امان الله باطنی روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: کنکور همواره به عنوان یک موقعیت تحصیل، سکوی پرش برای تحرک اجتماعی یا محقق کردن پایگاهِ محولِ اجتماعی افراد جامعه بود و چه بسیار افرادی که می توانستند از دهک‌های پایین جامعه شرایط اقتصادی خود و خانواده هایشان را با تحصیل در رشته‌های پزشکی یا مهندسی بهبود دهند و نوعی تحرک اجتماعی نیز داشته باشند.
پژوهشگر اجتماعی با استناد به آمارهای منتشر شده در این زمینه افزود: این در حالی است که اکنون شاهد پدیده کاستی یا طبقاتی شدن موقعیت تحصیلی کنکور در جامعه و تبدیل شدن قبول شدگان رشته های ممتاز به یک کاست اجتماعی هستیم؛ به این معنا که موقعیت تحصیلی تنها برای دهک های بالای جامعه است که نوعی تمایز و تفاخر نیز به‌دنبال خواهد داشت.
وی به تبعات اجتماعی این وضعیت اشاره و بیان کرد:کاستی شدن کنکور در میان طبقات فرودست و دهک‌های پایین جامعه؛ تحرک اجتماعی ناسالم و در نهایت هرج و مرج و بی نظمی اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت.
باطنی با بیان اینکه بطور معمول از کنار این مساله به‌سادگی عبور می‌شود، افزود: این در حالی است که در نبود برنامه ریزی برای کنترل این پدیده اجتماعی در خوشبینانه ترین حالت باید منتظر روی آوری دهک‌های پایین به بورس، فارکس، سوداگری و واسطه گری و به‌دنبال آن افزایش جرایم مالی، ورشکستگی و کلاهبرداری هایی به قصد پیشرفت و پیمودن راه صد ساله باشیم.
این جامعه شناس با هشدار نسبت به اینکه استمرار این وضعیت و مسدود شدن منافذ پیشرفت آثار وخیم اجتماعی به‌دنبال دارد، افزود: افزایش سرقت مسلحانه، پیدایش باند های خلافکار و افزایش فروش مواد مخدر از پیامدهای ثانویه این پدیده اجتماعی است.
عوامل محیطی و اقتصادی بر موقعیت تحصیلی افراد تاثیر می گذارد
این پژوهشگر اجتماعی به سهم دهک‌های مختلف در کسب رتبه‌های زیر سه هزارِ کنکور اشاره و بیان کرد: بر اساس آمار ارائه شده از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سهم دهک اول تا سوم(کم‌برخوردار) ۲ درصد و دهک‌های هشتم تا دهم (برخوردارترین) در این بخش ۸۰ درصد بوده است.
باطنی افزود: بر اساس این آمارها، سهم مدارس دولتی ۲.۳ درصد اما مدارس غیردولتی ۸۰ درصد است.
این جامعه شناس اضافه کرد: همچنین در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی سهم دهک اول ۱.۳ درصد و دهک های هشتم تا دهم ۸۶ درصد است.
وی به درصد قبولی در رشته‌های مختلف دانشگاه‌های برتر کشور نیز اشاره و بیان کرد: به عنوان مثال برای رشته برق دانشگاه شریف سهم دهک‌های کم برخوردار اول تا سوم صفر در صد، دهک‌های هشتم تا دهم ۸۷ درصد و دهک دهم ۶۰ درصد اعلام شده است.
باطنی ادامه داد: در رشته روانشناسی نیز سهم دهک های محروم ۲.۹ درصد و دهک های مرفه ۸۰.۴ درصد است.
پژوهشگر اجتماعی تصریح کرد: آمارها نشان می دهد منافذ تحرک اجتماعی برای طبقات فرودست جامعه در حال بسته شدن است که در نبود برنامه ریزی و کنترل، ممکن است به نوعی طغیان اجتماعی نیز منتهی شود؛ موضوعی که مصداق آن را در تهران و یا اصفهان در برخی خلافکاران شناخته شده، دیده ایم.
وی با بیان اینکه رابطه میان دهک‌بندی‌های اقتصادی و نتایج کنکور سراسری، در آزمایش های مختلف علمی بر روی دانش آموزان به اثبات رسیده است، افزود: با توجه به واقعیت‌های موجود باید تصمیماتی اتخاذ شود تا عدالت آموزشی برقرار شود.
باطنی گفت: یک راهکار در این زمینه این است که تلاش شود فاصله‌های اقتصادی و ضریب جینی(به معنای شاخص اقتصادی برای محاسبه توزیع ثروت در میان مردم) کمتر شود؛ از سوی دیگر در طول تحصیل نیز باید به دانش آموزان طبقات پایین جامعه بیشتر رسیدگی شود.
وی افزود: عوامل محیطی در موقعیت تحصیلی اثر می گذارد به طوری که دانش آموزان طبقات بالای جامعه در کسب دستاوردهای تحصیلی پیشروتر از طبقات پایین جامعه عمل می‌کنند.
پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: در بلند مدت باید از نظام آموزشی دستوری و بر مبنای کنکور به سمت نظام آموزشیِ رهنمودی برویم که در آن سهم آموزش‌های فنی و حرفه ای و کار و دانش به ۵۰ درصد برسد؛ اینگونه فاصله طبقاتی در مقوله آموزش نیز به حداقل می رسد زیرا بسیاری از دهک های پایین تمایل به ورود به رشته های فنی دارند و باید بتوانند از طریق تحصیل در این رشته ها به موفقیت برسند.
باطنی ارائه مشاوره‌های تحصیلی، خدمات آموزشی، روش های مطالعه و تست زنی همچنین تغذیه مناسب و ایجاد بسترهای لازم برای آرامش ذهنی و فکری دانش آموزانِ دهک های پایین را ضروری دانست.
نخستین امتحان سراسری دانشگاه‌ها در سال ۱۳۴۲ برگزار شد و پس از چند سال وقفه همزمان با راه اندازی مرکز آزمون شناسی در سال ۱۳۴۷ بار دیگر برگزاری کنکور سراسری در دستور کار قرار گرفت و از آن زمان تا به امروز همچنان برگزار می‌شود.