به گزارش ایرنا، حضور دستفروشان در همه فصل‌های سال پر رنگ است نه آفتاب داغ تابستان مانعی برای فعالیت‌شان بوده و نه سوز سرمای زمستان؛ حرفه‌ای که هرچند برای عده‌ای کسب روزی بوده اما روی دیگر آن ضربه به حقوق شهروندی و کسبه‌ای است که در چارچوب قانون فعالیت می‌کنند.
بیرجند به عنوان مرکز استان خراسان جنوبی در سال‌های اخیر به رنج مشکلات ترافیکی دچار شده که ناشی از ضعف در زیرساخت‌هاست و درد مضاعف آن نیز حضور دستفروشانی است که با وسایل نقلیه سبک و سنگین اقدام به فروش محصولات مختلف در حاشیه خیابان‌های و میادین اصلی می‌کنند.
اگرچه در گذشته فروش میوه و تره و بار غالب بود اما اکنون دامنه این فعالیت‌ها به فروش کفش، ظروف خانگی، دستمال کاغذی و دیگر اقلام رسیده است.
یکی از شهروندان معتقد است که دستفروشی در بیرجند رشد قارچ‌گونه داشته است.
محمدی با اشاره به تعدد خودروهای فروش میوه در خیابان یا کوچه‌های شهر گفت: بتازگی در هر پارکی هم چند دستفروش حضور دارند که ظرف می‌فروشند، سفره یا اجناس دیگری و نظارتی هم بر کار آنها نیست.
توقف نزدیک میدان یا چهارراه
وی ادامه داد: در خیابان پاسداران محل‌هایی برای استقرار دستفروشان خط کشی شده اما کسی آنجا مستقر نیست و اکثر آنها نزدیک میدان یا چهارراه هستند که توقف خودروها برای خرید از دستفروشان باعث ترافیک می‌شود و حادثه‌ساز است.
وی با اشاره به اینکه سد معبر برای شهروندان مشکل ایجاد می‌کند گفت: نظارتی بر نوع محصولی که می‌فروشند هم وجود ندارد یعنی اگر میوه یا حتی کالایی از آنها بخریم و کیفیت نداشته باشد به جایی نمی‌توان شکایت کرد.
این شهروند معتقد است که دستفروشان حق کسبه را ضایع کرده‌اند زیرا بابت این فروش خود، مالیات یا عوارضی نمی‌دهند.
وی گفت: یکی از اتفاقات جالب توجه وجود یک کامیون حامل دستمال کاغذی در شهر بود که چند روز اطراف یکی از میدان‌های اصلی توقف داشت و زمانی که همه بار کامیون فروخته شد از آنجا رفت بدون اینکه هیچ نظارتی بر آن باشد.
شهروند دیگری گفت: اینکه دستفروشان بنا به نیاز و برای تامین معاش وارد شهر می‌شوند حرفی نیست اما باید در نظر داشته باشیم که تامین زندگی نباید به بهای آزار و اذیت یا تجاوز به حقوق دیگران باشند.
قاسم‌زاده ادامه داد: بیشتر وانت و نیسان بارها از صبح زود در میادین و خیابان های مختلف شهر مستقر و حتی باعث تصادف می‌شوند.
وی اشغال فضای خیابان یا پیاده رو را از دیگر معضلات دستفروشی عنوان کرد و گفت: مشاهده می‌کنیم که در پارک‌ها دستفروشان به قسمت فضای بازی کودکان راه یافته و بساط می‌کنند در صورتی که هیچ ممانعتی از سوی شهرداری دیده نمی‌شود.
این شهروند در عین حال معتقد است که برخورد قهری با دستفروشان کارساز نیست زیرا آنان برای تامین معاش و از سر ناچاری این کار را برگزیده‌اند لذا مسئولان باید به فکر ساماندهی این افراد باشند.
دستفروشی و ترویج کار غیرمجاز
اما رئیس اتاق اصناف خراسان جنوبی گفت: حضور دستفروشان و خودروهای عبوری که در شهر فعالیت می‌کنند از این منظر حایز اهمیت است که دستفروشان باعث شدند علاقه جامعه به کار غیرمجاز بیشتر شود.
علی جعفرپور مقدم افزود: از همین رو فرد عادی که می‌خواهد کسب و کاری راه‌اندازی کند با برآورد اجاره مکان، مالیات، عوارض و سایر هزینه‌ها می‌بیند که برخی افراد کنار خیابان یا هر جایی از شهر بساط می‌کنند بدون پرداخت اجاره، مالیات، عوارض ولی سودهای آنچنانی دارند لذا راه دوم را بر می‌گزیند.
وی عنوان کرد: به همین دلیل و برخورد نکردن با این پدیده، میل به کار غیرقانونی افزایش یافته است و نظارت بر این قبیل فعالیت‌ها هم ممکن نیست چرا که بارها شهروندان به دلیل ناراضی بودن از کیفیت خریدی که از دستفروشان داشته‌اند به اتاق اصناف مراجعه می‌کنند اما این موارد قابل پیگیری نیست چون فرد دستفروش به طور ثابت یکجا فعالیت ندارد.
پدیده خیابان فروشی
رئیس اتاق اصناف خراسان جنوبی گفت: گاهی دیده شده که دستفروشان کالاهای غیرمجاز را عرضه می‌کنند و اگر قبلا فروش محدود به میوه بود الان کفش، تابلو، کلاه و لوازم خانگی هم عرضه می‌شود.
وی ادامه داد: علاوه بر دستفروشانی که در پیاده روها سد معبر می‌کنند حضور وانت و نیسان بارها نیز مشکلاتی برای شهر ایجاد می‌کند و وظیفه قانونی برای برخورد با دستفروشان برعهده شهرداری است اما در سال‌های اخیر پدیده خیابان فروش رواج یافت که البته بعد از بروز برخی اتفاقات، شهرداری جلوی این کار را گرفت.
جعفرپور مقدم گفت: وقتی سال‌ها اقدامی توسط شهرداری انجام شده و این افراد هم به آن عادت کرده‌اند به زودی نمی‌توان شاهد رفع معضل در شهر باشیم.
وی حمایت قانونی را لازمه برخورد با پدیده دستفروشی دانست و افزود: قانون، شهرداری را با صراحت موظف به برخورد کرده و باید با جانمایی درست به فکر ساماندهی دستفروشان باشد، اتاق اصناف نیز آمادگی همکاری در قالب گشت‌های مشترک با شهرداری را دارد اما نیاز است که درخواستی صورت گیرد.
فعالیت دستفروشان در هفت نقطه
شهرداری بیرجند در مقابل ضعف قانونی را دلیلی بر جولان دستفروشان می‌داند و خواهان این است که دیگر دستگاه‌ها با شهرداری همکاری لازم را داشته باشند.
رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بیرجند در این باره گفت: فعالیت دستفروشان در حال حاضر بدون مجوز است و برخوردهای لازم از سوی اداره اجرائیات شهرداری انجام می‌شود اما بازدارنده نیست.
حسن دلپسند افزود: با توجه به نامه پلیس راهور در سال گذشته مبنی بر بی‌نظمی در سطح شهر و وجود دستفروشان سیار، صدور مجوز متوقف شد و از مرداد ۱۴۰۱ هیچ گونه مجوزی صادر نشده است.
وی گفت: در کارگروهی متشکل از بخش‌های مختلف متولی این حوزه مقرر شده که هفت نقطه در شهر بیرجند مشخص شود و بعد از تایید همه دستگاه‌های عضو این کارگروه صدور مجوز فقط در اماکن مورد تایید امکان پذیر است.
حاشیه پارک ظفر، بازار ۱۵ خرداد، میدان سپاه، حاشیه بازار روز سابق در بهشتی، کنارگذر بلوار شهدای عبادی نرسیده به پل هوایی، بلوار شعبانیه، میدان بعد از پل مهر شهر از نقاطی است که برای ساماندهی دستفروشان پیش‌بینی شده است.
رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بیرجند عنوان کرد: حاشیه پارک ظفر، بازار ۱۵ خرداد، میدان سپاه، حاشیه بازار روز سابق در بهشتی، کنارگذر بلوار شهدای عبادی نرسیده به پل هوایی، بلوار شعبانیه، میدان بعد از پل مهر شهر از نقاطی است که برای ساماندهی دستفروشان پیش‌بینی شده است.
وی با بیان اینکه محوطه بازار روز بهشتی و بلوار مسافر هم برای ساماندهی دستفروشان آماده‌سازی شده است یادآور شد: هرگونه وسیله نقلیه اعم از وانت، نیسان، سواری، سبزی فروشان باید در همین مکان‌های مشخص شده بساط کنند.
دلپسند گفت: با وجود اینکه شهرداری هیچ گونه مجوزی از سال گذشته برای دستفروشان صادر نکرده اما میدان بار بخش خصوصی در این زمینه سوء‌استفاده می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه دستگاه قضایی برای برخوردهای قهری باید از شهرداری حمایت کند ادامه داد: عملا شهرداری در برخورد با دستفروشان تنهاست و نیاز به مجوزهای قانونی دارد.
رد پای اتباع خارجی
این مقام مسئول در شهرداری بیرجند گفت: برخی از غرفه‌داران میدان بار برای اینکه تره و بار در میدان نماند، وانت بار یا اتباع خارجی را به کار گرفته و نسبت به فروش انبه، لیمو و محصولات سردرختی در تقاطع‌های پر رفت و آمد سطح شهر اقدام می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه فعالیت این دستفروشان فاقد مجوز شهرداری و رایگان است عنوان کرد: از لحاظ قانونی باید اتاق اصناف، پلیس راهور، دادستان و اداره صنعت، معدن و تجارت با شهرداری در نظارت و برخورد با دستفروشان همراهی کنند.
دلپسند گفت: اگر شهرداری از این دستفروشان مبلغی دریافت کند برای ادامه فعالیت حقی ایجاد خواهد شد و چنانچه تصادفی در آن نقطه صورت گیرد، مقصر شهرداری خواهد بود.
وی بیان کرد: پلیس راهور هم در این زمینه جرائمی را اعمال می‌کند به‌طوری که ماهانه هر خودرو دستفروش چهار میلیون تومان باید جریمه پرداخت کند اما در قبال درآمد آنها این جرائم بازدارنده نیست.
رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بیرجند ۲ راهکار برای حل معضل دستفروشان ارائه کرد و گفت: باید تعهد محضری از آنها اخذ شود که هرگونه به هم ریختگی و بی‌نظمی ترافیک برعهده دستفروش است یا کمیته مشترک ساماندهی دستفروشان، اماکن مشخص را تایید کند تا فعالیت آنها منحصر به همان نقاط باشد.
وی تصریح کرد: این بی نظمی فعالیت دستفروشان اجحاف بزرگی در حق کسبه دارای مجوز است از طرفی تهدیدی برای سلامت شهروندان بوده زیرا بر نحوه عرضه محصولات از لحاظ بهداشتی و حتی امنیتی هیچ نظارتی نیست.
دلپسند افزود: جمع‌آوری دستفروشان نیازمند حکم دادستانی بوده که کاری بسیار زمان‌بر است.
ورود دستفروشان به پارک‌ها ممنوع است
وی درباره حضور دستفروشان در محوطه پارک‌ها گفت: ورود دستفروشان به پارک‌ها ممنوع بوده و هیچ مجوزی در این زمینه صادر نمی‌شود لذا شهروندان در صورت مشاهده موارد با اداره اجرائیات شهرداری تماس بگیرند.
رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بیرجند افزود: در حال حاضر به خاطر حفظ سیما و منظر شهری و حقوق شهروندی هیچ مجوزی برای فعالیت دستفروشان در پارک‌ها یا فضای شهربازی صادر نمی‌شود.
وی گفت: شهرداری با دستفروشان برخورد می‌کند و در صورتی که محرز شود نیروهای شهرداری اقدام به اجاره مکانی برای دستفروشی کرده‌اند با ورود حراست برخوردهای لازم انجام می‌شود.
ابزار جریمه در دست پلیس
اما رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی خراسان جنوبی بر این باور است که ضعف‌های زیرساختی در حوزه شهری موجب بروز ترافیک شده و فعالیت دستفروشان هم مضاف بر این علت است.
سرهنگ علیرضا عباسی به خبرنگار ایرنا گفت: وظیفه پلیس راهنمایی و رانندگی جمع‌آوری دستفروشان نیست و فقط می‌تواند اعمال قانون و جریمه کند که معمولا بازدارنده است.
وی ادامه داد: اگر جایی تشخیص داده شود که خودروهای دستفروش موجب ترافیک و سد معبر شده اعمال قانون می‌کنیم اما در قبال ترک محل وظیفه‌ای نداریم.
رئیس پلیس راهور خراسان جنوبی گفت: کانال ترافیک خراسان جنوبی در فضای مجازی راه‌اندازی شده که شهروندان می‌توانند مواردی که موجب سد معبر شده را مستندسازی و ارسال کنند تا برخوردهای قانونی انجام شود.
وی تاکید کرد: برخورد جدی با دستفروشانی که موجب مشکلات ترافیکی شوند در دستور کار است حتی با هماهنگی دستگاه قضایی خودرو این افراد به پارکینگ منتقل خواهد شد.
سرهنگ عباسی این را هم گفت که تفاهمی با شهرداری انجام و هفت نقطه برای استقرار دستفروشان در شهر بیرجند مشخص شده که از نظر ترافیکی مورد تایید پلیس راهور است.
استان خراسان جنوبی ۱۱ شهرستان دارد و بیرجند مرکز آن است.