تحولات ژئوپلیتیک غرب آسیا در پی ازسرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی، معادلات غرب را طی ماهه‌های اخیر به‌هم زده است. پروژه پرهزینه ایران‌هراسی اروپا و آمریکا با صحنه‌گردانی رژیم صهیونیستی شکست خورده و غرب را پس از حمایت تمام قد از گروه‌های ضد انقلاب، نسبت به ادامه این مسیر مایوس کرده است.
زمان به وقت پشیمانی رسیده، اما از آخرین دور مذاکرات با ایران، صحنه معادلات تغییر کرده است. دولت انگلیس اواخر دور هشتم مذاکرات رفع تحریم‌ها و با نزدیک شدن گفت‌وگوها به مراحل سرنوشت‌ساز، دو نشست دیپلماتیک در سطح وزرای امور خارجه گروه هفت و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس برگزار کرد تا با صدور بیانیه علیه ایران، ابزار چانه‌زنی خود را در اتاق مذاکرات افزایش دهد.
این اهرم اما اکنون ترک خورده و سیر تحولات ژئوپلیتیک به نفع ایران در غرب آسیا، در کنار سست شدن پایه‌های پروژه عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای مسلمان، زلزله‌ای در اتاق فکر پایتخت‌های غربی به راه‌انداخته است. محاسبات نخبگان اروپایی و کاخ‌سفید که در نخستین روزهای احیای روابط ایران و عربستان به شکست این روند دل‌خوش بودند، اشتباه از آب درآمده و به‌خصوص صهیونیست‌ها را آشفته کرده است.
آنچنان که «الی کوهن» وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی طی سخنانی در اندیشکده «گلوبسک» شهر براتیسلاوا (اسلواکی) درحالی که تلاش می‌کرد عصبانیت خود را از روندهای دیپلماتیک غرب آسیا کنترل کند، توافق تهران و ریاض را یک «تئاتر» نامید و ادعا کرد: ایران تنها تهدید عربستان بشمار می‌رود اما دو طرف تصمیم گرفتند که فعلا تنش‌ها را کاهش دهند. عربستانی‌ها تمایل دارند بخشی از غرب باشند و می‌دانند که ایران برای آنها تهدید است. وی سپس این ادعا را مطرح کرد که عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی اجتناب ناپذیر است و دیر یا زود رخ خواهد داد.
اوایل خرداد ماه گذشته بود که کوهن در جریان نهمین دوره‌گردی اروپایی خود و دیدار با مقام‌های دولتی، تمام تلاش خود را برای دمیدن در پروژه شکست خورده ایران‌هراسی صورت داد؛ اما شواهد نشان می‌دهد که تقلای او چندان با اقبال مواجه نشده است.
نمایندگان تروئیکای اروپایی هفته پیش با هیات ایرانی به ریاست «علی باقری کنی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد کشورمان، برای دومین بار پس از وقفه در مذاکرات رفع تحریم‌ها که از سپتامبر گذشته به دلیل تعلل طرف آمریکایی برای اخذ تصمیم‌های سیاسی، معطل مانده است، دیدار کردند. این ترکیب دوم فروردین‌ماه گذشته نیز در اسلو تشکیل جلسه داده بود.
منابع آشنا با مذاکرات می‌گویند که جلسه اسلو به پیشنهاد اطراف اروپایی، برای ارزیابی موضع ایران در پی وضع تحریم‌های جدید و قطعنامه‌های غرب پس از اغتشاشات پائیز گذشته برگزار شد. در این جلسه ایران نه تنها از مواضع و خواسته‌های به‌حق خود عقب نشینی نکرد که اقدامات شتابزده طرف مقابل را نیز به چالش کشید. به این ترتیب قرار شد که جلسه دیگری تشکیل و گفت‌وگوها ادامه یابد. این همان نشستی است که هفته پیش در ابوظبی منعقد شد.
«علی باقری کنی» در پی این ملاقات در حساب توئیتری خود نوشت که طرف‌های مشارکت کننده «در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل» با یکدیگر گفت‌وگو کردند. روز چهارشنبه نیز «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات رفع تحریم‌ها با هیات ایرانی به ریاست آقای باقری در دوحه (قطر) دیدار کرد.
مورا در توئیتی نوشت که دو طرف پیرامون طیف وسیعی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله راه‌های پیش‌روی مذاکرات برجام و همچنین راهکاری مربوط به حوزه خلیج فارس گفت‌وگو کردند. باقری نیز با انتشار تصویری از این ملاقات، توئیت کرد: جلسه ای جدی و سازنده با انریکه مورا در دوحه داشتم. در مورد طیفی از موضوعات از جمله مذاکرات رفع تحریم ها به بحث و تبادل نظر پرداختیم.
اما درکنار این تحولات تماس تلفنی رئیس جمهوری فرانسه با همتای ایرانی خود در بیستم خرداد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در جریان این تماس تلفنی که ۹۰ دقیقه طول کشید، طرفین درباره پیشبرد روابط فی‌مابین، به‌خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها و تحولات منطقه‌ای رایزنی و در خصوص نحوه ادامه تعاملات نیز توافق کردند.
در پی این تماس بود که دولت فرانسه با ارسال نامه‌ای به سران گروهک منافقین، به آنها اطلاع داد که امسال برگزاری تجمع سالانه در شهر پاریس ممنوع است و آنها اجازه برگزاری این تجمع را ندارند. پس از دهن کجی پارس، حمله پلیس آلبانی به اردوگاه منافقین در این کشور نیز خبرساز شد.
بلدی کوچی وزیر کشور آلبانی اعلام کرد: مطابق توافق میان ما و اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در سال ۲۰۱۴، اعضای این سازمان صرفا به دلایل انسان دوستانه در کشور ما پناهنده شده بودند اما آنها با انجام اقدامات تروریستی و سایبری این توافق را نقض کرده‌اند.
در همین پیوند ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به ارتکاب اقدامات مجرمانه و تروریستی منافقین در آلبانی، ابراز امیدواری کرد که دولت این کشور اشتباه خود در میزبانی از این فرقه تروریستی را جبران کند.
مجموعه این تحولات نشان می‌دهد که غرب بی‌سروصدا مسیر پشیمانی را در پیش گرفته اما در عین حال تمایلی ندارد که به اشتباهات محاسباتی خود در برابر ایران اقرار کند. اینکه گام‌های آتی طرف مقابل تا چه اندازه در صحنه عمل به اصلاح اقدامات غیرسازنده ماه‌های اخیر کمک می‌کند به اراده آنها بستگی دارد. مهم‌تر از آن، تحرکات رژیم صهیونیستی است که همواره در روند عادی‌سازی روابط کشورها با ایران اخلال ایجاد کرده است.
در همین پیوند از سخنگوی دفتر نخست وزیر انگلیس پرسیدم که آیا دولت لندن بعنوان یکی از شرکای نزدیک رژیم صهیونیستی، آمادگی دارد تا در حمایت از روندهای دیپلماتیک غرب و ایران، نقش موثرتری را به‌عنوان یکی از اطراف مشارکت کننده در برجام ایفا و رفتار ناصواب طرف صهیونیستی را به نفع تعاملات غرب با ایران مدیریت کند؟
سخنگوی ریشی سوناک که طبق رویه‌های مرسوم دفتر نخست وزیری خواست نامش فاش نشود ادعا کرد که تنها می‌تواند درباره روابط انگلیس و ایران صحبت کند. او با یک تغییر لحن نسبت به گذشته، مدعی شد که دولت لندن خواهان روابط سازنده با تهران است، اما پیشرفت‌های هسته‌ای ایران مسیر دست یابی به توافق و راه‌حل سیاسی را دشوار کرده است.
این درحالیست که ایران دو سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش برداشت تا توازن در اجرای این توافق را برقرار کند. جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید کرده که تدابیر صورت گرفته برگشت پذیر بوده و هرزمان که سایر طرف‌ها به طور کامل به تعهداتشان عمل کنند ایران نیز متقابلا رفتار خواهد کرد.
ایران همچنین برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، اعلام آمادگی کرده است.
حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی رییس جمهوری کشورمان در همین پیوند تصریح کرد که تعاملات با ایران از مسیر رفتار عادلانه و عزتمندانه می‌گذرد. وی با بیان اینکه مذاکرات برجام تنها پرونده و دستورکار دولت سیزدهم نیست خاطر نشان کرد که چنانچه رفتار غرب با ایران اصلاح شود، مذاکرات ادامه پیدا خواهد کرد و به نتایج نیز خواهد رسید. رئیس جمهوری کشورمان در عین تصریح کرد که ایران علاوه بر موضوع رفع تحریم‌ها، سیاست خنثی کردن ابزارهای قهرانه طرف مقابل را دنبال می‌کند، به نحوی که هیچ تحریمی بر کشور تاثیرگذار نباشد.
این بدین معناست که ایران در سایه دیپلماسی عزتمندانه، مسیر مذاکرات را رد نمی‌کند اما اطرافی که با تصمیمات شتابزده و غیرسازنده به این روند شبیخون زدند، باید مسئولیت اشتباهات خود را پذیرفته و گام‌هایی را برای جبران آثار ناشی از اقدامات نسنجیده بردارند.