به گزارش ایرنا از روزنامه ایران اقتصادی، پروژه آزادراه تهران- شمال در دولت دوم رفسنجانی (سال ۱۳۷۵) شروع شد. این پروژه عظیم که شامل ساخت ۱۲۶ کیلومتر آزادراه در دل کوهستان و دره‌های مسیر است به ۴ منطقه تقسیم شده است.
منطقه یک به طول ۳۳ کیلومتر از تهران شروع می‌شود که ساده‌ترین بخش از پروژه است و در دولت دوازدهم راه‌اندازی شد. منطقه ۴ نیز که ۲۰ کیلومتر است و بخش ورودی به شهر چالوس است در سال ۱۳۹۱ در دولت دهم تکمیل و راه‌اندازی شد.
سخت‌ترین مناطق ساخت آزادراه تهران – شمال، مناطق میانی (۲ و ۳) هستند که به علت مسیر صعب‌العبور کوهستانی و دره‌های عمیق، نیازمند حفاری تونل‌های طولانی و ساخت پل‌های عمیق است.
منطقه ۲ این آزادراه در دولت گذشته کلید زده شد و با درصد ناچیزی از پیشرفت همراه بود اما در ۲ سال اول دولت رئیسی ۲۲ کیلومتر از مسیر رفت منطقه ۲ این آزادراه تکمیل و راه‌اندازی شد.
این در حالی است که در ۲۵ سال قبل از دولت سیزدهم مجموعا ۵۳ کیلومتر (متوسط سالانه ۲.۱ کیلومتر) از این آزادراه تکمیل شد در حالی که در دولت رئیسی در ۲ سال ۲۲ کیلومتر راه‌اندازی شد (متوسط سالانه ۱۱ کیلومتر). بدین ترتیب می‌توان گفت سرعت پیشرفت آزادراه تهران – شمال در دولت رئیسی ۵ برابر دولت‌های گذشته بوده است.
«خیرالله خادمی» معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل در گفت‌وگو با ایرنا واگذاری اجرای آزادراه تهران - شمال به پیمانکاران داخلی را نقطه عطف احداث این آزادراه دانست و گفت: از سال ۹۳ ساخت آزادراه سرعت گرفته است و برنامه این است که در صورت تأمین مالی، آزادراه تهران - شمال تا ۶ سال آینده تکمیل شود.
خیرالله خادمی افزود: همچنین در سال ۱۴۰۲ در بخش توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، آزادراهی و بزرگراهی پروژه‌های بزرگی به نتیجه می‌رسد و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در بخش آزادراهی بخش‌هایی برابر ۲۹۳ کیلومتر از ۵ آزادراه مهم افتتاح می‌شود که عدد قابل توجهی است و با این بهره برداری‌ها، ۱۰ درصد طول آزادراه‌های کشور در یک سال افزایش می‌یابد، به این ترتیب ساخت آزادراه نزدیک به ۳.۵ برابر متوسط سالانه خواهد بود که به نسبت آمار سالانه ساخت آزادراه که حدود ۸۵ کیلومتر است، اتفاق مهمی در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل است.
۳۵۰ هزار میلیارد تومان طرح‌های نیمه تمام در کشور وجود دارد
خادمی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان طرح‌های نیمه تمام داریم، تصریح کرد: بهره‌برداری از فاز نخست قطعه ۲ آزادراه تهران- شمال به طول ۲۲ کیلومتر، آزادراه شیراز- اصفهان که طولانی‌ترین آزادراه کشور است به طول ۲۱۲ کیلومتر، باقیمانده آزادراه منجیل -رودبار به‌عنوان گلوگاه آزادراه قزوین-رشت به طول ۸.۵ کیلومتر که حدود ۷.۵ کیلومتر آن تونل و پل است بخشی از برنامه‌هایی است که توسط شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل در برنامه تکمیل و بهره‌برداری امسال قرار دارد.
وی گفت: همچنین تکمیل و بهره‌برداری از بخشی از آزادراه مرند-تبریز و بخشی از آزادراه مراغه-هشترود از دیگر برنامه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل است.
نیاز کشور به ۱۰ هزار کیلومتر آزاد راه
مدیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل با بیان اینکه در حوزه آزادراهی ۲ هزار و ۸۰۰ کیلومتر آزادراه وجود دارد، بیان داشت: این در حالی است که نیاز کشور حداقل به ۱۰ هزار کیلومتر آزادراه است.
وی افزود: بیش از ۱۰ هزار کیلومتر مسیر آزادراهی، بزرگراهی و ریلی در کشور در حال اجراست که ارزش روز این پروژه‌ها ۳۰۰ هزار میلیارد تومان بوده و پیشرفت فیزیکی ۳۵ تا ۴۰ درصدی دارد.
خادمی با بیان اینکه زیرساخت‌های حمل‌ونقل از عوامل پیشرفت کشورهاست و متناسب با رشد اقتصادی باید زیرساخت‌های حمل و نقلی توسعه پیدا کند، اظهار کرد: موقعیت جغرافیایی ایران ویژه بوده و در پل ارتباطی شرق و غرب دنیا قرار گرفته است، بهترین مسیر حمل‌ونقل بار و مسافر عبور از کشور ما است اگر مسیرهای اصلی را توسعه دهیم ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر ایران است و باید در این زمینه برنامه داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۸۲ هزار کیلومتر مسیر جاده اصلی و فرعی بزرگراهی و آزادراهی و ۱۳۰ هزار راه روستایی در کشور وجود دارد و در کل ۲۱۰ هزار کیلومتر راه در کشور موجود است، گفت: نخستین آزادراهی که در سال ۱۴۰۲ افتتاح شد باند رفت منطقه ۲ آزادراه تهران-شمال، به طول ۲۲ کیلومتر است، این بخش از آزادراه از دوآب شهرستانک تا پل زنگوله به طول ۲۲ کیلومتر امتداد می‌یابد که کاهش ۵ کیلومتر از طول مسیر موجود کرج- چالوس، کاهش ۲۰ دقیقه‌ای از زمان سفر را به همراه دارد و با حذف گردنه کندوان و اصلاح قوس‌های موجود در مسیر موجب افزایش ایمنی سفر خواهد شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: این آزادراه بواسطه نوع کار، قرار گرفتن در صعب العبورترین منطقه کشور و بافت ریزشی و پیچیده البرز، کار دشواری در مهندسی بود، در واقع پروژه شامل ابنیه ممتد سنگین پیوسته به هم تونل، پل، دیواره‌های حائل... است.
خادمی افزود: در سال‌های اخیر با توافق دولت و بنیاد مستضعفان به‌صورت سرمایه‌گذاری مشترک، پروژه به پیمانکار داخلی سپرده شد و بعد از سال‌ها پروژه از رکود چندین ساله خارج شد و مشاوران و پیمانکاران داخلی قطعه دو آزادراه را می‌سازند
وجود پیمانکاران خارجی یکی از دلایل توقف چندین ساله پروژه بود
وی با بیان اینکه یکی از دلایل توقف چندین ساله پروژه، پیمانکاران خارجی بودند ، اظهار داشت: اما با ورود پیمانکاران توانمند داخلی و پرداخت سهم دولت و بنیاد، پروژه سرعت گرفت.،مهندسان و پیمانکارانی که برای این کار انتخاب شدند به نحواحسن طبق برنامه زمانبندی کار خود را انجام دادند و پروژه‌ای عظیم را به مردم تحویل دادند.
به گفته وی آزادراه تهران- شمال ارتباط پایتخت را به شمال کشور برقرار می‌کند و بخشی از کریدور آزادراهی شمال و جنوب ماست که از دریای مازندران تا خلیج فارس در حال احداث است و قطعات مختلفش در حال اجراست.
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه بلافاصله بعد از اتمام منطقه یک در سال ۹۸، همه تجهیزات و پیمانکاران به منطقه دو منتقل شدند ، گفت: با این اقدام در ۴.۵ سال باند رفت منطقه ۲ احداث شد.
خادمی با بیان اینکه طبق اولویت بندی، بهره‌برداری از این منطقه در مراحل مختلف صورت می‌گیرد، تاکید کرد: آزادراه تهران – شمال محورهای جنوبی البرز را به منطقه توریستی شمال کشور در استان مازندران متصل می‌کند، مسیر تهران-شمال، بخشی از کریدور شمال – جنوب در بخش آزادراهی است و با تکمیل این آزادراه، بخش‌های بیشتری از کریدور شمال- جنوب زیر بار ترافیک می‌رود.
وی گفت: همچنین جمعیت زیادی در استان‌های شمالی، تهران و البرز و همچنین مردم سراسر کشور می‌توانند از این آزادراه برای ترددی روان، راحت و بدون دغدغه استفاده کنند.
خادمی ادامه داد: ساخت آزادراه تهران- شمال اهدافی مانند افزایش ظرفیت تردد بین شهری مرکز کشور به شمال، کاهش تصادفات، کاهش زمان سفر، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلاینده‌های زیست محیطی را دنبال می‌کند.
وی افزود: آزادراه ۱۲۱ کیلومتری تهران-شمال از دره کن در شهر تهران شروع می‌شود و در تقاطع ورودی شهر چالوس در مازندران به اتمام می‌رسد، نخستین منطقه آزادراه که به بهره‌برداری رسید منطقه ۴ از مرزن آباد تا چالوس به طول ۲۰ کیلومتر است که سال ۹۱ تکمیل شد.
خادمی ادامه داد: منطقه یک آزادراه که سال ۹۸ ساخته شد مسیر تهران به شمال را بسیار کوتاه می‌کند و نیاز نیست از تهران به کرج تردد شود و مستقیم تردد به سمت شهرستانک خواهد بود. منطقه ۲ نیز به طول ۲۲ کیلومتر آماده شده است.
مدیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل ادامه داد: ۸۶ درصد طول ۲۲ کیلومتری منطقه ۲ تونل و پل است، ۱۶ رشته تونل و ۹ پل بزرگ، ۱۱ دیوار حائل بلند به طول یک کیلومتر در این منطقه ساخته شده و برای رفاه حال مردم یک باند آزادراه که زودتر آماده شده به بهره‌برداری می‌رسد که از شهرستانک تا پل زنگوله در استان مازندران است.
به گفته وی این منطقه همیشه شاهد بار ترافیکی سنگینی است که با ساخت مسیر رفت بخشی از بار ترافیک کاهش می‌یابد
خادمی با بیان اینکه باند دوم نیز با پیشرفت فیزیکی ۴۵ درصد در حال احداث است، افزود: منطقه ۲ آزادراه تهران-شمال تونل کندوان و گردنه‌های ورودی و خروجی به سمت مازندران را حذف می‌کند و ایمنی سفر به این ترتیب بسیار بالا می‌رود.
وی ادامه داد: باند رفت به گونه ای طراحی شده که در مواقع پیک سفر، از شمال به جنوب و از جنوب به شمال بتوانیم از آن استفاده کنیم، تابلوهای این باند دوطرفه است و تا افتتاح باند برگشت می‌توان در مواقع پیک از این محدوده به‌صورت رفت یا برگشت مورد استفاده قرار می گیرد.
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه آزادراه تهران-شمال تقریباً از تهران تا شهرستانک دو خطه است، بیان داشت: از شهرستانک تا پل زنگوله به‌صورت دو باند تفکیک شده مورد تردد قرار خواهد گرفت.
خادمی مبلغ هزینه شده برای این باند را ۵ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد و افزود: که ارزش روز آن ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان است.
وی با اشاره به اینکه این یک باند از منطقه۲ را می‌توان ابرپروژه از نظر اجرایی و مالی دانست، تصریح کرد: منظره آزادراه تهران -شمال در محدوده منطقه ۲ بسیار زیباست و یکی از زیباترین مسیرهای جاده‌ای کشور است، آزادراه تهران- شمال بزرگترین پروژه راهسازی کشور و پرهزینه‌ترین پروژه است؛ این آزادراه تونل و پل‌های بسیاری دارد، اهمیت ساخت این آزادراه در مرحله نخست افزایش ایمنی سفر است که بعد از افتتاح منطقه یک حتی یک تصادف منجر به فوت بر اثر موارد ایمنی نداشتیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در منطقه ۳، مشکل اجرا نداریم، گفت: پیمانکاران ما توانایی اجرای منطقه ۳ را دارند و تجهیزات حفاری را نیز داریم،اما تلاش ما این است که با توجه به هزینه بالای آن از منابع خارجی یا روش‌های تأمین مالی خارج از بودجه استفاده کنیم. بیشتر مذاکرات خارجی برای تأمین مالی است و اجرا ۸۰ تا ۱۰۰ درصد داخلی خواهد بود.
خادمی ادامه داد: زمانبندی اتمام آزادراه ۵ تا ۶ سال است اما این برنامه در صورت تأمین مالی به‌موقع اجرا می‌شود.
نیاز به هزار میلیارد تومان اعتبار برای اتمام پروژه
وی افزود: برای اتمام آزادراه ۷۰ تا هزار میلیارد تومان منابع نیاز است، البته تلاش ما این است که منطقه ۳ را به‌صورت قطعه قطعه احداث و یک باند آن را بسرعت آماده کنیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: منطقه سوم آزادراه تهران-شمال در اولویت پایانی قرار گرفته و در این منطقه آب و هوای متعادل‌تری وجود دارد. هم‌اکنون مطالعات فاز سوم آزادراه تهران-شمال انجام شده و آماده شروع عملیات اجرایی است تنها منتظریم که سرمایه‌گذار از منابع خارجی یا داخلی برای تأمین منابع مالی پیشقدم شود.
خادمی با بیان اینکه برای تأمین سرمایه خارجی در حال مذاکره هستیم، عنوان کرد: با توجه به منابع هزار میلیارد تومانی برای ساخت و تکمیل این فاز از آزادراه تهران-شمال این عدد قابل توجهی است، بنابراین تأمین آن برای دولت بسیار سخت است اما به هر حال این پروژه باید به اتمام برسد و تکمیل شود.
وی افزود: پروژه آزادراه تهران- شمال دشوارترین پروژه کشور و منطقه خاورمیانه بوده و پروژه‌ای با این حجم تونل و پل پشت سرهم در طول ۱۲۱ کیلومتری آزادراه نداریم، این در حالی است که موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و عبور کریدورهای ترانزیتی شرق به غرب و شمال به جنوب از کشور از یک سو و تحولات و پیشرفت‌های اقتصادی از سوی دیگر، ضرورت توسعه شبکه آزادراهی کشور را به منظور افزایش درآمدهای ملی، ایمنی و آسایش سفرهای جاده‌ای و کاهش هزینه‌های انرژی، کاهش قیمت تمام شده کالا و... چند برابر می‌کند.