به گزارش خبرنگار ایرنا، دکتر «غلامرضا صالحی جوزانی» روز شنبه در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه حدود ۲ دهه از فعالیت این پژوهشگاه می گذرد، افزود: بر اساس پیش بینی ها تا سال ۱۴۳۰ هجری شمسی (۲۰۵۰ میلادی) ما شاهد تغییرات شدیدتر اقلیمی در سطح جهانی و کشور خواهیم بود که اهمیت تامین غذایی دو چندان خواهد شد.
وی اظهار کرد: بر اساس مطالعات معتبر علمی، گزارشات سازمان خوار و بار جهانی (فائو) و سایر موسسات بین المللی در منطقه خاورمیانه و ایران، تا سال ۲۰۵۰ میانگین دمای محیطی حداقل یک درجه سانتیگراد افزایش، منابع آبی در دسترس حداقل ۳۰ درصد کاهش (از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب های تجدید پذیر در کشور به کمتر از ۷۰ میلیارد متر مکعب خواهد رسید)، این در حالی است که میزان میزان تقاضا برای آب هم ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
وی ادامه داد: همچنین شاهد کاهش معنی دار سطح مزارع به دلیل کم آبی و شوری (حدود هفت میلیون هکتار زمین شور در کشور داریم) خواهیم بود که این موارد معضلات تولیدات بخش کشاورزی و دستیابی به امنیت غذایی به عنوان یک شاخص بسیار مهم ملی را دو چندان میکند.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران به راهکارهای مقابله با این چالش ها اشاره کرد و گفت: با توجه به چالش های متعدد حوزه کشاورزی در دنیا و ایران از قبیل تغییر اقلیم، گرما، خشکی و کم آبی، شوری، آفات و بیماریها و افزایش گازهای گلخانه ای، پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰، فناوریهای خاص محیط زیست دوستانه که بیشتر زیرمجموعه یا مرتبط با بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی هستند، نقش اساسی در توسعه و تحول بخش کشاورزی دنیا بازی کنند.
این فناوری ها شامل اصلاح ژنتیکی مبتنی بر ژنوم و ویرایش ژنی، مهندسی ژنتیک، بیوانفورماتیک و ابرداده ها، کشاورزی در فضای بسته (کشاورزی عمودی، بیوراکتورهای یک بار مصرف، هیدروپونیک، ایروپونیک و آکواپونیک)، کشاورزی با آب دریا، کشاورزی در بیابان، گوشت مصنوعی، پرینتر سه بعدی، نانوتکنولوژی، ریزجلبکها، پلتفرم بلاکچین (ارز دیجیتال)، کشاورزی دقیق و هوشمند، پهبادها، فراورده های زیستی، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء هستند.
۷۰ فناوری پژوهشگاه بیوتکنولوژی تجاری سازی شده است
صالحی جوزانی به تلاش محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی برای پاسخ به برخی از این چالش ها اشاره کرد و گفت: محققان این پژوهشگاه دراین مدت ۷۰ فناوری قابل تجاری سازی را به دست آورده اند که بخشی از آن ها تا ابتدای سال جاری در قالب ۳۵ قرارداد انتقال فناوری به بخش خصوصی منتقل شده است.
وی از جمله این فناوری ها را انتقال فناوری و تولید صنعتی پروبیوتیک های دام، طیور و آبزیان، انتقال فناوری و تولید تجاری کودهای زیستی مبتنی بر تریکودرما، تولید تجاری و سریع بیوکمپوست به عنوان کود آلی از پسماندهای نیشکر، کشت بافت و سالم سازی ارقام نیشکر از طریق کشت بافت، تولید بذر سالم (مینی تیوبر) سیب زمینی و تولید تجاری پایه های کشت بافتی سیب مالینگ عنوان کرد.
وی به بیان برخی ضرورت دستیابی به برخی از این فناوری ها اشاره کرد و گفت: تا حدود ۱۵ سال پیش ایران حدود ۷۰ سال وارد کننده بذر سالم (مینی تیوبر) سیب زمینی از خارج از کشور بود که منجر به خروج سالانه حدود ۳ میلیون دلار ارز از کشور می شد ضمن اینکه امکان ورود بسیاری از آفات و بیماری ها را با خود به همراه داشت.
در تولید بذر سالم سیب زمینی به خودکفایی رسیدیم
صالحی جوزانی با بیان اینکه پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی دانش فنی تولید ریز غده سیب زمینی را از طریق کشت بافت بدست آورد و زنجیره تولید بذر سالم را با مشارکت مراجع ذی صلاح و سایر موسسات تحقیقاتی و بخش خصوصی تکمیل کردیم، افزود: دانش فنی این دستاورد به شرکت های دانش بنیان خصوصی منتقل شد و در حال حاضر در این زمینه خودکفا هستیم.
وی تصریح کرد: هم اکنون هر ساله پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی سالم سازی هسته های اولیه حدود ۱۷ تا ۲۰ رقم سیب زمینی را تهیه و ۳۰ میلیون عدد گیاهچه و ریزغده سیب زمینی معادل ۲ هزار و ۵۰۰ تن بذر اولیه سیب زمینی بدست آمده را در اختیار شرکت های متقاضی (حدود ۲۲ شرکت) قرار می دهد به طوریکه بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون دلار ارزش افزوده ایجاد کرده است.
وی گفت: با این دستاوردها درصدد هستیم تا میزان سه میلیون تن سیب زمینی تولیدی در کشور را به ۵.۲ میلیون تن افزایش دهیم علیرغم اینکه سطح زیر کشت این محصول در سالیان گذشته از ۱۶۰ هزار هکتار به ۱۴۰ هزار هکتار کاهش یافته است.
تجاری سازی دانش فنی تولید پروبیوتیک های بومی دام، طیور و آبزیان
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در ادامه با بیان اینکه سالیان سال است که تولید و استفاده از پروبیوتیکها برای افزایش عملکرد تولید و افزایش سلامت دام، طیور و آبزیان در صنعت دامپروری دنیا و کشور جا افتاده، اضافه کرد: متاسفانه تا یک دهه پیش کشور ما وارد کننده این پروبیوتیکها بود به نحوی که سالیانه چندین میلیون دلار انواع پروبیوتیک های دام، طیور و آبزیان (تا حدود ۱۰ میلیون دلار در سال) برای افزایش تولید و افزایش سلامت دام، طیور و آبزیان وارد کشور میشد.
صالحی جوزانی بیان کرد: خوشبختانه با ایجاد و گسترش شرکتهای دانش بنیان فعال در این حوزه در کشور در حال حاضر واردات پروبیوتیکهای دام، طیور و آبزیان به کشور تقریبا نزدیک به صفر شده است و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی از حدود ۱۵ سال قبل اقدام به جداسازی، ارزیابی و بهینه سازی تولید پروبیوتیک های بومی برای صنعت دام، طیور و آبزیان نمود و دانش فنی حاصله را به شرکت فناوری زیستی طبیعت گرا منتقل کرد.
وی گفت: خوشبختانه شرکت مذکور با تلفیق دانش فنی موجود خود با دانش فنی منتقل شده از پژوهشگاه، توانست تولید تجاری فرمولاسیون های مختلف پروبیوتیک دام، طیور و آبزیان را استارت بزند و در حال حاضر به عنوان یکی از پیشروترین شرکتها در حوزه تولید پروبیوتیک دام، طیور و آبزیان در کشور شناخته میشود و سهم قابل توجهی از بازار پروبیوتیک کشور را دارا میباشد.
وی افزود: در حال حاضر این شرکت بیش از ۲۰ نوع محصول پروبیوتیک دام، طیور و آبزیان در شرکت به میزان سالانه بیش از ۵۰۰ تن و به ارزش بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال تولید می شود که سهم قابل توجهی از بازار تولیدات پروبیوتیک دامی کشور را شامل می شود.
وی یادآور شد: با توجه به اثربخشی بسیار زیاد این پروبیوتیکها در افزایش میزان تولید گوشت مرغ، افزایش سلامت مرغ و کاهش مصرف خوراک طیور به دلیل بهبود ضریب تبدیل، سالیانه درآمد کشاورزان به میزان حداقل ۱۰ هزار میلیارد ریال افزایش می یابد و از همه مهمتر مصرف آنتی بیوتیک ها نیز به میزان قابل توجهی کاهش می یابد که موجب تولید گوشت مرغ سالم برای مردم می شود.
تولید صنعتی کود زیستی مبتنی بر قارچ تریکودرما
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران یکی از مهمترین محصولات زیست فناوری در سطح جهانی را کودهای زیستی دانست که به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی تولید و مصرف آنها رو به گسترش بوده و در حال حاضر بازار آنها به حدود ۲ میلیارد دلار رسیده است.
وی گفت: پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در چند سال گذشته به دانش فنی تولید کود زیستی مبتنی بر قارچ تریکودرما رسید و این دانش فنی به شرکت بخش خصوصی منتقل شد که در حال حاضر سالانه حدود ۲۰ هزار بسته از این کود تولید و در سطح ۲۰ هزار هکتار مصرف میشود.
وی خاطرنشان کرد: گزارشات کشاورزان نشان داده است که این محصول باعث کنترل بسیاری از عوامل بیماریزا شده و منجر به افزایش عملکرد محصولات باغی و زراعی حداقل به میزان ۲۰ درصد شده است.
انتقال پروتکل تولید کشت بافتی پایه های مالینگ سیب درختی
صالحی جوزانی یکی دیگر از دستاوردهای پژوهشگاه را انتقال پروتکل تولید کشت بافتی پایه های مالینگ سیب درختی دانست و گفت: میانگین تولید سیب درختی در هکتار در کشور حدود ۲۰ تن در هکتار است این در حالیست که میانگین جهانی حدود ۳۵ تا ۴۰ تن در هکتار و در برخی کشورها (اتریش) تا ۸۰ تن در هکتار هم گزارش شده است.
وی یکی از مهمترین معضلات باغات کشور استفاده از ارقام پا بلند و با عملکرد پایین عنوان کرد که از گذشته به صورت محلی و بومی کشت شده و افزود: یکی از مهمترین عوامل افزایش تولید در باغات سیب استفاده از پایه های پاکوتاه کننده مثل سیب مالینگ مرتون است.
وی تصریح کرد: با استفاده از این پایه ها و پیاده سازی اصول باغ داری علمی میتوان میزان تولید را ۲-۳ برابر افزایش داد که پژوهشگاه بیوتکنولوژی با دستیابی به دانش فنی تکثیر کشت بافتی پایه های مالینگ مرتون و انتقال آن با ۴ شرکت خصوصی توانست استفاده از این پایه ها را به سرعت در کشور گسترش دهد و در طی چند سال حدود یک میلیون نهال کشت بافتی از این فناوری تهیه شد و در باغات کشور کشت شد.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی گفت: برآوردهای اولیه نشان از افزایش تولید در باغات اشاره شده به میزان حداقل دو برابری دارد به طوریکه نهال های بدست آمده در سطح حدود ۲۰ هزار هکتار کشت شدهاند که منجر به افزایش تولید تا حدود ۴۰۰ هزار تن در سال معادل ۱۲۰ میلیون دلار را دارند.
تجاری سازی دانش فنی تولید سریع بیوکمپوست از پسماندهای نیشکر
صالحی جوزانی یکی دیگر از این دستاوردها را توسعه مشترک دانش فنی تولید کمپوست از باگاس و سرشاخه های نیشکر عنوان کرد و گفت: سالانه حدود ۲.۵ میلیون تن باگاس و ۱.۵ میلیون تن سرشاخه در صنعت نیشکر تولید می شود که قابلیت استفاده برای تولید فراورده های مختلف را دارند.
وی افزود: خوشبختانه با شکل گیری دانش فنی تولید کمپوست از این پسماندها در کشت و صنعت های نیشکر و با استفاده از خروجی کار مشترک صورت گرفته با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در حال حاضر چندین هزار تن کمپوست از باگاس و سرشاخه نیشکر در کشت و صنعت های نیشکر تولید می شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون تا ۱۰ هزار تن کمپوست از این ضایعات تولید می شود، اظهار کرد: این تولیدات ضمن کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، از نظر اقتصادی نیز هزینه مصرف کودهای شیمیایی در مزارع نیشکر به شکل معنی داری کاهش می یابد.
تجاری سازی دانش فنی کشت بافت و سالم سازی ارقام مختلف تجاری نیشکر
صالحی جوزانی یکی از مشکلات مهم ارقام نیشکر را سالم نبودن هسته اولیه ارقام و اختلاط ارقام با هم عنوان کرد و گفت: این ارقام گاهی منجر به کاهش معنی دار عیار قند تولیدی از نیشکر و خسارت اقتصادی حداقل ۵ درصدی می شود.
وی افزود:خوشبختانه با همکاری صورت گرفته موسسه تحقیقات و آموزش نیشکر با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی طی سالیان گذشته، زیرساخت تولید کشت بافت و ایجاد هسته های اولیه سالم برای ارقام مختلف نیشکر ایجاد شده، پروتکل تکثیر کشت بافتی و سالم سازی ارقام توسعه پیدا کرده و در حال حاضر زنجیره ارزش و تولید هسته و قلمه اولیه سالم ارقام در صنعت نیشکر شکل گرفته است که ارزش اقتصادی بسیار بالایی را برای کشت و صنعت ها ایجاد میکند.
وی ادامه داد: به نحوی که حداقل خسارت ناشی از اختلاط ارقام حداقل ۵ میلیون تومان در هکتار کاهش یافته است که مجموعا سالیانه می تواند این کاهش خسارت به میزان ۶ هزار میلیارد ریال برسد (مجموع ۱۲۰ هزار هکتار).
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران اظهار امیدواری کرد که با ادامه همکاری ها و هم افزایی ها بین شرکت توسعه نیشکر و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی شاهد پیشرفت های چشمگیرتر در صنعت نیشکر کشور باشیم.
خبرنگاران امروز پیش از حضور در نشست خبری با رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی از بخش های مختلف تحقیقاتی این پژوهشگاه همچون بخش کشت بافت گیاهی، بخش تحقیقات مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی، بخش فیزیولوژی مولکولی، بخش نانوتکنولوژی، بخش بیوتکنولوژی میکروبی و زیست شناسی سامانه ها بازدید کردند.