کم آب بر جهت تغییر الگوی کشت از جمله پسته، سنجد، زعفران و انگور به علت کم آب بر بودن در دستور کار است.
وی می‌گوید که یکی از حرکت‌های مهم در استان در راستای افزایش بهره‌وری در کنار توسعه گلخانه‌ها شناسنامه‌دار کردن باغات استان است که درصددیم با هدفمندسازی، نهاده‌ها به اندازه کافی به دست کشاورز برسد و از سم، کود، نهاده‌ها و تسهیلات به بهترین شکل استفاده کنند.
مدیر باغبانی جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی اضافه کرد: سعی می‌شود تا پایان سال موضوع مدیریت و این ۲ مبحث ترویج شود.
سالانه ۱۵ هزار تن سبزی و صیفی در گلخانه‌های آذربایجان غربی تولید می‌شود
کارشناس و مجری طرح گلخانه‌های جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی هم با اشاره به اینکه عمده محصولات تولیدی در گلخانه‌های استان خیار و گوجه‌فرنگی است، گفت: سالانه ۱۵ هزار تن سبزی و سیفی در این محیط‌ها تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.
میزان تولیدگل شاخه بریده ۲ میلیون شاخه، انواع گل‌های گلدانی و آپارتمانی با بیش از ۲ میلیون و ۸۵۰ هزار میلیون گلدان، ۲۵۰ تن توت‌فرنگی (عمده تولید در گلخانه های هیدروپونیک)، ۲۸ تن انواع گیاه دارویی از سایر محصولات تولیدی در گلخانه‌های استان است.
به گفته شبنم جلیل‌زاده، میزان تولید میوه‌های درختی خارج از فصل ۱۴۸ تن در سال بود، نشا سبزی و صیفی ۲۰ میلیون بوته، نشا گیاهان دارویی ۲ میلیون بوته و نهال ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار اصله است که از پایه رویشی هستند.
وی با اشاره به اینکه افزایش تنوع کشت در گلخانه‌ها هم مدنظر است، ادامه داد: این اقدام موجب می‌شود تا از نظر بازاریابی کشاورزان با مشکل مواجه نشوند.
به گفته این کارشناس، در سال جاری ۴۲ هکتار برنامه توسعه گلخانه‌ای در آذربایجان‌غربی مدنظر است و این سطح از سوی وزارتخانه ابلاغ شده که برش شهرستانی آن نیز اعلام شده است.
جلیل زاده با اشاره به کمک‌های سازمان جهادکشاورزی به سرمایه‌گذاران این بخش گفت: این کمک‌ها در قالب تسهیلات بانکی است که معمولا ۲۰ درصد آورده شخصی و مابقی تسهیلات است که همراه با یک سال استراحت و پنج سال باز پرداخت است.
وی یادآور شد: امسال ۶۰ نفر به بانک‌ها برای اخذ تسهیلات معرفی شده‌اند و برای حمایت از تجهیز، تکمیل و نوسازی گلخانه‌ها نیز تسهیلات داده می‌شود.
گلخانه‌های قدیمی می‌توانند برای نوسازی تسهیلات دریافت کنند تا ضمن افزایش بهره‌وری محصولات تولیدی با کیفیتی عرضه کنندکارشناس و مجری طرح گلخانه‌های جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی تاکید کرد: گلخانه‌های قدیمی می‌توانند برای نوسازی تسهیلات دریافت کنند تا ضمن افزایش بهره‌وری محصولات تولیدی با کیفیتی عرضه کنند.
این کارشناس با بیان اینکه محصولات گلخانه‌ای استان دارای ارزش صادراتی بالایی هستند، افزود: گلخانه‌ها را در اراضی غیر قابل کشت هم می‌شود راه‌اندازی کرد و با روش هیدروپونیک به تولید محصول اقدام کرد.
جلیل زاده با اشاره به اینکه ۶۰ درصد از گلخانه‌های استان هیدروپونیک هستند، اضافه کرد: کشت بدون خاک مهمترین مزیت این گلخانه بوده و در این نوع کشت هم مصرف آب بسیار کم است.
وی در باره تامین نهاده‌های مورد نیاز برای گلخانه‌های استان نیز گفت: نهاده گلخانه‌ها به صورت آزاد و شخصی خریداری می‌شود چرا که درآمد مطلوب و هزینه خرید کود در مقابل سود و تولید انجام شده بسیار پایین است.
آذربایجان غربی دارای بیش از یک میلیون اراضی قابل کشت و ۸۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت است، ۲۳۵ هزار بهره‌بردار در این اراضی مشغول به کشاورزی هستند که فعالیت آنان منجر به تولید ۶ میلیون تن انواع محصول زراعی و باغی می‌شود.
براساس اظهارات کارشناسان ۹۰ درصد منابع آبی استان در بخش کشاورزی به علت سنتی بودن روش‌های کاشت، داشت و برداشت مصرف می‌شود که با بکارگیری روش های نوین آبیاری و طرح‌های جدید در بخش زراعت و باغبانی این میزان آب مصرفی، بشدت قابل کاهش است.