امریکا نسبت به حضور و نفوذ دیگر کشورها در آمریکای لاتین حساسیت ویژه ای دارد. از شواهد پیداست که سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به حیاط خلوت واشنگتن دستاوردها و پیام های مهمی داشته است که موجب ابراز نگرانی شدید کارشناسان و اندیشکده های آمریکایی شده است. برخی تحلیلگران این اقدام را قدرت‌نمایی کشورمان در همسایگی آمریکا می دانند.
«امانوئل اوتولنگی» کارشناس ارشد «بنیاد دفاع از دموکراسی ها» در تحلیل سفر رئیس جمهوری کشورمان به آمریکای لاتین نوشت: «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری ایران به تازگی در حالی سفر خود به کاراکاس را به پایان رساند و طی آن اتحاد استراتژیک ایران با دولت «نیکلاس مادورو» را تحکیم کرد که در این سفر صحبت از امپریالیسم آمریکا و نظم جهانی چندقطبی جدید فراگیر بود، اما توافقات به دست آمده هماهنگی عمیق تر و کمک متقابل بین تهران و کاراکاس در تلاش مشترک آنها برای مقابله با تحریم های ایالات متحده را نشان می دهد.
طبق این تحلیل، ایران و ونزوئلا ۲۵ یادداشت تفاهم را برای ارتقای همکاری در پنج حوزه کلیدی انرژی، تجارت، توسعه صنعتی، فرهنگ و تحقیقات علمی امضا کردند. این تفاهم نامه ها بخشی از یک قرارداد همکاری ۲۰ ساله است که دو کشور سال گذشته در جریان سفر مادورو به تهران امضا کردند.
در این چارچوب بخش انرژی هر دو کشور که تحت تحریم های امربکا قرار دارد، هدف اصلی توافق‌های همکاری دو کشور در دور زدن تحریم ها و به حداقل رساندن تأثیر فشار است. ونزوئلا به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران (NIORDC) برای ارتقای پالایشگاه های خود با استفاده از فناوری ایران و قطعات ساخت چینی برای جایگزینی قطعات تخریب شده ساخت آمریکا متکی است. «جواد اوجی» وزیر نفت ایران اعلام کرد که ایران در ۲۰ ماه گذشته ۲.۸ میلیون قطعه یدکی پالایشگاهی را به ونزوئلا عرضه کرده است.
تقویت همکاری از صنعت نفت تا طلا
این گزارش علاوه بر حضور عمیق ایران در بخش پتروشیمی ونزوئلا به تلاش‌های کاراکاس برای مقابله با تحریم‌ها از طریق دیگر حوزه های همکاری همچون تعامل با شرکت «صدرا» تولیدکننده کشتی ایرانی و ساخت چهار نفتکش جدید در سایز Aframax پرداخت و تصریح کرد با کمک این توافق ها، شرکت نفت ونزوئلا (PDVSA) می تواند ناوگان نفتکش های قدیمی خود را ارتقا دهد.
نویسنده آمریکایی این گزارش، افزایش تجارت دو کشور را در ایجاد یک شرکت کشتیرانی دریایی مشترک، امضای تفاهم نامه در زمینه همکاری بنادر دریایی، بازگشایی مسیرهای کشتیرانی جدید بین دو کشور و برقراری پروازهای مستقیم بین کاراکاس و تهران از هفتگی به روزانه و سایر قراردادها در بخش کشاورزی و دامپروری را برجسته دیده و آورده است که تفاهم نامه هایی نیز در بخش های مخابرات، نوآوری و داروسازی، از جمله ایجاد پارک های علمی در ونزوئلا، همراه با بخش معدن صورت گرفته است.
ونزوئلا دارای ذخایر وسیعی از کلتان (coltan)، یک ماده معدنی خاکی کمیاب است که برای الکترونیک پیشرفته حیاتی است و همچنین معادن طلا و اورانیوم دارد که مورد بحث قرار گرفتند و اگر ایران ظرفیت استخراج ونزوئلا به ویژه در مورد طلا را افزایش دهد، توانایی دو دولت برای مبارزه با تحریم ها به طور قابل توجهی ارتقا پیدا می کند.
سفر رئیسی متفاوت بود
بنیاد دفاع از دمکراسی ها در تحلیل دیگری که آنرا نیز به همین موضوع اختصاص داد آورده است که رئیس جمهوری ایران سفر پنج روزه ای را به ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه، سه کشور ضدغربی در آمریکای لاتین انجام داد. سه رئیس جمهوری قبلی ایران نیز همگی از منطقه آمریکای لاتین دیدن کردند. اگرچه اتحاد ایران با حکومت ها در این کشور چیز جدیدی نیست. اما این بار، چشم انداز استراتژیک متفاوت است.
طبق تحلیل این اتاق فکر آمریکایی، چین، روسیه و ایران در مقابل نفوذ غیرقابل مناقشه امریکا ایستاده اند و رئیسی به این منطقه آمد تا سهم و دستاورد ایران را تثبیت کند.
اوتولنگی ضمن بررسی همه جنبه های افزایش مبادلات دو کشور تاکید دارد که آمریکا پیش از این قدرت بلامنازع نیمکره غربی بود اما اکنون باید با رقبایی مبارزه کند که برای تحمیل جهان بینی خود و حامیان شان، از هیچ چیز کوتاه نمی آیند. نیمکره غربی که کشورهایی با دیدگاه های شبیه ایران در آن نقش آفرین باشند، هرگز مورد علاقه آمریکا نیست. شاید از نگاه واشنگتن دیدار رئیسی از منطقه چندان مهم نباشد اما این خود یک زنگ خطر است.
این تحلیلگر تصریح دارد: واشنگتن باید تحولات در روابط بین ایران و ونزوئلا را ارزیابی کند و درصورتی که برنامه های تحریمی خود را با این شرایط در حال تغییر سازگار نکند، اثربخشی خود را از دست می دهد.