به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام گفت: مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، پس از یک دهه رتبه بندی ملی دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور و رتبه بندی دانشگاه های جهان و دانشگاه های جهان اسلام، با توجه به تجارب در این زمینه و شناخته شدن به عنوان تنها مرجع رتبه بندی در کشور در سال ۹۹ برای اولین بار رتبه بندی دانشگاه های جهان را بر اساس حوزه های موضوعی انجام داد.
در رتبه بندی جهانی موسسه براساس موضوع، از طرح تقسیم بندی سلسله مراتبی موسسه همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) استفاده شده است.
احمد فاضل زاده ادامه داد: در این طرح، همه حوزه های موضوعی در ۶ رده اصلی و ۴۴ زیر رده قرار می گیرند. ۶ رده اصلی در این طرح عبارت از: علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی، علوم اجتماعی و علوم انسانی است که جایگاه دانشگاه های ایران به تفکیک این حوزه ها به شرح زیر آمده است. کاربران و پژوهشگران به منظور کسب اطلاعات بیشتر می توانند به لینک https://isc.ac/fa/page/۴۲۰ مراجعه کنند.
به گفته رئیس موسسه یادشده جایگاه دانشگاه های کشور در حوزه های موضوعی ۶ گانه به شرح ذیل است:
علوم طبیعی
در رتبه بندی موضوعی ۲۰۲۲ موسسه استنادی شاهد حضور دانشگاه های برتر کشور در ۶ رشته از ۷ رشته حوزه علوم طبیعی شامل: ریاضیات، علوم کامپیوتر و اطلاعات، علوم فیزیکی، علوم شیمی، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی در جمع برترین دانشگاه های دنیا هستیم. در این حوزه در سال ۲۰۲۲، دانشگاه تهران ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول و دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس و پزشکی تهران ۶۰۰-۵۰۱ رتبه دوم را کسب کردند.
مهندسی و فناوری
در حوزه مهندسی و فناوری در ۱۱ رشته رتبه بندی انجام شده که دانشگاه‌های ایران در هر ۱۱ رشته حضور دارند. دانشگاه تهران با رتبه ۱۴۱ رتبه اول و دانشگاه های صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف ۳۰۰-۲۵۱ رتبه دوم را کسب کردند.
پزشکی و بهداشت
در حوزه پزشکی و بهداشت، دانشگاه پزشکی تهران ۲۱۹ رتبه اول، پزشکی شهید بهشتی ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم، پزشکی ایران و پزشکی مشهد ۴۰۰-۳۵۱ مشترکا رتبه سوم را کسب کردند.
علوم کشاورزی و دامپزشکی
در حوزه علوم کشاورزی دانشگاه تهران ۱۰۲ در رتبه اول، دانشگاه شیراز ۲۳۰ در رتبه دوم و دانشگاه تربیت مدرس ۲۳۸ رتبه سوم را کسب کردند.
علوم اجتماعی
در حوزه علوم اجتماعی تنها دانشگاه تهران حضور دارد و موفق به کسب رتبه ۴۵۰-۴۰۱ شد.
علوم انسانی و هنر
در حوزه علوم انسانی نیز دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۶۰۰-۵۰۱ شده است و در هیچ کدام از رشته های این حوزه دانشگاهی از ایران حضور ندارد.
علوم طبیعی
در رشته ریاضیات، دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲۱۷ رتبه اول، دانشگاه تهران ۴۰۱-۳۵۱ رتبه دوم، دانشگاه علم و صنعت ایران ۴۵۰-۴۰۱ رتبه سوم را بدست آوردند.
در رشته علوم کامپیوتر و اطلاعات دانشگاه تهران ۲۱۲ رتبه اول و صنعتی امیرکبیر ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی شریف ۴۰۰-۳۵۱ رتبه سوم را کسب کردند.
در رشته علوم فیزیکی دانشگاه صنعتی اصفهان ۵۰۰-۴۵۱، دانشگاه های صنعتی شریف و تهران ۶۰۰-۵۰۱ مشترکا رتبه دوم را کسب کردند.
در رشته علوم شیمی دانشگاه تهران با رتبه ۱۳۰ رتبه اول و تربیت مدرس ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف، پزشکی تهران و تبریز ۴۰۰-۳۵۱ به صورت مشترک رتبه سوم را کسب کردند.
در رشته زمین و علوم محیطی دانشگاه تهران ۱۲۶ رتبه اول و دانشگاه تربیت مدرس و تبریز ۴۰۰-۳۵۱ مشترکا رتبه دوم و دانشگاه شیراز ۴۵۰-۴۰۱ رتبه چهارم را کسب کردند.
در رشته علوم زیستی دانشگاه پزشکی تهران ۴۵۰-۴۰۱ رتبه اول و دانشگاه تهران ۵۰۰-۴۵۱ رتبه دوم کسب کردند.
مهندسی و فناوری
در رشته مهندسی عمران دانشگاه های تهران با رتبه ۵۴، علم و صنعت ایران با رتبه ۱۱۹، دانشگاه تبریز با رتبه ۱۵۴، صنعتی شریف با رتبه ۱۵۷، صنعتی امیرکبیر با رتبه ۱۶۴ جایگاه اول تا پنجم را کسب کردند.
در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه تهران با رتبه ۲۳۶ رتبه اول، صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف با رتبه ۳۰۰-۲۵۱ مشترکا در رتبه دوم قرار گرفتند.
در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه های تهران ۳۳، صنعتی نوشیروانی بابل ۶۸، علم و صنعت ایران ۷۰، صنعتی امیرکبیر ۷۸، صنعتی شریف ۸۹ به ترتیب جایگاه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی شیمی دانشگاه تهران ۷۸، علم و صنعت ایران ۱۶۹، صنعتی امیرکبیر ۱۸۳، صنعتی شریف ۲۰۶، تربیت مدرس ۲۲۷ به ترتیب رتبههای اول تا پنجم کشور را کسب کرده اند.
در رشته مهندسی مواد دانشگاه تهران ۱۵۰، صنعتی شریف ۲۳۸، صنعتی امیرکبیر ۲۴۰ به ترتیب رتبه اول تا سوم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی پزشکی دانشگاه پزشکی ایران ۶۷، پزشکی تهران ۱۱۴، دانشگاه تهران ۱۵۲، پزشکی شهید بهشتی ۲۱۳ و صنعتی امیرکبیر ۲۳۴ به ترتیب رتبه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران ۵۳ رتبه اول، علم و صنعت ایران ۲۴۱ رتبه دوم، صنعتی شریف با رتبه ۲۴۸ در جایگاه سوم قرار گرفت.
در رشته مهندسی بیوتکنولوژی محیطی دانشگاه پزشکی تهران ۱۴۵، دانشگاه تهران ۱۵۵، پزشکی تبریز ۲۱۹، تربیت مدرس ۲۴۰، پزشکی شهید بهشتی ۳۰۰-۲۵۱ به ترتیب در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفتند.
در رشته مهندسی بیوتکنولوژی صنعتی دو دانشگاه از ایران حضور داشتند: دانشگاه تهران ۶ و دانشگاه پزشکی تهران ۲۶ را کسب کردند.
در رشته مهندسی فناوری نانو دانشگاه تهران ۳۰۰-۲۵۱ در رتبه اول و صنعتی شریف ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و پزشکی تهران ۴۰۰-۳۵۱ در جایگاه سوم قرار گرفتند.
در سایر رشته های مهندسی و فناوری؛ شامل مهندسی چند رشته ای، مهندسی صنایع، مهندسی تولید، علوم و فنون غذایی، مهندسی ابزار دقیق، ریزبینی، علوم تصویربرداری و فناوری عکاسی، طیف سنجی) دانشگاه تهران ۹۰، تبریز ۲۲۷، صنعتی امیرکبیر و ۳۵۰-۳۰۱ در رتبه اول تا سوم قرار گرفتند.
علوم پزشکی و بهداشت
در رشته پزشکی پایه دانشگاه های پزشکی تهران ۱۵۸، پزشکی شهید بهشتی ۲۳۳، پزشکی تبریز ۲۴۱ و پزشکی مشهد ۲۵۰ رتبه اول تا چهارم را کسب کردند.
در رشته پزشکی بالینی دانشگاه پزشکی تهران ۳۰۰-۲۵۱، پزشکی شهید بهشتی ۳۵۱-۴۰۰، پزشکی ایران ۴۵۰-۴۰۱ رتبه اول تا سوم را کسب کردند.
در رشته علوم بهداشت دانشگاه پزشکی تهران ۱۶۹ رتبه اول، پزشکی شهید بهشتی ۲۵۱-۳۰۰ رتبه دوم، پزشکی ایران ۳۵۰-۳۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.
در رشته بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه پزشکی تهران ۱۴۵ رتبه اول، پزشکی تبریز ۱۸۵ رتبه دوم، پزشکی شهید بهشتی ۲۱۶ رتبه سوم را کسب کردند.
علوم کشاورزی و دامپزشکی
در رشته کشاورزی، جنگل‌داری و شیلات دانشگاه تهران ۶۲، تربیت مدرس ۱۵۹، شیراز ۱۶۰، صنعتی اصفهان ۲۵۰ به ترتیب رتبه اول تا چهارم را کسب کردند.
در رشته علوم دامپزشکی دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۱۱۹ شد که تنها دانشگاه کشور در این رشته است.
در رشته بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه تهران ۱۹۵رتبه اول، دانشگاه فردوسی مشهد، شیراز و تربیت مدرس ۳۰۰-۲۵۱ مشترکا رتبه دوم را کسب کردند.
در سایر رشته های علوم کشاورزی شامل مهندسی کشاورزی، اقتصاد و سیاست گذاری کشاورزی، علوم و فنون غذایی دانشگاه تهران ۸۹، پزشکی شهید بهشتی ۱۲۲، دانشگاه تبریز ۱۵۲، پزشکی تهران ۱۶۱ و پزشکی تبریز ۱۸۳ به ترتیب رتبه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.
علوم اجتماعی
در رشته اقتصاد و تجارت دانشگاه تهران ۱۹۰ و علم و صنعت ایران ۶۰۰-۵۰۱ تنها دانشگاه های کشور در این رشته هستند.
در رشته آموزش دانشگاه پزشکی تهران ۴۰۰-۳۵۱ رتبه اول و پزشکی ایران و پزشکی اصفهان ۵۰۰-۴۵۱ با رتبه دوم تنها دانشگاه های کشور در این رشته هستند.
در رشته روانشناسی و علوم شناختی دانشگاه پزشکی تهران ۶۰۰-۵۰۱ تنها دانشگاه کشور در این رشته هستند.
در رشته جغرافیای اجتماعی و اقتصادی تنها دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۳۵۰ -۳۰۱ شده است.
حضور کشورهای اسلامی در رتبه بندی
فاضل‌زاده گفت: در حوزه علوم طبیعی تعداد ۴۳ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به ایران با ۱۱ دانشگاه و مصر با ۷ دانشگاه است. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۱۴۵ بوده است.
وی افزود: در حوزه مهندسی و فناوری تعداد ۵۷ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به ایران با ۱۶ دانشگاه و مالزی با ۱۱ دانشگاه است. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۸۵ بوده است.
رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام گفت: در حوزه علوم پزشکی و بهداشت تعداد ۵۴ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به ترکیه با ۱۶ دانشگاه است. بعد از ترکیه ایران با ۱۲ دانشگاه و مصر با هشت دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه مربوط به ایران و برابر با ۲۱۹ بوده است.
در حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی تعداد ۸۵ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به ترکیه و ایران به ترتیب با ۱۸ و ۱۷ دانشگاه است. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه برابر با ۳۸ مربوط به عربستان سعودی بوده است.
وی ادامه داد: در حوزه علوم اجتماعی تعداد ۲۲ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به مالزی با ۷ دانشگاه است. بعد از آن کشورهای اندونزی با پنج دانشگاه و ترکیه با سه دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته اند. ضمنا بهترین رتبه کسب شده در این حوزه برابر با ۲۳۸ و مربوط به کشورهای عربستان سعودی بوده است.
فاضل‌زاده افزود: در حوزه علوم انسانی و هنر تعداد ۱۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به مالزی و ترکیه هر کدام با ۴ دانشگاه است. کشورهای ایران و لبنان نیز هر کدام با یک دانشگاه در این حوزه موضوعی حضور داشته اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور مالزی با رتبه ۳۰۰-۲۵۱ بوده است.
روش‌شناسی رتبه بندی موضوعی
فاضل زاده گفت: در رتبه بندی موضوعی، دانشگاه های هدف به منظور رتبه بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه هایی هستند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جزء ۷۰۰ دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله، حداقل ۱۵۰ مدرک در هر آن حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه این‌سایت InCites ثبت شده باشند.
وی افزود: دانشگاه های اعلام شده در رتبه بندی در هر حوزه موضوعی در نهایت به صورت درهمکرد و نیز براساس قاره و کشور و غیره اعلام خواهند شد. رتبه بندی موضوعی موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، براساس سه معیار کلی پژوهش، فعالیت بین المللی و نوآوری انجام می گیرد که معیار پژوهش به دلیل اهمیتی که دارد، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است. جدول زیر معیارها و شاخص های رتبه بندی موضوعی را با ضرایب اختصاص داده نمایش می دهد.