به گزارش ایرنا، گورستان ناصح بیش از یک قرن قدمت دارد و در گذشته بزرگان شهر آنجا دفن می‌شدند اما سال‌هاست که این مکان به مخروبه تبدیل شده و شهروندان آسیب‌ها و جرم‌هایی را در این مکان مشاهده و گزارش می‌کردند تا اینکه سال گذشته عملیات بازسازی و مرمت آن به عنوان یکی از طرح‌های بازآفرینی شهری آغاز شد.
آنطور که یکی از پیشکسوتان شهر به خاطر دارد از گذشته‌های دور این مکان به قبرستان «ناصحو» شهرت داشت و نزدیکی قبرستان «غریبو» جایی دور از بافت قدیم شهر بیرجند ساخته شده بود اما به مرور و با گسترش شهر این قبرستان در وسط بافت مسکونی قرار گرفت و کم کم متروکه شد.
حسین‌پور با بیان اینکه چند مقبره در این قبرستان وجود دارد که احتمالا از خاندان ناصح است به خبرنگار ایرنا گفت: در گذشته افراد مشهور و بزرگان تحصیلکرده را در قبرستان «ناصحو» حد فاصل میدان شهدا و ۱۷ شهریور دفن می‌کردند و قبرستان «غریبو» کمی دورتر در محله رنگرزان حد فاصل خیابان حکیم نزاری و منتظری بیرجند قرار داشت.
وی افزود: بازسازی این نوع مکان‌ها که قدمت زیادی هم دارند اقدام خوبی است و برای زیبایی شهر می‌تواند مفید باشد ضمن اینکه مانع خیلی از آسیب‌ها می‌شود.
از زباله‌دانی تا پارک محله
اطراف میدان شهدا با یکی از کسبه هم‌صحبت شدم و او هم گفت: قبرستان ناصح سال‌های سال است که به متروکه تبدیل شده، البته قبلا فرد روحانی در مقبره‌های این قبرستان مشغول قرائت قرآن بود.
وی به موقعیت مکانی قبرستان اشاره کرد و افزود: یک سمت میدان شهدا به طرف خیابان حکیم نزاری کوچه پلکانی است که به قبرستان «ناصحو» راه دارد و از قدیم به همین اسم شهرت داشت.
این کاسب قدیمی شهر بیرجند یادآور شد: یک آب انبار هم در این قبرستان وجود دارد که در قدیم مردم به صورت خیریه آب برداشت می‌کردند.
وی درباره وجه تسمیه قبرستان ناصح گفت: ناصح شخصی محترم و از بزرگان شهر بیرجند بوده که در این مکان دفن شده است.
چرخکاران ادامه داد: ناصح در قدیم ضابط شوکت الملک (زمین‌دار بزرگ و حاکم منطقه جنوب خراسان و سیستان در اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی) در شهر بیرجند بود که به املاک او سرکشی می‌کرد و البته برخی از ورثه اش هم در این مکان دفن هستند.
وی گفت: در قدیم چند اتاق برای نگهبانی در قبرستان ساخته شده بود که به مخروبه و زباله‌دانی تبدیل شد اما از سال گذشته شهرداری این قبرستان را بازسازی کرده و اکنون تبدیل به پارک شده است.
همکاری و اقدام مشترک برای بازسازی
شهردار بیرجند بهمن سال گذشته در بازدید از این مکان به خبرنگاران گفته بود که یکی از طرح‌های عمرانی شهر تبدیل قبرستان ناصح به پارک محله است.
مهدی بهترین با بیان اینکه بازسازی این مکان سال ۱۴۰۱ از محل بازآفرینی شهری و در یک کار مشترک با اداره کل راه و شهرسازی شروع شد اظهار کرد: مساحت پروژه هزار و ۲۰۰ متر مربع است که یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان برای آن هزینه شده است.
وی قدمت این قبرستان را ۱۰۰ سال اعلام کرد و آن زمان وعده داد که طرح بازآفرینی تا پایان سال به بهره‌برداری برسد.
طرح ۸۰ درصد پیشرفت دارد
اکنون رئیس اداره برنامه‌ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی از پیشرفت ۸۰ درصدی طرح خبر داد و گفت: تبدیل قبرستان ناصح به بوستان یکی از طرح‌های بازآفرینی شهری در محله قدیمی واقع در خیابان دانشگاه حد فاصل میدان شهدا و محله ۱۷ شهریور بیرجند است.
علیرضا الله‌پور ادامه داد: در این مکان چند نفر از ورثه ناصح که جزو بزرگان شهر بودند، دفن هستند و ظاهرا این مکان در تملک شهرداری است لذا به درخواست شهرداری و شهروندان پیگیری‌ها برای تبدیل آن به فضای سبز در دستور کار قرار گرفت.
وی گفت: از همین رو سال گذشته مجوز پروژه به عنوان فضای سبز در قالب طرح‌های بازآفرینی اخذ شد و یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان هم قرارداد با پیمانکار از سال گذشته منعقد شد که اکنون حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
رئیس اداره برنامه‌ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی عنوان کرد: این پروژه به صورت مشارکتی با شهرداری بیرجند است که ستاد بازآفرینی تاکنون سهم خود را انجام داده لذا مابقی طرح باید توسط شهرداری به اتمام برسد.
وی گفت: بازسازی و بهسازی ساختمان‌های قدیمی، مقبره، دیوار چینی، ایجاد فضای سبز و تاسیسات زیربنایی از جمله اقداماتی بوده که برای تبدیل گورستان ناصح به بوستان انجام شده و بخشی از کف‌سازی، فضای سبز و روشنایی باقی مانده است.
الله‌پور یادآور شد: وضعیت این قبرستان در گذشته اسفناک و تبدیل به مخروبه‌ای شده بود که به عنوان یک منطقه جرم‌خیز شناخته می‌شد و نارضایتی مردم را به دنبال داشت ولی الان فضای خوبی ایجاد شده که امید است با تکمیل پروژه روشنایی شاهد تغییر بیشتر محیط باشیم.
وی گفت: کاهش آسیب‌های اجتماعی، توانمندی محلات، بهره‌مندی از خدمات زیربنایی و روبنایی از اهداف بازآفرینی شهری برای اجرای این طرح بوده است.
شهرداری در انتظار تعیین تکلیف پیمانکار قبلی
رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری بیرجند هم معتقد است که اگر راه و شهرسازی تکلیف پیمانکار پروژه را سریعتر مشخص کند و بخشی از بدهی باقیمانده پرداخت شود، شهرداری می‌تواند طی ۲ ماه این بوستان را آماده بهره‌برداری کند.
علی نوری به خبرنگار ایرنا گفت: هفته آینده جلسه‌ای برای تعیین تکلیف بوستان ناصح برگزار خواهد شد تا بعد از تعیین تکلیف پیمانکار، شهرداری بتواند مابقی پروژه را ادامه دهد.
وی افزود: اصرار شهردار هم بر این است که زودتر این پروژه به بهره‌برداری برسد اما تملک یک ملک در ضلع شرقی از سمت خیابان شهید کیوانی توسط شهرداری و الحاق آن به بوستان در حال پیگیری است که می‌تواند به گسترش بیشتر پروژه کمک کند.
رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری بیرجند گفت: برنامه شهرداری این است که با ایجاد پارک محله، این قبرستان قدیمی را ساماندهی کند تا آسیب‌هایی که متوجه شهروندان بوده کاهش یابد یا رفع شود.
وی تصریح کرد: قبرهای قدیمی نیز بازسازی و حفظ شده است همچنین همه بخش‌های پروژه زیر نظر میراث فرهنگی انجام می‌شود.
نوری گفت: آب انباری هم در این قبرستان وجود داشته که بازسازی آن هزینه زیادی در برداشت اما به خاطر حفظ میراث فرهنگی مرمت شده است.
شهر تاریخی بیرجند در شرق ایران و مرکز استان خراسان جنوبی در گذر تاریخ طولانی خود فراز و فرودهای بسیاری از سر گذرانده و بافت تاریخی بیرجند، میراث ارزشمندی است که همگونی تمدن، فرهنگ و معماری اصیل را به نمایش می‌گذارد.
بیرجند دارای ۱۹ محله معتبر و مهم بوده و محدوده تاریخی شهر افزون بر ظرفیت بالایی که برای توسعه گردشگری دارد، مکانی برای بازنمایی هویت تاریخی و فرهنگی این دیار محسوب می‌شود.