گروه جامعه ایرنا - ایران با دارا بودن حجم زیادی از ذخایر گازی و نفتی دارای ظرفیت بسیار بالایی برای توسعه صنایع پتروشیمی است و در این زمینه هم پیشرفت های خوبی داشته به طوری که اکنون جایگاه ششم را میان ۷۱ بخش اقتصادی در کشور به خود اختصاص داده است که نشان می دهد نقش بسزایی در پویایی اقتصاد کشور دارد، اما در کنار تمام این مزایا، صنایع پتروشیمی آلودگی های زیادی را به همراه دارد، بررسی ها نشان می دهد انواع آلاینده ها به صورت گاز، ذرات معلق، لجن، پساب مایع، فلزات سنگین، بنزن و مشتقات آن، سولفور دی اکسید، نیتروژن دی اکسید، هیدروژن سولفید، منواکسید کربن و سایر مواد شیمیایی وارد خاک و دریا می شود که اثرات سوء جبران ناپذیری را بر محیط زیست و سلامت انسان به همراه دارد.
فعالیت صنایع پتروشیمی در عسلویه در دو فاز ۱ و ۲ آلودگی های زیادی را برای منطقه رقم زده است به طوری که در مواردی شاهد ورود حجم زیادی انواع پساب صنعتی حاوی جیوه در آبهای خلیج فارس بودیم که در مقطعی باعث آلودگی زیادی در خورموسی شده بود هر چند این واحد تعطیل شد و حجم آلودگی در آن منطقه پایین آمد اما سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی امر در صدد است تا مشکلات آلودگی صنایع پتروشیمی ریشه ای حل شود بر این اساس نظارت و پایش های خود را تقویت کرده تا صنایع به سمت تولید پساب صنعتی صفر حرکت کنند.
مدیر دفتر بررسی و مقابله با آلوگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: این دفتر برنامه های مختلفی را با هدف کاهش آلودگی ها در مناطق ساحلی و فراساحلی دنبال می کند، در واقع یکی از مهمترین وظایف ما بحث پایش، نظارت، کنترل و کاهش آلودگی ها در دریاها از جمله خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر است.
امید صدیقیافزود: در این راستا برنامه ای را با رویکرد جدید با هدف کاهش آلودگی ها، کاهش مصرف آب و انرژی در صنایع مختلف در مناطق ساحلی و فراساحلی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر با همکاری بخش بهداشت ، ایمنی و محیط زیست شرکت صنایع پتروشیمی ( HSC ) و در ادامه با مجموعه وزارت نفت و دستگاه های مختلف دنبال می کنیم، بر همین اساس بهمن ماه سال گذشته بازدیدی از مجتمع منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر داشتیم و بعد از نشست های متعدد، برنامه ای را برای پایش این واحدهای آلاینده پتروشیمی با هدف کاهش آلودگی های آنها آغاز کردیم و در این مسیر برنامه های متعددی برای اجرا نهایی شد که بسیاری از آنها تکمیل تصفیه خانه ها برای پساب های صنعتی است.
وی ادامه داد: در واقع برخی از واحدهای پتروشیمی در ماهشهر یا تصفیه خانه هایشان ناقص است یا تصفیه خانه ندارند، آنهایی که ناقص است باید تکمیل شوند که خیلی ها کار را آغاز کردند و آنهایی هم که ندارند باید احداث کنند، همه چالش ها و معضلات را مشخص و یک برنامه زمانی را هم با آنها نهایی کردیم که اجرا کنند، بسیاری از این برنامه ها برای کاهش آلودگی ها از جمله تکمیل تصفیه خانه ها و اجرای سیستم های بازچرخانی برای بازیافت پسماندهای تولیدی است، همچنین بازیافت دی اکسید کربنی که تولید می کنند و برگرداندن آن به چرخه مصرف هم جزو این برنامه ها است که با اجرای آن بسیاری از آلودگی های هوا کاهش می یابد.
مدیر دفتر بررسی و مقابله با آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: برخی از صنایع این پروژه ها را آغاز کردند و ۶ ماه تا یک سال زمان می برد تا کامل شود، اما زمان اجرای بیشتر آنها حدود یک سال است، مثلاً پتروشیمی بندر امام (ره) که یکی از بزرگترین واحدهای پتروشیمی منطقه است، حدود دو سال است که احداث تصفیه خانه کامل خود را آغاز کرده و بهمن ماه پارسال در بازدیدی که از این تصفیه خانه داشتیم حدود ۹۰ درصد پیشرفت داشت و آن ۱۰ درصد باقیمانده هم به علت بحث تحریم ها بود که تامین برخی تجهیزات را با مشکل مواجه کرد، اما آخرین آماری که داریم تقرییا آماده شده است.
برنامه ای را با رویکرد جدید با هدف کاهش آلودگی ها، کاهش مصرف آب و انرژی در صنایع مختلف در مناطق ساحلی و فراساحلی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر با همکاری بخش بهداشت ، ایمنی و محیط زیست شرکت صنایع پتروشیمی ( HSC ) و در ادامه با مجموعه وزارت نفت و دستگاه های مختلف دنبال می کنیم.
وی تاکید کرد: یکی از بزرگترین مشکلات آن منطقه بحث جیوه بود که پتروشیمی بندر امام (ره) حجم زیادی از آنرا تولید و به دریا تخلیه می کرد که باعث بالا رفتن آلودگی بسیار زیادی در خورموسی شده بود البته حدود سه سال است آن واحد تعطیل و فرایند اصلاح شد و دیگر جیوه مانند گذشته به دریا تخلیه نمی شود که با تکمیل این تصفیه خانه تقریباً به طور کامل تمام فاضلاب صنعتی پتروشیمی بندر امام (ره) تصفیه می شود، در واقع در منطقه بزرگترین تصفیه خانه در مجتمع های پتروشیمی است.
صدیقی گفت: پروژه های متعدد دیگری در حوزه محیط زیست در حال اجرا است و ما هم پیگیر هستیم، برخی از واحدهای پتروشیمی آنجا مشکلاتی دارند که باید حل شود و بسیاری از آنها کار را آغاز کردند و بقیه واحدها هم با پیگیری های محیط زیست اجرای برنامه های خود در این زمینه را در دست اقدام دارند که اگر همه به ثمر بنشیند بخش زیادی از آلودگی هایی که به دریا تحمیل می شد و سلامت منطقه را هم به خطر می انداخت، برطرف می شود، علاوه بر این هم بازچرخانی و بازیافت ضایعات سودآور است یعنی به نفع مجموعه است و هم به لحاظ محیط زیستی و اقتصادی به نفع این واحدهای پتروشیمی است.
وی افزود: در این راستا هفته گذشته از واحدهای پتروشیمی در عسلویه در پارس جنوبی بازدید کردیم و از چندین واحد نمونه که در حال اجرای برنامه های محیط زیستی هستند نیز بازدید کردیم، یکی از آنها مجتمع مبین است، مجتمع مبین یکی از بزرگترین مجتمع ها است که هم آب و هم اکسیژن مواد مصرفی واحدهای پتروشیمی فاز ۱ را تامین و هم اینکه پساب آنها را تصفیه می کند؛ در این راستا طرح های بزرگی را اجرا کرده است، از جمله یک واحد آب شیرین کن راه انداخته که آب فاضلاب تصفیه خانه را شیرین می کند و دوباره به سیستم برمی گرداند که برای آبیاری و سایر مصارف مورد استفاده قرار می گیرد، همچنین این مجتمع زباله سوز هم دارد که خروجی آن زیر حد مجاز است. در واقع عمده پساب فاز یک مجتمع های پتروشیمی منطقه را دریافت می کند و خروجی آنرا هم طبق اطلاعاتی که ما از اداره کل محیط زیست استان بوشهر گرفتیم زیر حد مجاز است و همچنان هم دارد به سمت استاندارد حرکت می کند.
ایجاد برج های خنک کننده، به صفر رساندن پساب پتروشیمی ها، بازچرخانی آب و بازیافت دی اکسید کربن و برگرداندن به چرخه مصرف اقداماتی است که واحدهای پتروشیمی در حال انجام آنها هستند که با این کار میزان آلودگی محیط زیستی تا حد بسیار زیادی کاهش می یابدصدیقی درباره جمع آوری پساب صنایع پتروشیمی فاز ۲ پارس جنوبی هم گفت: برای جمع آوری پساب مجتمع های پتروشیمی فاز ۲ پارس جنوبی که در حال احداث است نیز یک مجتمع تصفیه خانه مرکزی به نام دماوند در حال احداث است که تصفیه پساب واحدهای فاز ۲ پارس جنوبی را انجام می دهد، البته این تصفیه خانه ها یک سری کاستی هایی دارند که باید به تدریج برطرف شوند، مثلاً باید حوضچه های بزرگ ذخیره ایجاد کنند تا زمانی که مثلاً یک واحد پتروشیمی از مدار خارج می شود بتواند آن حجم فاضلابی که برای این تصفیه خانه فرستاده می شود را در آن حوضچه ها ذخیره کند که دماوند در حال ایجاد آن حوضچه است اما هنوز تکمیل نشده، کار دیگری که باید انجام شود این است که مبین و دماوند باید به هم متصل شوند چون اگر زمانی دو یا سه واحد همزمان از کار بیفتد حجم زیادی فاضلاب می ماند که این دو می توانند همدیگر را پشتیبانی کنند.
وی اظهار داشت: البته اتفاقی که در فاز ۲ پارس جنوبی افتاده این است که بسیاری از واحدهای جدیدی که در حال احداث هستند به سمت تخلیه پساب صفر می روند یعنی به این سمت می روند که تقریباً فاضلاب صنعتی تولید نمی کنند البته این بخش در ضوابط استقرار نیست اما برخی از آنها به دلیل فناوری جدیدی که به وجود آمده به سمت پساب صنعتی صفر می روند، یعنی از فناوری هایی استفاده می کنند که عمده پسابی که تولید می شود اول اینکه حجمش کم می شود و دوم همان مقدار هم بازچرخانی شده در نتیجه پساب و پسماند صنعتی اینها به مرور کم و کمتر می شود.
مدیر دفتر بررسی و مقابله با آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در طراحی اولیه مجتمع دماوند، تصفیه ۹۰۰ متر مکعب بر ساعت پیش بینی شده بود که اکنون حدود ۱۳۰ متر مکعب آن راه اندازی شده است اما اکنون با فناوری جدیدی که قرار است پساب به صفر برسد در حال بازبینی حجم اولیه هستند چون دیگر فاضلاب یا پسابی نمی ماند که به آنها بدهند.
وی گفت: مساله دیگر درباره مجتمع های پتروشیمی مصرف آب است به این معنا که برای خنک کردن سیستم آب را مستقیم از دریا برداشت می کنند و سپس بدون خنک کردن دوباره به دریا بر می گردانند که این موجب بالا رفتن آلودگی حرارتی می شود اما اکنون سیستم برج خنک کننده احداث کردند و آبی که سیستم را خنک کرد دیگر به صورت گرم به دریا برنمی گردد بلکه در این برج های خنک کننده دمای آنرا پایین می آورند و عمل بازچرخانی انجام می شود.
صدیقی تاکید کرد: با توجه به اهمیت موضوع بحث پایش آنلاین هر دو مجتمع مبین (برای فاز ۱) و دماوند (برای فاز ۲) راه اندازی شد و اداره کل محیط زیست استان بوشهر به طور مداوم به اطلاعات پایش دسترسی دارد و مرتب خروجی ها و تمام پارامترها از جمله آمونیاک و حرارت آب را به صورت آنلاین کنترل می کند البته سازمان حفاظت محیط زیست هم به این داده ها دسترسی دارد.
وی گفت: علاوه بر اینها چندین طرح دیگر هم برای بازیافت و استفاده مجدد در حال انجام است، مثلاً در بسیاری از این مجتمع ها مقدار زیادی دی اکسید کربن تولید و در هوا منتشر می شود بنابراین تعدادی از این مجتمع ها در حال اجرای پروژه هایی برای بازیافت دی اکسید کربن و بازگرداندن به چرخه مصرف هستند، یا اینکه برخی ها از کُک به عنوان سوخت استفاده می کنند که در نهایت به پسماند تبدیل و دفن می شوند، اما الان پروژه هایی را اجرا می کنند که این کک بازیافت و دوباره به عنوان سوخت استفاده می شود.
۹۰۱۴