به گزارش خبرنگار ایرنا، پایانه‌های صادراتی یکی از مهمترین زیرساخت‌های تخصصی تجارت در زمینه صادرات کالا و محصولات بشمار می‌روند که با هدف ایجاد زمینه مناسب برای آماده‌سازی محصولات کشاورزی با مزیت رقابت صادراتی و رعایت استانداردهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تولیدات داخلی و نیز شناسایی و معرفی تجار احداث می‌شوند.
تبدیل شدن ایران به پایانه صادرات محصولات کشاورزی منطقه
با توجه به ظرفیت‌های بی‌نظیر کشاورزی ایران در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای تبدیل شدن این کشور به پایانه صادرات محصولات کشاورزی منطقه انجام شده و توسعه مسیرهای ترانزیت کالا با هدف افزایش تجارت محصولات در اولویت متولیان امر قرار گرفته است.
در حال حاضر محصولات مختلفی از طریق مرزهای صادراتی ایران به کشورهای همسایه صادر می‌شود و با توجه به اینکه ایران دارای سه نوع مرز جغرافیایی است، امکان ارسال محموله به سه صورت جاده‌ای، راه‌آهن و آبی فراهم است.
کشور ایران با پنج هزار و ۴۴۰ کیلومتر مرز زمینی و ۲هزار و ۷۰۰ کیلومتر مرز آبی، هفتمین کشور جهان از نظر طول مرز زمینی است. می‌توان گفت ایران بیش از ۲۱ پایانه مرزی مسافری و ۵۰ پایانه مرزی کالا با همسایگان دارد و این کشور از ۳۱ استان بهره می‌برد که از این تعداد ۱۶ استان پُل ارتباطی میان کشورهای همسایه هستند.
ظرفیت بالای فارس در حوزه صادرات و ضرورت راه‌اندازی پایانه‌های صادراتی
استان فارس نیز یکی از مهمترین استان‌های کشور در حوزه صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای مختلف محسوب می‌شود که ظرفیت بالایی در این حوزه دارد.
بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی فارس، رشد وزنی صادرات محصولات فارس در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۳ درصد کاهش اما رشد ارزشی ۳۰ درصد افزایش یافته است.
مجموع وزنی محصولات صادر شده در سال گذشته ، ۴۸ هزار و ۲۲۸ تن و مجموع ارزش محصولات صادر شده، ۶۰ هزار و ۳۱۴ هزار دلار است.
در واقع این استان از قابلیت رشد حداقل ۱۰ برابری صادرات زمینی و هوایی در هر سال است برخوردار است، لذا ایجاد پایانه‌های صادراتی، راه‌اندازی سیستم حمل و نقل هوایی و پایانه بار هوایی در شیراز و سایر شهرستان‌ها به منظور حمایت و پشتیبانی از صادرات محصولات کشاورزی و دامی نیازی مبرم و اساسی است.
هرچند در دوران مختلف بحث حمل زمینی و هوایی بار و راه‌اندازی کارگو هوایی در شیراز مطرح بوده، اما مکانیزم پایداری برای این اقدام مهم محقق نشده است.
در سال ۸۶ کلید صدور مجوزهای لازم برای خرید زمین و شروع عملیات اجرایی پایانه صادراتی فارس زده شد و حتی طرحی با عنوان طرح هدایت صادرات با هدف توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی استان که یک بخش از آن نیز صادرات هوایی بار بود، برای استان تعریف شد.
این طرح در همان ابتدای اجرا منجر به ساخت سردخانه‌ای در فرودگاه شیراز توسط بخش خصوصی شد که در حال حاضر نیز به عنوان یک ابزار مثبت در اختیار فعالان بخش صادرات استان قرار دارد اما اجرای این طرح در سال‌های بعد متوقف شد.
اگرچه در طول این سال‌ها با وجود آماده نبودن زیرساخت‌ها برای حمل هوایی بار در فرودگاه شیراز و ضعف استان در امکانات حمل هوایی سالانه میزان بار قابل توجهی به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر شد اما نیاز بود که تدابیر اساسی برای حل این مشکل در استان اتخاذ شود، لذا تلاش برای احداث پایانه‌های صادراتی ادامه یافت و ساخت پایانه‌های صادراتی در دستورکار دستگاه‌های متولی قرار گرفت.
افزایش تعداد پایانه‌های مصوب در فارس
خردادماه سال ۱۴۰۲، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس نوید افزایش تعداد پایانه‌های صادراتی مصوب در استان را داد و اعلام کرد که تعداد پایانه‌های صادراتی به چهار پایانه افزایش یافته است.
مرتضی شریفی در هشتمین جلسه کمیته تخصصی کارگروه توسعه صادرات غیرنفتی استان گفت: به منظور اجرای تبصره(۲) و مفاد بند(۳) تصویب‌نامه هیأت وزیران عضو کارگروه توسعه صادرات کشور با موضوع کمک به توسعه زیرساخت‌های صادراتی کشور و همچنین دستورالعمل اجرایی حمایت از ایجاد، تکمیل، تجهیز و پایانه‌های صادراتی، با پیگیری‌های صورت گرفته، در سال جاری تعداد پایانه‌های صادراتی مصوب در استان به چهار پایانه صادراتی افزایش یافت.
به گفته شریفی با توجه به اهمیت پایانه‌های صادراتی در توسعه اقتصادی استان به دلیل تأثیر آن در توسعه صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال و ایجاد و توسعه بازارهای هدف صادراتی، مجریان احداث پایانه‌های صادراتی در استان موظف هستند ضمن هماهنگی با فرمانداری و دستگاه‌های اجرایی مربوطه، با جدیت نسبت به آغاز عملیات اجرایی پایانه‌های مذکور در استان اقدام کنند و فرمانداران نیز به عنوان نماینده عالی دولت در شهرستان، باید ضمن ارزیابی عملکرد مجریان، مسایل و مشکلات آنان را رصد نموده تا بتوان در آینده نزدیک شاهد ایجاد و توسعه پایانه‌های صادراتی فارس بود.
میزان پیشرفت فیزیکی پایانه‌های صادراتی فارس
پایانه‌های صادراتی فارس شامل پایانه صادراتی محصولات کشاورزی شهرستان شیراز، پایانه صادراتی محصولات کشاورزی شهرستان فسا و پایانه صادراتی عام شمال استان واقع در شهرستان اقلید می‌شوند.
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی فارس در گفت‌وگو با ایرنا درباره آخرین پیشرفت فیزیکی این پایانه‌ها بیان کرد: چندین پروژه پایانه صادراتی در استان در حال اجراست که اگر این پایانه‌ها به بهره‌برداری برسند قطعا می‌توانند کمک شایانی به افزایش حجم صادرات کنند.
صمد رنجبری افزود: یکی از این پایانه‌ها در شهرستان فسا واقع شده که پیشرفت فیزیکی ۹۰ درصد دارد و امیدواریم این پایانه در سال جاری به بهره‌برداری برسد.
وی ادامه داد: ۲ پایانه صادراتی هم در شیراز در حال ساخت هستند که از پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۳۰ درصد بهره می‌برند و مجوزی هم برای احداث پایانه‌ای در شهرستان اقلید اخذ شده و قرار است که این پایانه در مدت زمان کوتاهی ساخته شود و در مدار بهره‌برداری قرار گیرد.
اقدامات انجام شده برای راه‌اندازی کارگو هوایی
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: برای صادرات از طریق کارگو اختصاصی برای حمل هوایی بار نیز مقدماتی فراهم و با شرکت‌های هواپیمایی رایزنی شده است و این شرکت‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند و مقرر شده موضوع کارگو را دنبال کنند.
رنجبری اظهارکرد: در وهله نخست نیاز است تجمیعی در مراکز جمع‌آوری محصولات صادراتی اتفاق بیفتد، در واقع پایانه‌ها باید شروع بکار کنند تا بتوانند بهره لازم را از کارگو ببرند و نیاز است تصمیماتی برای تامین بار مورد نیاز برای کارگو اتخاذ شود.
به اعتقاد او مشکل عمده‌ای که در بحث راه‌اندازی کارگو وجود دارد مشکل تضمین برای تأمین بار مورد نیاز است و اگر پایانه‌های صادراتی فعالیت‌های خود را آغاز کنند قطعا بحث کارگو هم به ثمر می‌رسد.
وی ادامه داد: در حال حاضر مقدمات این کار فراهم شده و این آمادگی در استان وجود دارد که کارگو در آن مستقر شود؛ اگر مشکلی در تضمین کالا وجود نداشته باشد، قطعا این کار هم انجام می‌شود.
افزایش ۳۰ درصدی ارزش دلاری صادرات فارس در ماه نخست سال
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی فارس معتقد است که این استان از نظر صادرات محصولات کشاورزی جایگاه مطلوبی به ویژه در صادرات سبزیجات و صیفی‌جات دارد و صادرات بیش از ۵۰ درصد از محصولات استان از طریق گمرکات مرزی مانند هرمزگان، بوشهر و حتی خوزستان در حال انجام است.
رنجبری عنوان کرد: پیش بینی می‌شود که امسال سال بسیار خوبی برای صادرات محصولات کشاورزی باشد چرا که آماری که در یک ماهه اول سال از گمرکات استان منتشر شده حاکی از آن است که نسبت به مدت مشابه در سال قبل با افزایش ۳۰ درصدی ارزش دلاری صادرات مواجه بودیم.
وی یادآور شد: حجم قابل‌توجه تولیدات در بخش سبزیجات و صیفی‌جات از جمله گوجه‌فرنگی، خربزه و هندوانه به خوبی نشان می‌دهد امسال با مازاد محصول که قابل صادرات است، مواجه خواهیم بود و این موضوع موجب می‌شود حجم صادرات افزایش یابد و بتوانیم ارزآوری بیشتری را در این زمینه داشته باشیم.
او عمده بازار صادرات استان را به کشورهای عراق، افغانستان، امارات، قطر، کویت، عمان و کشورهای حاشیه خلیج فارس دانست و گفت: گیاهان دارویی فارس به آلمان، فرانسه و کشورهای اروپایی صادر می‌شود؛ همچنین صادرات انجیر نیز به کشور چین صورت می‌گیرد و به طور کلی به کشورهای مختلف دنیا صادرات انجام می‌شود.
ضرورت افزایش میزان صادرات محصولات کشاورزی
به اعتقاد وی میزان صادرات فارس در مقایسه با میزان تولیدات در این استان بسیار ناچیز است و میزان صادرات این استان پهناور جای افزایش دارد.
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی فارس بیان کرد: در حال حاضر فقط سه یا چهار درصد از محصولات کشاورزی فارس صادر می‌شود، در صورتی که صادرات این محصولات قابلیت افزایش چند برابری دارد، هرچند زیرساخت‌های خوبی برای افزایش حجم صادرات فراهم شده که یکی از این زیرساخت‌ها همان توسعه پایانه‌های صادراتی است.
توسعه تعامل با بازار اوراسیا
رنجبری با بیان اینکه یکی از اهداف فارس توسعه تعامل با بازار اوراسیا است، گفت: یکی از مختصاتی که برخی کشورها دارند این است که بار باید به صورت انبوه و مستمر به آنها صادر شود، ما باید با استفاده از پایانه‌های صادراتی تولیدات را متمرکز کنیم تا به صورت پایدار بتوانیم در این بازارها حضور پیدا کنیم.
وی ادامه داد: با حوزه اوراسیا توافق نامه بلندمدت داریم و تخفیفات تعرفه‌ای را برای ما قایل شده‌اند و این فرصت بسیار مغتنمی برای توسعه صادرات فارس است.
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی فارس بیان کرد: امیدواریم امسال، سال خوبی برای صادرات باشد و با حل مشکلات ارزی، ریالی و برقراری ارتباطات گسترده‌تر با دنیا بتوانیم گام محکمی در این عرصه برداریم.
لزوم فراهم شدن زیرساخت‌های صادراتی متناسب با کیفیت صادرات در فارس
همان گونه که گفته شد یکی از مهمترین زیرساخت‌های تخصصی برای صادرات در استان فارس، پایانه‌های صادراتی هستند که با کاهش هزینه‌های پنهان فرآیند صادرات و ایجاد تمرکز بین خدمات مرتبط با صادرات نظیر حمل‌ونقل، گمرک، بیمه و استاندارد با هدف ایجاد مزیت رقابتی برای تولیدات داخلی ساخته می‌شوند.
با وجود توان استان فارس در تولید کالای با کیفیت، صادرکنندگان و تجار در بحث ارسال بار به کشورهای مختلف با مشکلاتی روبرو هستند که باید برای رفع این مشکلات در سطح ملی حمایت‌هایی انجام شود.
در واقع صادرات بیشتر و با کیفیت‌تر یکی از دغدغه‌های اصلی در استان بشمار می‌رود که ارتقا زیرساخت برای تحقق این مهم بایستی در اولویت متولیان امر قرار بگیرد.
بدون شک اگر زیرساخت‌های صادراتی متناسب با کیفیت صادرات در فارس فراهم شود، قیمت تمام شده کالا برای صادرکنندگان کمتر و مناسب‌تر شده و شاهد رونق صادرات کالاهای غیرنفتی در این استان خواهیم بود.