به گزارش ایرنا، این روزها با گرم شدن هوا شاهد افزایش شمار مُتکدیان بخصوص کودکان اتباع بیگانه در شهر گُنبدهای فیروزه‌ای هستیم که یا از شهرهای اطراف به اصفهان آمده و یا در زُمره اتباع بیگانه ساکن این دیارند که اغلب یا محل زیست مناسب و مشخصی ندارند یا در حاشیه این شهر می‌زیند.
به گفته مسوولان، بسیاری از اینان از جمله کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرستی هستند که یا در دوره کودکی فروخته شده‌اند یا برای تامین مواد مخدر والدین معتادشان مجبور به کسب درآمد از طریق اخاذی از دیگران یا آلت دست واقع شدن برای گروه‌های مافیایی هستند.
این کودکان با ظاهر آرام و ترحم برانگیز خود در سر چهارراه‌ها یا آدامس و گُل می‌فروشند یا با پیله کردن به رانندگان متوقف شده پشت چراغ قرمز و پاک کردن شیشه خودروها و درواقع به یُمن تجربه و فراست خود و با برانگیختن احساسات نوعدوستانه مردم اصفهان، کاسبی کنند.
به گفته کارشناسان حوزه آسیب‌شناسی بهزیستی، اغلب این کودکان به خانواده‌های کم درآمد و پُرجمعیت دارای سطح تحصیلات پائین، واجد سابقه کیفری و سوء مصرف مواد و اغلب مهاجر تعلق دارند که در محیطی آشفته، خانواده‌ای پُرتنش و ازهم گسیخته و فاقد انضباط جمعی و تحقیر شده از از سوی والدین خود، به دنیا آمده‌اند.
این دسته از اطفال بر اساس عرف و فرهنگ رایج در خانواده خود، کار کردن کودکان را امری نکوهیده نمی‌پندارند و در بین آنها به وفور افراد واجد شخصیت متزلزل و گریزان از قانون و کسب سواد و تکلیف پذیری اجتماعی مشاهده می‌شوند.
شرایط پرورشی کودکان یاد شده به گونه‌ای است که زمینه آسیب‌پذیری آنها از طریق سوء مصرف مواد مخدر با هدف نسیان مشکلات روزمره زندگی، کاهش دردهای جسمی و روحی، هیجان طلبی، جرأت ارتکاب بزهکاری، کسب انرژی کاذب برای انجام کارهای سخت یومیه و افزایش ارتباط با گروه‌های همتایان را فراهم ساخته است.
البته پدیده دریوزگی در سر چهارراه‌ها و خیابان‌ها فقط مختص افراد کم سن و سال نیست و این آسیب اجتماعی افراد دارای سنین بالا اعم از زن یا مرد را هم در برمی‌گیرد که در قالب بانوان گُل فروش یا مردان پاک‌کننده شیشه خودروها یا دودکننده اسپند برای رفع قضا و بلا از سرِ شهروندان می‌توان مشاهده کرد با این حال کودکان دریوزه بخاطر صِغر سن و قابلیت جلب ترحم مردم نوعدوست، آحادی هستند که پسایند اجتماعی حضورشان در مُلوث نمایی و خدشه پذیرسازی چهره شهر، نقش نمادین دارند.
هرچند برای مهاجران بی‌هویتی که بطور غیرمجاز در حال زیستن در دیار اصفهانند؛ افتادن در گروه‌های مُتکدی، دستفروشی و جمع کردن ضایعات، دور از ذهن نیست اما تاثیر وجود این افراد سرگردان در جای جای دیار پُرآوازه‌ای مثل اصفهان بعنوان شهر فرهنگ و ادب، دوستدار کودک و سالمند و مُنادی پیراستگی از مسائل غیر فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی، محل اعراب و شگفتی فزونتری دارد.
محکومیت تَکدی‌گری و کَلاشی(پول درآوردن از دیگران با سماجت)
بر اساس بند پنج ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها ناظر به وظایف این سازمان‌ها جلوگیری از گدائی، جمع‌آوری مُتکدیان و واداشتن گدایان به کار و توسعه آموزش عمومی و… در زُمره وظایف شهرداری‌هاست.
طبق ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی ایران(تعزیرات مجازات‌های بازدارنده) هر کس تکدی یا کلاشی را پیشه خود ساخته و از این راه امرار معاش یا ولگردی کند به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب این اعمال شود علاوه بر مجازات مذکور کلیه اموال کسب شده از طریق تکدی گری و کلاشی نیز مصادره می شود.
وفق ماده ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات و مجازات های بازدارنده)؛ هر کَس طفل صَغیر یا غیررشیدی را وسیله تکدی خود قرار دهد یا افرادی را به این امر بگمارد به سه ماه تا دو سال حبس و استرداد کلیه اموالی که از این طریق بدست‌آورده است، محکوم خواهد شد. لذا شهرداری‌ها موظفند با هماهنگی دستگاه های ذیربط با این پدیده که نوعی ناهنجاری اجتماعی است؛ برخورد کنند.
افغان‌ها واجد بیشترین فراوانی حضور در بین اتباع ۲۴ کشور در اصفهان
مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری اصفهان معتقد است: از نگاه کسانی که از بیرون نظاره‌گر امور اتباع خارجی ساکن در اصفهان هستند، شاید مهاجران ساکن استان، تنها افغانستانی‌ها باشند اما درواقع اتباع ۲۴ کشور در این خطه حضور دارند و بعد از افغانستانی‌ها، بیشترین تعداد اتباع خارجی مقیم استان به ترتیب شامل اتباع عراق، هند، پاکستان، سوریه، لبنان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورها هستند.
مهدی نادری افزود: بیشترین خدماتی که اتباع خارجی ساکن کشور دریافت می‌کنند مربوط به افغانستانی‌هاست که البته در قبال آن نیز برای ما کار و فعالیت می‌کنند.
به گفته مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری اصفهان، از نظر اقامت و اشتغال، اتباع افغانستان و بعد از آن کشورهای عربی، بیشترین حضور را در اُستان دارند و سرمایه‌گذاران زیادی نیز در بین آنان به چشم می‌خورند که دید ایران نسبت به آنها مثبت است.
استفاده ابزاری گروه‌های مافیایی از کودکان دریوزه
مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان در باره وجود باندهای مافیایی پرورنده کودکان مُتکدی در اصفهان به خبرنگار ایرنا گفت: در اصفهان چنین باندهای مافیایی وجود دارند که از کودکان استفاده ابزاری می‌کنند.
روح‌الله ابوطالبی افزود: با رصد برخی از این کودکان مشخص شده است که آنها والدین سالم و توانمندی دارند اما برای کسب درآمد از طریق سوء استفاده و جلب احساسات نوعدوستانه مردم، فرزندان خود را وادار به تکدی‌گری می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: شهروندان اصفهانی سابقه دیرینه‌ای در کمک به نیازمندان دارند و باندهای اشاعه‌دهنده تکدی‌گر با سوء‌استفاده از احساسات و عواطف پاک مردم خَیر این دیار و گماشتن کودکان خیابانی در جای جای سطح شهر، چهره اجتماعی این خطه را مخدوش و زننده می‌سازند.
مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان تصریح کرد: انتظار می‌رود مردم فهیم اصفهان به این نکته توجه کنند که با خرید از اینگونه افراد، در عمل به اصنافی که با ایجاد شغل، محلی برای کسب و کار خود فراهم کرده‌اند؛ خسارت زیادی می‌زنند.
به گفته ابوطالبی، درآمد روزانه مُتکدیان با چند ساعت جولان در سر چهار راه‌ها و معابر، میلیونی است و نکته قابل توجه این است که بیش از ۹۰ درصد این افراد از اتباع کشورهای همجوار و تعدادی نیز مربوط به استان‌های دیگر هستند.
وی تصریح کرد: این افراد با ظاهر فریبنده و ترحم برانگیز خود و حتی داشتن کارتخوان بانکی چند میلیونی، اقدام به دست فروشی و کسب درآمد و در اصل سواستفاده از احساسات پاک مردم می‌کنند.
جمع‌آوری ۸۹ کودک مُتکدی در شهر اصفهان
وی در باره افراد گُل فروش سر چهارراه‌ها گفت: با شناسایی صورت گرفته، این افراد که اغلب اتباع بیگانه هستند با استفاده از گل‌های دورریز گل فروشی‌ها که بصورت رایگان بدست آورند، برای خود مَمَر درآمد خوبی دارند.
این مسوول شهرداری گفت: ۳۲۴ مُتکدی در ۲ ماه اخیر در شهر اصفهان جمع‌آوری شدند که ۲۰۰ نفرشان مذکر بزرگسال، ۲۵ نفر مونت بزرگسال و ۸۹ نفر کودک هستند.
وی در باره محل اسکان کودکان متکدی نیز گفت: یک مراکز تخصصی برای پذیرش و غربالگری سه دسته آقایان، بانوان و کودکان زیر ۱۸ سال راه‌اندازی شده است و ماموران پیشگیری و رفع تخلفات شهرداری با توجه به حضور شبانه‌روزی در سطح شهر اقدام به جمع‌آوری و هدایت افراد متکدی، کارتُن خواب و افراد خیابانی به این مرکز می‌کنند.
ابوطالبی در باره باندهای سودجوی سازماندهی‌کننده مُتکدیان خاطرنشان کرد: سال گذشته پس از رصد و شناسایی صورت گرفته، در سه نوبت سه باند مُتکدی شناسایی شدند که فقط در یکی از مخفیگاه‌های آنها در شرق اصفهان حدود یکصد نفر مرد، کودک و زن حضور داشتند که با دستور مقام قضایی از طریق اداره کل اتباع از مرز ایران اخراج شدند.
تفاوت کودکان خیابانی و کودکان کار
کارشناس مسوول حوزه اجتماعی بهزیستی اصفهان گفت: "کودک خیابانی" به افراد زیر ۱۸ سالی که در خیابان بسر می‌برد و خیابان را خانه خود می‌داند و خانواده‌ای هم ندارد و "کودک کار" به افراد زیر ۱۸ سالی که برای امرار معاشش در خیابان دست فروشی می‌کند اما سرپناه دارد و شب به خانه‌اش برمی‌گردد، گفته می‌شود.
افسانه میرزاییان افزود: در باره ساماندهی کودکان خیابانی؛ بهزیستی بر اساس مُصوبه هیات وزیران در سال ۸۴ بعنوان دستگاه مُتولی ساماندهی این امر مشخص شد اما بالغ بر ۲۰ دستگاه از جمله نیروی انتظامی، شهرداری، دادگستری، آموزش و پرورش، تامین اجتماعی، اداره بهداشت، صدا و سیما،علوم پزشکی، هلال احمر و... طبق قوانین کشور، دَخیل در ساماندهی کودکان کار و حمایت از آنها هستند.
کارشناس مسوول حوزه اجتماعی بهزیستی اصفهان تصریح کرد: بهزیستی طبق آیین‌نامه خود موظف است با کمک شهرداری و نیروی انتظامی، این افراد را شناسایی، پذیرش و توانمند کند.
وی با اشاره به مراکز نگهداری کودکان خیابانی ادامه داد: اواخر سال گذشته مرکز مراقبتی و حمایتی غیردولتی کودکان کار و خیابان، با همکاری بهزیستی و شهرداری اصفهان تاسیس شد که تامین فضای فیزیکی آن بر عهده شهرداری و پذیریش آن بر عهده بهزیستی بود و از اواخر سال گذشته نیز راه‌اندازی شد.
میرزاییان با اشاره به استقرار این مرکز در خیابان جی اصفهان(تحت عنوان پویندگان مهر) گفت: این مرکز تاکنون ۱۱۶ کودک را پذیرفته است که تقریباً حدود ۱۰۵ نفر آنها در زُمره اتباع بیگانه هستند که هیچ هویت و شناسنامه‌ای ندارند و بصورت غیرمجاز وارد ایران شده‌اند که برای شناسایی این افراد "اسکن چشمی" از آنها صورت گرفته است که البته ما انتظار داریم تا امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری و نیروی انتظامی در این زمینه تعیین تکلیف کنند.
وی اضافه کرد: ما در اصفهان یک مرکز غیردولتی نگهداری و یک مرکز دولتی ساماندهی کودکان کار و کودکان بدسرپرست نیز داریم که مرکز غیردولتی روزانه به نام "سرمد" خدمات آمورشی، بهداشتی، مراقبتی روزانه به این کودکان ارائه می‌دهد.
کارشناس مسوول حوزه اجتماعی بهزیستی اصفهان با اشاره به اینکه این مرکز۱۲۰ نفر را روزانه و بصورت ثابت می‌پذیرد، افزود:سال گذشته بطورکلی ۳۸۰ نفر از کودکان کار و خیابانی در اصفهان توسط مراکز تحت پوشش بهزیستی جمع‌آوری شدند.
وی با بیان اینکه آمار دقیقی از شمار کودکان کار و خیابانی در استان نداریم، اظهار داشت: در زمینه شناسایی کودکان خیابانی از انجمن‌ها و فعالان این حوزه درخواست همکاری داریم چرا که باید برای رفع این معضل، آماری دقیق از شمار کودکان خیابانی داشته باشیم.
پرهیز مردم از کمک به کودکان مُتکدی
اما نوید مسائلی مدیر انجمن حمایت از کودکان کار اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد: نگاه مسوولان حوزه‌های مختلف به کودکان کار و کودکان خیابانی متفاوت است و آنها هنوز بر سر تعریف این موضوع به یک نتیجه واحد نرسیده‌اند.
وی افزود: از نگاه نیروی‌های رفع تخلفات شهری، این کودکان جزو باندهایی مافیایی هستند، در صورتی که مسوول مربوطه یک بار در مقام بررسی وضعیت زندگی این کودکان برنیامده و از آنها نپرسیده است که چرا گدایی می‌کنند.
مسائلی گفت: برخی از کودکان کار در پارک‌ها و خیابان‌ها گدایی، دستفروشی و خرید ضایعات می‌کنند یا در مراکز سرپوشیده همچون کارگاه‌ها به بیگاری کشیده می شوند که البته اگر تعریفی مُنفک از این دو مقوله داشته باشیم؛ بهتر می‌توانیم علل کار اینگونه کودک را بررسی کنیم.
وی در باره مافیایی بودن تکدی‌گری کودکان بیان داشت: ما وجود کودکان مُتکدی یا دستفروش در سر چهاراه‌ها را رد نمی‌کنیم؛ اما مافیایی بودن این پدیده را تکذیب می‌کنیم زیرا بسیاری از این قبیل کودکان برای امرار معاش خانواده‌های خود می‌کوشند و بعضی از خانواده‌ها در موقع کار از دور مراقب فرزندان خود هستند ضمن اینکه تعداد مافیای تکدی‌گری در اصفهان نیز انگشت شمار است.
مدیر انجمن حمایت از کودکان کار اصفهان گفت: البته دور از ذهن نیست که برخی از کودکان بی‌هویت اتباع بیگانه که به کشورمان وارد شده و حق استفاده از امکانات را ندارند؛ برای امرار معاش خود تَن به مافیای تکدی‌گری هم بدهند.
وی تاکید کرد: نگاه شهرداری نسبت به کودکان دستفروش، بی‌خانمان و کودکان کار باید تغییر کند و در دوره جاری مدیریت شهری اصفهان که حامی قشر محروم است، انتظار بیشتری از آنها داریم.
شناسایی ۹۰۰ کودک کار و خیابانی توسط انجمن حامی کودکان اصفهان
مسائلی با اشاره به اینکه از طریق انجن حمایت از کودکان کار تاکنون۹۰۰ کودک کار و خیابانی در اصفهان شناسایی شده‌اند، اظهار داشت: آمار دقیقی از تعداد کودکان کار و کودکان خیابانی و تعدادی که بصورت پنهانی در کارگاه‌ها مشغول کارند، در دسترس نیست اما وظیفه سازمان بهزیستی و شهرداری این است که نسبت به شناسایی و ساماندهی این افراد اقدام کند.
وی تصریح کرد: نظارتی هم بر عملکرد دستگاه‌های متولی این کودکان نمی‌شود؛ در صورتی که باید وضعیت آنان توسط دستگاه‌های مربوطه بررسی و سپس به کشورشان بازگردانده شوند.
مدیر انجمن حمایت از کودکان کار اصفهان بیان داشت: بیش از ۹۰ درصد این کودکان، اتباع بیگانه و بقیه از استان‌های کرمان و سیستان بلوچستان هستند اما برخی از آنها در اصفهان به دنیا آمده‌اند و بعنوان شهروند اصفهانی نیز باید مورد حمایت قرار بگیرند.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از کودکان کار و خیابانی امکان استفاده از خدمات آموزشی مدارس در استان را ندارند و در طول روز بیکارند که با توجه به فرهنگ مرسوم "کار کودک" در بین اتباع خارجی و محرومیت افراد بی‌هویت، گرایش به گدایی و افتادن در چنگال مافیا، باندهای مواد مخدر و حتی سوء استفاده جنسی از آنها نیز چندان غیرممکن نیست.
وجود کودکان مُتکدی خدشه‌ای بر چهره شهرِ دوستدارِ کودک
جولان و ویراژ کودکان دریوزه و مُتکدی در شهر زیبای اصفهان که بعنوان نخستین شهر کشور نیز نشان "شهر دوستدار کودک" را از یونیسف(صندوق کودکان سازمان ملل متحد) دریافت کرده، زشت و کریه‌المنظر است.
پس از شهرهای امان کشور اردن و شارجه امارات عربی متحده، اصفهان بعنوان سومین عضو شبکه شهرهای دوستدار کودک در منطقه آسیا قرار گرفت.
شهر دوستدار کودک، شهریست که نیازهای کودکان را در کانون توجه قرار می‌دهد و در راستای توسعه و بسترسازی کالبدی، حقوقی، فرهنگی و اجتماعی برای فعالیت کودکان می‌کوشد تا آنها نیز مانند سایر شهروندان مُنطبق با نیازهایشان زندگی کنند. شهر دوستدار کودک زمینه‌ساز رشد و ارتقای ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی شامل امنیت، نشاط و سلامت کودکان است و اصفهان نیز از سال ۹۷ بعنوان شهر دوستدار کودک انتخاب شد.
شهر دوستدار کودک شهریست که کودکان، مرکز توجه در برنامه‌ریزی‌های شهری بوده و با مشارکت اجتماعی آنان برای شکوفایی استعدادها، توزیع عادلانه و بدون تبعیض و قابل دسترس امکانات برای همه کودکان به شکلی ایمن و امن، خانواده‌محور با والدینی آگاه، مشارکت جو و واجد تعاملات اجتماعی گسترده می‌کوشد.
ابتکار شهرهای دوستدار کودک در سال ۱۹۹۶ توسط یونیسف و برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد معرفی شد و بر این اساس رفاه کودکان، شاخص نهایی یک زیستگاه سالم، جامعه دموکراتیک و حاکمیت مطلوب محسوب می‌شود.
در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر شهرهای دوستدار کودک بوده‌ایم و این رشد نشانه‌ای مثبت از اهمیت این برنامه برای شهرداری‌ها و دیگر نقش‌آفرینان محلی است و امروزه شهرهای دوستدار کودک ۳۰ میلیون کودک در ۳۸ کشور جهان را پوشش می‌دهند.
درهر حال، شایسته نام شهیر اصفهان نیست که بعنوان نخستین شهر دوستدار کودک در کشور، داعیه‌دار و آوانگارد مدنیت و فرهنگ فخرآلود این سرزمین و شهر بین‌المللی ایران که همواره چشمِ گردشگران کشورهای مختلف به آن است، اینک با جولان بی‌محابا و زننده کودکان مُتکدی اعم از بیگانه یا وطنی، مُلوث و خدشه‌دار شود و بجاست مسوولان امر برای این مشکل بدمنظره شهری، چاره اساسی بیندیشند.
روز جهانی کودکان کار از سال ۲۰۰۲ به منظور افزایش آگاهی و جلوگیری از کار اجباری کودکان، توسط سازمان جهانی کار به نام "روز مقابله با کار کودکان" نامگذاری شده است.