پارک فناوری پردیس واقع در شمال شرق تهران با مساحتی حدود ۱۱۰ هکتار به عنوان مهمترین و بزرگترین پارک فناوری کشور، مجموعه ای است که طراحی و ساخت آن از سال ۱۳۸۰ کلید خورد و سال ۱۳۸۴ شورای گسترش آموزش عالی با احداث این پارک موافقت کرد و از سال ۱۳۸۵ فعالیت‌های این پارک فناوری به صورت رسمی آغاز شد.
طبق تعریف «اساسنامه پارک های علم و فناوری ایران» مصوب شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم (۱۳۸۱)، پارک علم و فناوری، سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه ای مدیریت می شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت سازنده میان شرکت های حاضر در پارک و مؤسسه های متکی بر علم و دانش است. برای دستیابی به این هدف، پارک های علمی ضمن به جریان انداختن و مدیریت دانش و فناوری در میان دانشگاه ها، مؤسسه های تحقیق و توسعه، شرکت های خصوصی و بازار، رشد شرکت های متکی بر نوآوری را نیز از طریق مراکز رشد و فرآیندهای زایشی تسهیل می کنند.
سه پارک علم و فناوری خراسان، شیخ‌بهایی و پارک فناوری پردیس به عنوان سه پارک بزرگ علم و فناوری کشور شناخته می‌شوند. این سه پارک که به ترتیب در سه شهر مشهد، اصفهان و تهران برپا شده‌اند، با استقرار تعداد قابل‌توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان، اهداف از پیش تعیین شده خود را برای تولید کالاها و خدمات دانش‌محور پیش می‌برند به طوری که در حال حاضر بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ شرکت در ۴۷ پارک علم و فناوری و حدود ۲۰۰ مرکز رشد در ایران فعالیت می‌کنند.
امین رضا خالقیان مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، درخصوص تسهیلات پارک پردیس برای شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در این پارک، دستاوردهای آنها و همچنین فعالیت این پارک به ویژه در زمینه توسعه همکاری های علمی بین المللی با سایر کشورها توضیحاتی ارائه کرد.
وی در ابتدا با بیان اینکه در حال حاضر ۴۰۰ شرکت فناور و دانش بنیان در پارک پردیس مستقر هستند، گفت: تاکنون این شرکت ها با ۴۰ کشور دنیا تبادل کالا یا فناوری داشته اند؛ بر همین اساس یکی از ماموریت‌های اصلی پارک پردیس کمک به شرکت های مستقر است که هم بتوانند مواد اولیه و ملزومات خود را آسان‌تر از کشورهای دیگر تامین کنند و هم در قدم مهمتر محصول خود را به سایر کشورها بفروشند.
تسهیل‌گری تجارت شرکت‌های دانش‌بنیان
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس افزود: برای کمک به تجارت آسان‌تر شرکت‌ها با مجموعه‌های خارجی، مرکزی در پارک به نام مرکز توسعه تجارت فناوری راه اندازی شد تا به شرکت ها مشاوره دهد و در مواردی که نیاز به تسهیل‌گری دارد، کمک کند تا آنها به هدف خود برسند.
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس ادامه داد: مرکز توسعه تجارت فناوری، از گروهی از مشاوران تشکیل شده است تا در حوزه هایی مانند گمرک، بازاریابی، شناخت بازار و آشنایی با ضوابط قانونی کشورهای هدف به شرکت ها مشاوره دهند و آنها را یاری رسانند.
حمایت از دانش‌بنیان‌ها برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی
خالقیان گفت: یکی دیگر از کارهای پارک کمک به شرکت ها برای حضور در نمایشگاه های خارجی در قالب پاویون های مشترک است که در ۱۵ ساله گذشته با کشورهای روسیه، ونزوئلا، یونان، زیمبابوه و کنیا همکاری های مشترکی در این زمینه داشته ایم.
وی ادامه داد: بنا به فراخور نمایشگاه‌ها و زمینه های تخصصی آنها، شرکت های مرتبط پارک را حمایت می کنیم که در این نمایشگاه ها حضور پیدا کنند و بخشی از هزینه‌ها را نیز معمولا پرداخت می کنیم.
فروش هزار دستگاه همودیالیز به ونزوئلا
وی با بیان اینکه برند پارک فناوری پردیس برای شرکت ها اعتبار ایجاد کرده و به دستری آسان آنها به بازارهای هدف کمک می کند، افزود: با کشور ونزوئلا توافق فروش هزار دستگاه همودیالیز انجام شد که مقدمه این کار با سفر وزیر علوم ونزوئلا در سال ۹۸ به ایران و در جریان بازدید از پارک آغاز شده بود؛ در این بازدید وزیر علوم ونزوئلا گفت که ما در مجموعه بیمارستانی ونزوئلا به شدت نیازمند دستگاه های همودیالیز هستیم و در سال ۱۴۰۱ که نیکلاس مادورو نخست وزیر ونزوئلا به ایران سفر کرد، تایید قطعی را داد. بر این اساس بخش اول این دستگاه ارسال شده است و به مرور نیز بقیه ارسال می شوند.
صادرات محصولات دانش‌بنیان‌های پردیس به ۴۰ کشور
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس با بیان اینکه شرکت های پارک محصولات خود را به ۴۰ کشور صادر می کنند که بخش عمده ای از آنها مشتری های ثابت شده اند، افزود: در بعضی از کشورهای هدف شرکت‌ها با حضور در آنجا کارهای تولید محصول را انجام می دهند، البته قسمتی از محصول را در داخل و قسمتی دیگر را در کشور هدف نهایی می کنند و از آنجا به کشورهای دیگر صادر می شود.
خالقیان افزود: بخشی از سهام هفت شرکت مستقر در پارک پردیس، متعلق به یک یا چند شریک خارجی است. ۵۰ درصد سهام ۲ شرکت از این هفت شرکت برای خارجی‌ها است یعنی سرمایه گذاری خارجی دارند.
تا ۳ سال پیش واردکننده ایمپلنت‌های دندانی و اکنون تولیدکننده‌ایم
وی توضیح داد: یکی از این دو شرکت در حوزه ایمپلنت‌های دندانی فعال است. تا سه سال پیش واردکننده این مواد بودیم اما اکنون به همت این شرکت توانسته‌ایم به تولید برسیم. یکی دیگر هم در حوزه تولید دارو فعالیت دارد. امید داشتیم که تعداد و تهاتر این شرکت ها بیشتر شود ولی تحریم مانع از این شده است که شرکت های بیشتری در این حوزه ورود کرده و با خارجی ها کار کنند.
خالقیان درباره خودکفایی کشور در زمینه تولید داروهای بیماری های خاص گفت: کشوری در دنیا نداریم که همه داروهای مورد نیاز را خودش تولید کند و همه جای دنیا با یکدیگر در این زمینه همکاری دارند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست اما از نظر تولید تنوع دارویی جزو ۱۰ کشور اول دنیا است.
تلاش برای ساخت پانسمان پروانه‌ای‌ها
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس با بیان اینکه دانش فنی داروهای خاص بسیار گران است و کشورهای دارنده این دانش، آن را به سادگی در اختیار کشور دیگر نمی گذارند، اظهار داشت: در زمینه بیماری پروانه‌ای (اپیدرمولیز بولوزا ) که متاثر از تحریم ها است یکی از شرکت های پارک در حوزه پانسمان‌های خاص با استفاده از کشت سلولی در حال فعالیت است که اگر نتیجه بگیرد، می تواند برای این بیماران بسیار موثر باشد. این شرکت در واقع لایه های پوست را تولید می کند که به عنوان پانسمان های بایلوژیک استفاده شود که البته هنوز در مرحله آزمایشگاهی است.
تولید و صادرات داروی سالک برای اولین بار در ایران
خالقیان درباره تولید داروی ام اس نیز گفت: پنج کشور در دنیا داروی "ام اس" تولید می کنند و ایران با تولید این دارو ششمین کشور دنیا است که در این زمینه فعالیت می کند. این داروهای ایرانی به کشورهای روسیه، ونزوئلا، عراق و ترکیه صادر می شود. داروی درمان سالک نیز که در هیچ کشوری تولید نمی شود، برای اولین بار توسط یکی از شرکت‌های پارک فناوری پردیس تولید شده که بخش عمده آن صادراتی است.
آمریکایی‌ها مانع از انتقال فناوری ایران به کشورهای متقاضی می‌شوند
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس ادامه داد: اگر تحریم ها نبود شرکت ها آسان می توانستند محصولات خود به ویژه در حوزه سلامت را صادر کنند؛ چرا که شرکت های ما چیزی از دنیا در این زمینه کم ندارند.
وی در ادامه درباره الگوبرداری و اقتباس از پارک پردیس گفت: یکی دیگر از صحبت هایی که با طرف های خارجی داریم، در مورد اقتباس از مدل پارک فناوری پردیس اقتباس کنند که در بازدید مقامات کشورها از پارک اتفاق می افتد.
خالقیان توضیح داد: ۱۴ سال پیش معاون رییس جمهور اکوادور در سفر به ایران از پارک پردیس بازدید کرد و بعد از بازگشت به کشورش از ما خواست که برای آنها پارک تاسیس کنیم اما آمریکایی ها به آنها پیام داده بودند که حق کار کردن با ایرانی ها را ندارند و ارتباط قطع شد. مشابه همین کار با کشور عمان اتفاق افتاد زمانی که آنها از ما دعوت کردند که به عمان برویم، در تمام مطبوعات عمان خبری منتشر شد که ایرانیان می خواهند در عمان پارک علم و فناوری تاسیس کنند و تقریبا همه کارها انجام شده بود اما آمریکایی جلوی این کار را گرفتند.
وی گفت: در جریان بازدید مادورو رئیس جمهور ونزوئلا از ایران و پارک پردیس وی گفت که باید مشابه این پارک را در ونزوئلا داشته باشیم و ۲ ماه قبل ونزوئلایی ها بخش اول پارک خود را افتتاح کردند و مادورو در افتتاح این پارک گفت که ما این پارک را مدیون ایرانی ها هستیم و از آنها الهام گرفته ایم.
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس افزود: در حال حاضر همکاری های مشترکی با ازبکستان، قزاقستان، روسیه و برخی از کشورهای عربی و حتی یکی دو کشور اروپایی داریم که بتوانیم این مدل را کامل به این کشورها منتقل کنیم.
وی ادامه داد: بزرگترین تشکلی که در دنیا وجود دارد، انجمن جهانی پارک های علم و فناوری به اسم "آی اس پی" است که از سال ۱۹۹۴ فعالیت خود را آغاز کرده است. ما نیز از سال ۲۰۰۱ عضو این انجمن شده ایم. آنها دنیا را به ۶ منطقه تقسیم کردند و اعضای هیات مدیره این انجمن روسای این ۶ منطقه هستند. ۲ سال است که بنده به نیابت از غرب آسیا و شمال آفریقا رییس آن منطقه و عضو هیات مدیره این انجمن هستم که یک اعتباری برای کشور است.
خالقیان گفت: ما در منطقه آسیا و شمال آفریقا پارک علم و فناوری مانند پردیس با این وسعت و دستاوردها و تعداد شرکت ها نداریم هرچند که کشورهای عربی در حال تلاش هستند که به ما برسند اما به نظر می آید که فاصله خیلی زیاد است.
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس افزود: هدف اصلی ما در این همکاری ها این است که شرکت های پارک را به شرکت های خارجی وصل کنیم چرا که توسعه فناوری و بازار از طریق این ارتباطات بین المللی است.
دبیرخانه شبکه تبادل فناوری ذیل گروه دی۸ مستقر در پارک پردیس
وی در ادامه گفت: در حال حاضر شبکه تبادل فناوری را با هشت کشور اسلامی ذیل گروه دی۸ (D۸tten) تعریف کرده ایم که شبکه سازی خیلی جدی بین دانشمندان جهان اسلام است و کمک می کند این دانشمندان با یکدیگر جدی تر کار کنند. دبیرخانه آن در پارک پردیس مستقر است. فعالان شبکه سالی یکبار نشست دارند. شروع جایزه مصطفی هم از پارک پردیس بود و رییس شورای سیاستگذاری آن رییس پارک است.
خالقیان با تاکید بر اینکه یکی از وظایف پارک کمک به توسعه شرکت های عضو خود در عرصه بین الملل است، افزود: پارک برای اینکه با طرف های خارجی بهتر بتواند ارتباط برقرار کند، برنامه های بین المللی برگزار می کند که یکی از نمونه های بارز آن برگزاری نمایشگاه اینوتکس است که از سال ۱۳۹۰ هرساله برگزار می شود. این نمایشگاه بزرگترین جلوه اکوسیستم استارتاپی کشور است که در کنار ایرانی‌ها خارجی ها هم در آن حضور دارند و در نمایشگاه امسال روس‌ها، مالزی‌ها، هندی‌ها و ترک‌ها هم حضور داشتند.
اعطای مشوق‌های صادراتی به دانش‌بنیان‌ها
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس درباره برنامه های پارک برای کمک به شرکت های عضو جهت تسهیل صادرات نیز توضیح داد: هر جایی که متولی ملی برای این موضوع وجود دارد، از خدمات آنها استفاده کنیم و از چارچوب های آنها تبعیت می کنیم. در حوزه صادرات و تجارت، سازمان توسعه و تجارت ایران متولی اصلی است که شیوه نامه هایی را برای حمایت دارد؛ به عنوان مثال حضور در نمایشگاه ها، جوایز صادراتی، مشوق های صادراتی و تسهیلات گمرکی است که خیلی از شرکت های ما از آن استفاده می کنند و ما هم ارتباط خوبی با سازمان داریم. ابزارهایی هم مانند بانک توسعه صادرات و صندوق ضمانت صادراتی وجود دارد که می توانند در این زمینه کمک کننده باشند.
وی ادامه داد: در مواردی نیز خود پارک مجبور است که وارد شود مانند برگزاری نمایشگاه های تخصصی در حوزه "های تک" که در دنیا وجود دارد؛ چرا که سازمان توسعه و تجارت ایران در تقویم نمایشگاهی این برنامه را ندارد؛ بنابراین خودمان وارد می شویم و از شرکت‌ها حمایت می کنیم. در بحث ضمانت صادرات و خط اعتباری (ال سی) در پارک صندوقی به نام توسعه فناوری های نوین راه اندازی شده است که خدماتی که بانک های مربوطه نمی دهند این صندوق تامین می کند.
تبادلات غیردلاری در معاملات دانش‌بنیانی
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس درباره تلاش ها درخصوص مبادلات بر مبنای ارز ملی گفت: تبادلات غیردلاری که توافقات آن بین روسای جمهور انجام می شود، معمولا از توافق اولیه سطح بالا تا عملیاتی شدن کمی طول می کشد.
خالقیان افزود: تاکنون این اتفاق بین ایران و روسیه افتاده است؛ سازوکارهایی فراتر از سوئیف ایجاد شده که زبان مشترک بین بانک های ایران و روسیه است و سه بانک روس با چهار بانک ایرانی این تواق را دارند. در حال حاضر هرکسی که بخواهد با روسیه کار مشترک انجام دهد، به راحتی می تواند پول آن را تهاتر کند و این پول ها به ریال و روبل جا به جا می شوند.
وی اظهار داشت: دو رییس جمهور ایران و اندونزی هم توافق کردند که البته اندونزی مصمم‌تر است. دو شرکت پارک پردیس نیز که کار صادرات به اندونزی را انجام می دهند، قرار است با واحد پول ایران و اندونزی مبادلات خود را انجام دهد. در واقع ریال ایران و روپیه اندونزی به خارج از سوئیف وارد می شود.
تولید و صادرات فرستنده‌های رادیویی و تلویزیونی در شرایط تحریم
خالقیان به دستاوردهای پارک در زمان تحریم نیز اشاره کرد و گفت: در زمینه فرستنده های رادیویی و تلویزیونی سال‌ها واردکننده بودیم تا اینکه به علت تحریم ها دیگر اینگونه تجهیزات را به ما نفروختند. شرکتی در پارک فرستنده ها را در توان های مختلف تولید و علاوه بر تامین نیاز صدا و سیما صادر هم می کند.
وی افزود: همچنین در حوزه سلامت شرکت هایی داریم که چند سال قبل از کرونا به دانش تولید دستگاه درمانی ونتیلاتور رسیده بودند و در وزارت بهداشت هم کسی به حرف آنها گوش نمی داد چراکه در حوزه بهداشت و سلامت واردات خیلی جذاب است و فرهنگ پزشکان ما این است که محصول خارجی استفاده کنیم که دردسر هم نداشته باشد.
خالقیان ادامه داد: با شروع شدن بیماری خطرناک کرونا هیچ کشوری حاضر نبود که به کشور دیگر ونتیلاتور بفروشد. از طرف دیگر کشور با کمبود ونتیلاتور روبرو شد. این فرصت خوبی بود برای این شرکت ها که حتی سه شیفت کار کنند تا به تولید این دستگاه برسند. الان بخش عمده ونتیلاتورهایی که در بیمارستان ها استفاده می شود، ایرانی هستند که در پارک پردیس تولید شده اند.
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس با بیان اینکه تحریم برای هیچ کشوری جذاب نیست، گفت: امیدوارم که تحریم ها هرچه زودتر رفع شود؛ اما همین تحریم ها در خیلی موارد اتکای ما به خارجی ها را از بین برد و سبب شد که خودمان سراغ آرندی برویم و خودمان محصولات مورد نیازمان را بسازیم.
جایزه «ملک فیصل» عربستان کپی‌برداری از جایزه «مصطفی در ایران»
خالقیان در مورد جایگاه ایران در اعطای جوایز بین المللی از جمله «جایزه مصطفی» نیز توضیح داد: بعد از چهار دوره برگزاری جایزه مصطفی، این جایزه جای خود را در میان کشورهای اسلامی و جهان اسلام باز کرده است. اوایل خیلی سخت بود و گفته می شد که ایران شرایط بین المللی خوبی ندارد. اما در حال حاضر جایگاه خود را پیدا کرده و متخصصان برتر جهان اسلام آن را می شناسند. عربستانی ها هم «جایزه ملک فیصل» را راه اندازی کرده اند که کپی برداری از جایزه مصطفی است و صرف این که فقط پول دارند، عدد بالاتر در نظر گرفته اند.
وی افزود: جایزه ای را نیز در سطح کشورهای دی ۸ به نام جایزه سالانه بهترین تبادل فناوری تعریف کرده ایم که چند دوره آن برگزار شده و بیشتر شرکت کنندگان، از بخش خصوصی هستند که با یکدیگر همکاری فناورانه دارند و از بین آنها بهترین پروژه انتقال فناوری، جایزه می گیرد.
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس ادامه داد: یکی از فعالیت های محوری و اصلی جایزه مصطفی بهره برداری از برگزیده های ادوار قبلی در راستای شبکه سازی بین دانشمندان مسلمان و ارتقای علمی نهادهای پژوهشی اسلامی است.
توسعه دیپلماسی علمی
وی درباره تحولات اخیر در روابط ایران و عربستان و همچنین اینکه نزدیکی چین به عنوان یک شریک تجاری ایران چقدر می تواند در حوزه دانش بنیان و فناوری تاثیر داشته باشد، گفت: در عرصه بین الملل معمولا اتفاقات دیر اثر خود را می گذارند چرا که عوامل مختلفی وجود دارد.
خالقیان با بیان اینکه دیپلماسی بازوی کمک به فناوری و کمک به تجارت است، افزود: توافق عربستان می تواند در این زمینه خیلی تاثیرگذار باشد و در حال حاضر ما چند مورد را با عربستان در حال رایزنی هستیم که امیدواریم با بهتر شدن روابط به نتیجه برسد؛ بنابراین اگر دیپلماسی راه را باز کند، شرکت ها می توانند موفق باشند.
مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل پارک فناوری پردیس گفت: معتقدم که ارتباط با عربستان، عمان، عراق و اندونزی موجب می‌شود که در چند سال آینده توسعه خوبی در زمینه های فناوری اتفاق بیفتد.
وی درباره اینکه کشورهای عربی مانند امارات و قطر تا چه حد از الگوی پارک علم و فناوری ایده گرفتند، گفت: کشورهای مختلف در دنیا برای خود ماموریت و نقش تعریف می کنند که قرار است در دنیا چه کاره باشند؛ به عنوان مثال سوییس تعریف کرده که در ساعت سازی و شکلات سازی نقش آفرین باشد یا امارات برای خود تعریف کرده که هاب تجاری منطقه باشد و در ادامه برای هاب تجاری دنیا هدف گذاری کرده است و بر همین اساس فرودگاه ها، بنادر و زیرساخت های خود را توسعه داده و بعد از آن وارد بحث گردشگری شده است.
خالقیان افزود: در امارات پارک فناوری به این صورتی که در ایران است، نمی بینیم اما شهرک های تخصصی در حوزه های تجارت "آی تی" و "آی سی تی" زیاد می بینیم و تقریبا همه برندهای معروف دنیا در این حوزه ها در دبی دفتر دارند که قوی هستند و مسوولیت هاب تجاری منطقه ای شرکت خود را ایفا می کنند.
وی درباره ارتقای روابط ایران با چین در حوزه فناوری نیز گفت: با چینی ها در تبادل فناوری خیلی کار جدی دنبال نشده است؛ چرا که چینی ها بیشتر دنبال این است که پروژه های بزرگ را صفر تا صد انجام دهند یا تمام یک فناوری را بخرند.