محمود محمدی در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره سفر رئیس جمهور به سه کشور آفریقایی گفت: ما در جنوب شرق آفریقا با کشورها اوگاندا، زیمبابوه و کنیا روابط بسیار خوب و دیرینه‌ای داریم و زمینه‌های گسترش روابط با این کشورها به‌خوبی فراهم است این روابط از گذشته بوده و ظرف دو سال اخیر هم در سطح بهتری پیش می‌رود.
این دیپلمات سابق به ظرفیت‌های شمال و جنوب آفریقا اشاره کرد و افزود: در شمال آفریقا کشور ثروتمند و بزرگی چون الجزایر قرار دارد که مناسبات دیرینه و بسیار و خوب و قوی با این کشور داریم. در جنوب آفریقا مانند آفریقای جنوبی هم از گذشته دور نسبت به استقلال و آزادی اکثریت مردم آن همواره همکاری مستقلی به‌خصوص با نلسون ماندلا از قبل از آزادی وی از زندان و ریاست جمهوری وی داشته‌ایم.
دولت سیزدهم توجه خوبی به سیاست خارجی داشته است
محمدی عنوان کرد: در شمال، جنوب، شرق و غرب آفریقا کشورهایی مطرح و توانایی وجود دارند که می‌توانیم با این کشورها مناسبات خوبی داشته باشیم که در این زمینه دولت در دو سال گذشته توجه خوبی به سیاست خارجی داشته است و بنابراین سفر رئیس جمهور به این کشورها می‌تواند بسترساز توسعه روابط برای بخش‌های خصوصی و دولتی در آینده باشد.
سفیر اسبق ایران در الجزایر و تونس درباره منافع اقتصادی و سیاسی بهبود روابط با قاره آفریقا خاطرنشان کرد: در همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با قاره آفریقا دو نکته حائز اهمیت است؛ نخست اینکه ما از بدو پیروزی انقلاب اسلامی بهترین روابط را با این قاره برقرار کرده‌ایم. در دولت‌های مختلف استمرار روابط و برنامه‌ریزی برای گسترش و توسعه این روابط آنگونه که از جمهوری اسلامی استقبال شد انجام نگرفت و به همین دلیل حجم روابط تجاری و اقتصادی ما با آفریقا با وجود بیش از ۴ دهه رضایتبخش نیست.
حجم روابط با آفریقا رضایتبخش نیست
محمدی ادامه داد: موضوع حائز اهمیت دیگر این است که وضعیت قاره آفریقا در دهه گذشته نسبت به ۴ دهه قبل، بسیار متفاوت شده است چرا که قاره آفریقا برنامه توسعه‌ای جدیدی را تحت عنوان سند ۲۰۶۳، از سال‌های ۲۰۱۵ تنظیم و طراحی کرده و براساس این سند برنامه‌ریزهای توسعه همه جانبه در ابعاد مختلف تا جایی که آفریقا بتواند جایگاه خود را در مناسبات و معادلات بین‌المللی پیدا کند پیش‌بینی کرده است.
استاد بین‌الملل دانشگاه یادآور شد: بنابراین در همکاری در شرایط جدید با قاره آفریقا دو نکته باید مدنظر قرار گیرد، نخست استفاده مطلوب از سوابق، پیشینه، نفوذ و ارتباطات گذشته جمهوری اسلامی ایران با این قاره است.
سند ۲۰۶۳ قاره آفریقا سند معتبر میان ۵۴ کشور آفریقایی است
محمدی افزود: همسو شدن با سند ۲۰۶۳ قاره آفریقا که سند بسیار معتبر میان مجموعه ۵۴ کشور آفریقایی است که به صورت مناطق آزاد، بازارهای مشترک و همکاری‌های همه‌جانبه در درون قاره و همکاری‌های فرامنطقه‌ای با سازمان‌های بین‌المللی و سایر کشورها است.
سفیر سابق ایران در الجزایر اظهار کرد: در حال حاضر شرایط در قاره آفریقا به شکلی است که اگر بخواهیم همسو با سند ۲۰۶۳ با قاره آفریقا برنامه‌ریزی کنیم، باید مدل روابط همکاری تجاری، سیاسی خودمان با آفریقا را تنظیم کنیم.
محمدی ادامه داد: براساس این مدل حدود نقش و وظایف دستگاه‌های مختلف اعم از دستگاه‌های دولتی و خصوصی را مشخص کنیم. از جمله اینکه باید برای اتاق بازرگانی و تجار برنامه‌ریزی شود که تحت پوشش‌های حمایتی دولت و شرکت‌های بخش خصوصی فعالیت‌های خود را داشته باشند.
وی تصریح کرد: آنچه مهم است اینکه در آفریقا شرایط برای گسترش روابط و استقبال از حضور ایران بسیار مطلوب بوده اما از ظرفیت‌های این قاره برای بهره‌برداری و توسعه روابط کمتر استفاده شده است.
این کارشناس روابط بین‌الملل خاطرنشان کرد: البته روند فعالیت‌ها در دو سه سال اخیر تا اندازه‌ای موفقیت‌آمیز بوده است اما طراحی و تنظیم سند همکاری حداقل برای یک دهه آینده با قاره آفریقا که بتواند مدل همکاری‌های ما را ترسیم کند برای کشور مناسب باشد.
محمدی درباره مشوق‌ها و سیاست‌های دولت برای سرمایه‌گذاری گفت: اگر مدلی برای همکاری جمهوری اسلامی با آفریقا براساس تجربیات و نقاط قوت و ضعف گذشته، برنامه‌های آینده و به خصوص سند ۲۰۶۳ آفریقا طراحی شود چند نوع مشوق برای بخش‌های خصوصی وجود دارد.
وی ادامه داد: نخست اینکه قاره آفریقا و به‌خصوص برخی از کشورهای ثروتمند و پیش‌روی قاره آفریقا مانند آفریقای جنوبی، الجزایر و سایر کشورهایی که دارای نفت و گاز و درآمد و سرانه بالاتری هستند خودشان سرمایه‌های انباشته‌ای داشته و روند توسعه‌ای را در دستور کار دارند.
این دیپلمات سابق یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران در روند فعالیت‌های توسعه‌ای می‌تواند به این کشور کمک کند و می‌توانند صندوق‌های مشترک برای بخش‌های خصوصی تنظیم کنند تا بخش‌های خصوصی بتوانند از اعتبارات این صندوق‌ها برای توسعه و گسترش روابط استفاده کنند.
دولت می‌تواند پیشرو و پیشگام انجام توافقات با کشورهای حوزه آفریقا باشد
محمدی بیان کرد: مشوق‌ها الزاما نباید به این معنا باشد که دولت بخواهد هزینه فعالیت بخش خصوصی در دیگر کشورها و به‌خصوص در قاره آفریقا را متحمل شود بلکه دولت می‌تواند پیشرو و پیشگام انجام توافقاتی با کشورهای مختلف باشد.
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در حوزه مناطق آزاد تجاری با قاره آفریقا که اکنون سرمایه هنگفتی در حوزه ۵۴ کشور در گردش است جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با مناطق آزاد این کشورها همکاری‌های بسیار گسترده‌ای داشته باشد. اگر فعالیت مناطق آزاد تجاری ایران با مناطق آزاد تجاری این کشورها فعال شود بسیاری از حوزه‌های تجاری، نمایشگاهی و کالاهای ایران در آنجا به گردش درمی‌آید.
این استاد روابط بین‌الملل افزود: اکنون سازمان نمایشگاه‌ها، تجارت و بازرگانی یکسری مشوق‌ها را انجام می‌دهد ولی بهترین و موثرترین مشوقی که دولت می‌تواند برای بخش خصوصی ایجاد کند این است که تعهدات و قراردادهایی را در حوزه‌های مختلف با این کشورها منعقد کند که بخش‌های خصوصی به‌طور دوجانبه و چندجانبه با هم کار کنند.
بهترین روابط چندجانبه را با چین و روسیه داریم
محمدی یادآور شد: ما در سطح چندجانبه بهترین روابط را با چین و روسیه داریم و این دو کشور مانند جمهوری اسلامی ایران در قاره آفریقا بسیار تاثیرگذار هستند و با شرایط و فضایی که این کشورها ایجاد می‌کنند می‌توانند همکاری‌های تجاری و اقتصادی داشته باشیم.
وی اظهار کرد: به لحاظ سیاسی هم کشورهای آفریقایی تاکنون نشان داده‌اند که علاقمند به همکاری گسترده با جمهوری اسلامی ایران هستند کما اینکه در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی در هنگام رای‌گیری تا حد امکان به نفع جمهوری اسلامی ایران رای داده‌اند.
سفیر سابق ایران در الجزایر درباره کم‌توجهی به ظرفیت‌های قاره آفریقا گفت: کم‌توجهی به ظرفیت‌های قاره آفریقا قابل توجیه نیست زیرا ما باید درگذشته نقاط ضعف و قوت خودمان را مورد بررسی قرار می‌دادیم زیرا درگذشته وعده‌هایی داده‌ایم که نباید می‌دادیم چراکه نتوانستیم آن وعده‌ها را عملی کنیم و این مساله موجب دلسردی و یاس برخی کشورهای آفریقایی شده است.
محمدی عنوان کرد: در سفرهایی که به طور مکرر به قاره آفریقا داشتم شاهد این موضوع بودم که هرجا که جهاد سازندگی از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه عمران و آبادانی و تامین نیازهای کشورهای آفریقایی فعالیت کرده و یا در زمینه بهداشت و درمان و آموزش پزشکی حضور داشته حوزه نفوذ و علاقمندی به جمهوری اسلامی ایران گسترش پیدا کرده است.
وی بیان کرد: در گذشته برخی وعده‌های عملی نشده و نگاه‌های غلط نسبت به آفریقا از جمله آفریقای سیاه و آفریقای گرسنه وجود داشته است در حالی که امروز آفریقا، آفریقای قبل نیست.
این استاد دانشگاه گفت: براساس سند ۲۰۶۳ که از ۲۰۱۵ آغاز شده، در دهه اول این سند همکاری در بیش از ۳۰ زمینه‌ای که در این سند پیش‌بینی شده، و همانطور که ۴۰ تا ۸۰ درصد ارزیابی‌ها نشان می‌دهد پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است.
فرصت طلایی همکاری با قاره آفریقا
محمدی تصریح کرد: آفریقا فرصت‌های بسیار طلایی برای آینده و نقش‌آفرینی در قاره‌های همجوار دارد. خصوصا اینکه جمهوری اسلامی ایران به لحاظ ژئوپلیتیک در شرایطی قرار دارد که می‌تواند محور تعادل و توسعه همکاری‌های سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا باشد.
وی بیان کرد: بنابراین اگر نگاه دقیق، کارشناسانه و ژئوپلتیک به قاره آفریقا داشته باشیم می‌بینیم که امکانات گسترده‌ای برای همکاری با این قاره وجود دارد و می‌تواند منافع کشور و سه قاره را از طریق ایران تامین کند.