به گزارش خبرنگار ایرنا، سد سجادرود که بر روی رودخانه ای با همین نام در منطقه ی بندپی شرقی بابل به عنوان یکی از بخش های ۶ گانه این شهرستان احداث خواهد شد با استقرار بخشی از تاسیسات پیمانکار در محل سد و آغاز عملیات ابتدایی احداث سد فرصتی برای یکه تازی موافقان و مخالفان این طرح آبی و راهبردی در فضای مجازی فراهم شده است.
موافقان و مخالفان این سد با استفاده از ظرفیت فضای مجازی در حال گسترش نظرهای موافق و مخالف خود برای احداث سد سجاد رود هستند.
مخالفان احداث سد سجاد رود معتقدند این سد به جنگل‌های هیرکانی آسیب وارد می‌کند و تهدیدی برای محیط زیست منطقه است و این منتقدان مدعی هستند سدهای بزرگ فعال دیگر در مازندران مثل سد البرز دستاورد مهمی برای مردم نداشته است.
همچنین موافقان احداث این سد بر این باورند که سد سجادرود از سیلاب های ویرانگر و آسیب جدی به تاسیسات حاشیه رودخانه، شالیزارها، باغ مرکبات و منازل مسکونی جلوگیری می کند و از طرف دیگر بارقه ی امیدی برای شالیکاران منطقه و نیز زمینه رونق صنعت گردشگری را فراهم می کند.
در روزهای اخیر و با گسترش نبرد مجازی بین موافقان و مخالفان این طرح زمینه خلق غباری غلیظ فراهم شد که یافتن حقیقت ماجرا و اهمیت احداث سد برای شهروندان کمی دشوار شده باشد.
رودخانه سجاد رود از جمله رودهای پر آب شهرستان بابل به شمار می آید که از کوه های البرز مرکزی در ارتفاعات سه هزار و ۷۰۰ متری در قلب جنگل‌های هیرکانی بخش بندپی شرقی بابل سرچشمه می گیرد.
سجاد رود آب کشاورزی زمین های شالیزاری قسمتی از بخش های بندپی شرقی و بخش مرکزی بابل را تامین می کند و ظرفیت آبدهی سالانه آن ۷۵ میلیون متر مکعب می باشد.
رودخانه سجاد رود در مجموع دارای بستری عریض بوده که جنس آن از مواد درشت دانه و قلوه سنگی تشکیل یافته است. این رودخانه اراضی واقع در سمت چپ محل عبور خود را آبیاری می کند که دبی متوسط سالانه ۵.۲ دهم متر مکعب در ثانیه است که بیشترین دبی آن در ماههای اسفند و فروردین و کمترین دبی این رودخانه در مرداد ماه می باشد. عرض این رودخانه بین سه تا ۴۰ متر می باشد.
سیلاب های سجادرود ویرانگر است
فرماندار بابل، سیلاب های سال های اخیر سجادرود رو ویرانگر خواند و گفت: خسارت های وارده به بخش‌های کشاورزی و زیرساختی بسیار سنگین است.
قاسم عزیز زاده گرجی اظهار داشت: سیلاب چند سال اخیر سجادرود ۲ پل مهم و راهبردی بخش بندپی شرقی بابل به نام‌های پل امیرده و پل گردرودبار را به طور کامل تخریب کرده است.
وی اضافه کرد : در حال حاضر دولت برای احداث این دو پل ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار تخصیص داده چرا که احداث سد بر روی این رودخانه ها مانع سیلاب‌های ویرانگر خواهد شد.
عزیز زاده گرجی گفت : سیلاب در مسیر سجادرود خسارت‌های زیادی به زمین های شالیزاری و باغ‌های مرکبات به بار آورده و تکرار این سیلاب ها برای کشاورزان به یک کابوس تبدیل شده است.
فرماندار بابل افزود : احداث سد سجادرود مطالبه چند ساله کشاورزان منطقه است و این امر رونق اقتصادی را فراهم می‌کند.
وی بیان داشت: رانش های جاده ای در مسیر سجادرود یک چالش هر ساله می باشد که مطالبه جدی شهروندان برای پایان دادن به این مشکلات را احداث سد می دانند.
وی افزود : در حال حاضر دغدغه جدی شهروندان آن است که عملیات اجرایی این سد آغاز و روند تکمیل به سرعت انجام شود.
نماینده عالی دولت در شهرستان بابل افزود : مردم بابل و شهرهای گروه الف مازندران (بابل، بابلسر و فریدونکنار) تازه از شهد شیرین و آب گوارای سد البرز بهره مند شدند و در حدود یک هزار لیتر بر ثانیه آب شرب و تصفیه شده به مدار مصرف درآمد بنابراین بعد از افتتاح سد البرز مشکل کمبود آب در زمین های شالیزاری محدوده بابل رود و چند شهر دیگر به شکل ریشه ای حل شد.
فرماندار بابل ابراز امیدواری کرد که با افتتاح سد سجاد رود مردم منطقه از نعمت آن بهره مند شوند.
چشمه‌ها و چاه‌ها سیراب می‌شوند
حسین حیدرپور رئیس اداره محیط زیست بابل در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : یکی از فواید احداث سد سجادرود سیراب شدن چشمه‌ها و چاه‌های پایین دست می‌باشد.
وی بیان کرد: وقتی آب در پشت سد ذخیره می‌شود به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کرده و سبب ایجاد چشمه جدید و پر آب چاه ها می شود.
رئیس اداره محیط زیست بابل اظهار داشت: سد سجادرود می‌تواند جلوی سیلاب‌های ویرانگر را بگیرد و در هدایت و مدیریت آبهای سطحی نقش‌آفرین باشد.
سد سجاد رود منطقه را امن می کند
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت : احداث سد سجادرود سیلاب های هولناک در مسیر این رودخانه را کنترل و منطقه را امن خواهد کرد.
دکتر فرهاد قادری بیان کرد: سجادرود برای کشاورزان منطقه بابل و بندپی شرقی بارقه ی امید کشاورزان است و باید برای مدیریت منابع آبی آن فکری می شد.
این دانشیار مهندسی محیط زیست افزود : یکی از گزینه‌های مناسب برای مهار آب رودخانه سجاد رود سدسازی می باشد چرا که متوسط دبی آب رودخانه سجادرود ۵.۲ دهم متر مکعب است که این آمار متوسط به بالا و دبی قابل توجه ای می‌باشد.
وی گفت : احداث سد سجاد رود زمینه رونق اقتصادی را فراهم می‌کند و در گسترش صنعت گردشگری نقش آفرین می باشد.
ادامه داد : رودخانه سجاد رود که در ارتفاع ۳۷۰۰ متری از البرز مرکزی سرچشمه می گیرد ۲۶ کیلومتر حوضه آبریز دارد.
قادری اظهار داشت: با انتخاب یک فضای مناسب و مد نظر قرار دادن چالش ها سد سجاد رود می تواند منافع اقتصادی مطلوبی برای اهالی منطقه به ارمغان بیاورد.
پیشینه تاریخی احداث سد در ایران
این چهره علمی دانشگاه بیان داشت : به هر حال امروزه سد بعنوان سازه، تکنولوژی و هزینه های بالایی برای ساخت نیاز دارد و از دیدگاههای دیگری به لحاظ معایب و مزایا به آن نگاه می شود.
وی این را هم گفت که واقعیت مسئله این است که یک سد، سازه جدیدی نیست چرا که تاریخچه مهندسی ما را با سدهایی روبرو می کند که بیش از چهار هزار سال قدمت دارد.
وی افزود: سد کبری در مصر باستان یا در ایران سدهایی وجود دارد که مربوط به دوران داریوش است که بیش از دو هزار سال قدمت دارد.
وی همچنین به سدها و یا بندهایی که بر روی رودخانه های مختلف در زمان هخامنشیان ساخته اند همانند بند امیر و بند دختر که در شمال دریاچه بختگان فارس قرار دارد، اشاره کرد که قدمت یک هزار ساله دارند.
دانشیار مهندسی محیط زیست دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل افزود: این موارد نمونه ها و شاهد مثال هایی است که نشان از قدمت سد دارد همانطوریکه قنات را بعنوان یک سازه آبی برای کنترل و استفاده از آبهای زیرزمینی در کویر ایران داشته ایم و هیچ وقت نقد جدی بر قنات وارد نشد که این سازه آسیب زاست و بندها هم بعنوان یک سازه کنترل و مدیریت آب های سطحی از قدیم وجود داشت و کارکردهایی مختلف از این سازه انتظار می رفت.
وی گفت: سد بهمن شیراز با قدمت دو هزار سال، سد شوشتر حدود یک هزار و ۵۰۰ سال، سد امیر یک هزار سال، سد کوبار ۷۰۰ سال و نیز سد طبس ۷۰۰ سال سابقه دارند که بسیار قدیمی و بیشتر آنها بندی یا انحرافی هستند که نشان دهنده آن است که این سازه ها بسیار قدیمی می باشند و از قدیم برای کارکردهای مختلف از آن استفاده می شد پس نمی توان گفت که این یک سازه تولید شده در مهندسی نوین است و آثار زیست محیطی آن جدید است.
ضرورت احداث سد
عضو کارگروه پسماند ویژه و صنعتی سازمان محیط زیست بیان کرد: آمارها در ایران نشان می دهد که کل سیلاب رودخانه های کشور بالغ بر ۱۰۰ الی ۱۲۰ میلیارد متر مکعب می باشد که در حال حاضر چیزی در حدود ۳۰ الی ۳۵ میلیارد متر مکعب از حجم سیلاب های کشور در سدها ذخیره می شود یعنی حدود یک چهارم آن استحصال می شود و بر این اساس هنوز حجم قابل توجهی از سیلاب ها را نمی توانیم مدیریت کنیم، لذا ضرورت این موضوع که باید وارد سدسازی شد (با توجه به بحران های آبی در سال های اخیر) حس شد و کشور نیز به این سمت گام برداشت.
قادری بیان داشت: در سال ها و دهه های اخیر بیش از۷۰ الی۸۰ سد اعم از گلپایگان، دز، امیرکبیر، اکباتان، سفید رودگرگان و زرینه رود ارس، مهاباد شهید عباسپور، لار و استقلال و غیر آن در استان های مختلف با انواع و اقسام تکنولوژی های مختلف شروع به ساخت شد تا بتوان با توجه به شرایط محیطی مختلف از آن استفاده کرد و به طور قطع هر کدام از این سدها دارای نقاط مثبت و منفی می باشند لذا هر اقدامی که یک انسان در محیط زیست انجام می دهد اینگونه نیست که ۱۰۰ درصد مثبت یا منفی باشد بلکه باید اثرات آن سنجیده شود.
این استاد دانشگاه این را هم گفت که امروزه هدف مهندسی در تولید سدهای جدید بسیار توسعه یافت و در حال حاضر ذخیره آب در راستای تولید محصولات کشاورزی جهت تامین آب صنعتی، تامین آب شرب، تولید الکتریسیته، کنترل سیلاب و نیز جهت کنترل کیفی از جمله مواردی است که بعنوان هدف گذاری برای احداث یک سد در نظر گرفته می شود و البته هر سد با توجه به این اهداف ارزیابی و نقاط مثبت و منفی آن برآورد می شود.
مخالفان و موافقان احداث سد
عضو هیات علمی گروه مهندسی محیط زیست دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ضمن بیان این مطلب که در سال های اخیر در مورد اثرات زیست محیطی و اثرات منفی در ساخت سد مطالعات فراوانی انجام شده است؛ اظهار داشت: متخصصین درباره سد سازی اعم از سدهای کوچک، بزرگ و متوسط با ایده و دلایل خاص سه دسته را تشکیل می دهند.
وی با بیان اینکه گروه اول معتقدند آب پایه اولیه و زیرساخت توسعه، رفاه و پیشرفت سطح زندگی مردم است که باید این نعمت خدادادی را مدیریت کرد؛ بیان داشت: گروه اول معتقدند که سد سازی یک اقدامی است برای استفاده از پتانسیل رودخانه ها برای استحصال هر چه بیشتر آب شیرین جهت توسعه جامعه و ارتقاء سطح زندگی مردم، لذا باید سد احداث شود.
عضو کارگروه پسماند ویژه و صنعتی سازمان محیط زیست، درباره گروه دوم از متخصصین احداث سد افزود: این دسته درباره تاریخچه سدهایی که نتایج مطلوبی نداشته اند، مطالعه کردند که تاریخچه سد گتوند از این موارد می باشد که کارشناسان مربوطه را نسبت به جریان سد سازی بدبین کرده است.
وی اظهار داشت: در هر صورت دسته دوم افرادی هستند که با توجه به این شاهد مثال ها اعلام می کنند که ساخت هر گونه سد اشتباست لذا این گروه مشکلاتی همچون شیوع بیماری ها، آلودگی ها، تغییرات جابه جایی مردم، تخریب جنگل ها، از بین رفتن تالاب ها و دریاچه های طبیعی، افزایش رسوب گذاری در پشت سد، اتلاف سرمایه های ملی، خشک شدن نواحی پایین دست، تخریب راهها و ساختمان ها و آثار باستانی در حیطه دریاچه سد را مطرح می کنند.
وی گفت : گروه دوم اعلام می کنند از آنجایی که ما بدنبال یک توسعه پایدار می باشیم به لحاظ مسائل زیست محیطی سدها و احداث سد یک خطای نابخشودنی است چون توسعه پایدار را به همراه ندارد.
دکتر قادری بیان داشت: دسته سوم دچار افراط و تفریط دو گروه اول نیستند و اعلام می کنند با اتکاء بر توسعه پایدار استفاده مشروط از منابع و پتانسیل های سطحی رودخانه ها لازم و ضروری است و به طور قطع اثرات مثبت آن باید در مطالعات تقویت و راهکاری برای آن ارائه شود.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل تصریح کرد : در مورد سد و سدسازی، در هر جایی از کشور به خصوص استان های شمالی و مازندران اگر مطالعات آن به صورت درست و علمی صورت بگیرد برای احداث آن مشکلی نخواهد بود.
سد مخزنی سجادرود به ارتفاع ۶۱ متر به صورت سنگریزه‌ای با رویه بتنی روی رودخانه سجادرود با حجم مخزن ۲۱.۵ میلیون متر مکعب و امکان تنظیم آب آشامیدنی به میزان ۲۴ میلیون متر مکعب احداث خواهد شد.