دوتن از کارشناسان ارشد حوزه سیاستگذاری در اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» به تبیین رویکرد اتحادیه اروپا در قبال سه قدرت بزرگ جهان یعنی چین، ایالات متحده و روسیه پرداختند و تصریح کردند این بلوک در جهان رقابتی کنونی باید به آمریکا نزدیک باقی بماند، در روابطش با روسیه محتاط باشد و چین را دور نگاه دارد.
در هر صورت رهبران اروپایی به کسب یک اجماع رویکردی در قبال چین، ایالات متحده و روسیه نیاز دارند. براساس این گزارش، جهت گیری راهبردی سیاست خارجی اروپا تأثیر زیادی بر زندگی شهروندان اروپایی خواهد داشت.
در سال‌های آینده، اتحادیه اروپا احتمالاً با تصمیم‌های راهبردی دشواری روبرو خواهد شد: حمایت از ایالات متحده در رقابت ژئوپلیتیکی خود با چین و بازسازی روابط با روسیه پس از جنگ از مهمترین مسائل هستند.
از آنجاکه رهبران اروپا مجبورند در آینده روابط خود را با ایالات متحده، چین و روسیه دوباره تنظیم کنند، نه تنها به توافقی میان خود نیاز دارند بلکه باید یک اجماع عمومی در مورد سیاست خارجی اروپا را نیز ایجاد کنند . در غیر این صورت، احتمالاً بی اعتمادی فزاینده به نخبگان و اتحادیه اروپا پدید می آید و شاهد واکنش پوپولیستی در انتخابات پارلمانی اروپا در سال ۲۰۲۴ و در انتخابات ملی خواهیم بود.
طبق این تحلیل، جنگ روسیه علیه اوکراین به شهروندان اروپایی نشان داد که در دنیای عدم همکاری زندگی می کنند و آنها به آرامی با این واقعیت جدید باید سازگار شوند.
اروپایی‌ها در درگیری احتمالی آمریکا و چین تمایل دارند بی‌طرف بمانند حتی اگر حضور اقتصادی پکن در اروپا را خطرناک تشخیص دهند. با این حال تصمیم چین برای تحویل تسلیحات به روسیه یک خط قرمز برای بسیاری از مردم اروپا به شمار می رود. به نظر می رسد. اروپایی ها در رویکرد فعلی خود در قبال روسیه نیز باید متحد باقی بمانند با اینحال در مورد سیاست آینده اروپا درباره روسیه اختلاف نظر دارند. همچنین کشورهای اروپایی با داشتن روابط نزدیکتر با ایالات متحده کنار آمده اند اما می خواهند کمتر به تضمین های امنیتی آمریکا متکی باشند.
این مقاله مبسوط بررسی کرده است که شهروندان اروپایی اکنون درباره جایگاه اروپا در جهان و رابطه آن با سایر قدرت‌ها چه فکر می‌کنند.
چین روسیه نیست
در نوامبر ۲۰۲۲، اندکی پس از اینکه شی جین پینگ سومین دوره دبیرکلی حزب کمونیست چین را به دست آورد، اولاف شولز، صدراعظم آلمان، در یک سفر رسمی به دیدار رهبر چین رفت. از آن زمان، رهبران مختلف اروپا از رئیس شورای اروپا و نخست وزیر اسپانیا، تا رئیس کمیسیون اروپا و رئیس جمهور فرانسه خود را به پکن رسانده اند. با اینحال سفرها نشان دهنده انسجام اروپا در مورد چین نیست. برعکس، دولت‌های اروپایی دیدگاه‌های متفاوتی درباره رویکرد اروپا به چین دارند که فون در لاین و ماکرون در دو طرف طیف قرار دارند.
فون در لاین قبل از این توصیف سه گانه اتحادیه اروپا در قبال چین به عنوان «شریک، رقیب و رقیب سیستمی» پرداخت و بر نیاز به حداقل رساندن ریسک در تعامل بروسکل با پکن تاکید کرد. او با استراتژی «ریسک زدایی» اجماع جدیدی را در اروپا در مورد اهمیت بازنگری در روابط خود با چین مطرح کرد. در مقابل امانوئل ماکرون لحن بسیار آشتی جویانه تری را در مورد پکن به کار برد و از نزدیکی بیشتر پس از سه سال محدودیت های سختگیرانه چین حمایت کرد.
وی برخلاف رویکرد ریسک زدایی فون در لاین، از احیای مشارکت استراتژیک و جهانی با چین صحبت کرد و از اظهارنظر انتقادی در مورد موضوع تایوان اجتناب کرد. مکرون همانند شولز با یک هیئت تجاری به پکن رفت و این پیام را رساند که پاریس خواهان روابط اقتصادی نزدیک با پکن است، حتی اگر چین با حمله روسیه به اوکراین مخالفت نکند و به حفظ روابط نزدیک با کرملین ادامه دهد.
اتحاد اروپایی در قبال روسیه؟!
این اتاق فکر اروپایی در مورد روسیه بر این باور است که روابط اروپا با مسکو دستخوش یک مشکل واقعی شده است. دولت های اروپایی به غیر از رهبر مجارستان، به شدت در حمایت از اوکراین و مخالفت خود با مسکو متحد بوده اند. در این مورد، رویکرد آنها معمولاً با افکار عمومی داخلی نیز همگام است. در اکثر کشورهای مورد بررسی این اندیشکده، بیشتر مردم روسیه را دشمن کشورشان و اروپا می دانند.
به صورت عمده دیدگاه مردم اروپا در مورد روسیه از نظرسنجی سال ۲۰۲۱ تابحال به طور قابل توجهی تغییر کرده است. به طور متوسط، سهم پاسخ دهندگانی که روسیه را «رقیب» کشورشان یا اروپا می دانند، از حدود یک سوم به نزدیک دو سوم افزایش یافته است. در عین حال، همدردی با روسیه به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در میان کشورهای مورد بررسی، بلغارستان تنها کشوری است که اکثریت مردم آن همچنان روسیه را به عنوان «متحد» یا «شریک» اروپا می‌دانند و از سال ۲۰۲۱ تاکنون تغییر چندانی در آمارشان ایجاد نشده است. با این وجود ایتالیا در میانه قرار گرفته و یک چهارم از پاسخ‌دهندگان روسیه را «متحد» یا «شریک» اروپا یا کشورشان می‌دانند و تنها حدود یک سوم آن را «رقیب» دانستند.
طبق بررسی این موسسه پژوهشی، پس از پایان جنگ اوکراین، به نظر می رسد اروپایی ها در مورد روابط بلندمدت خود با روسیه اختلاف نظر خواهند داشت. این اختلاف اکنون نیز قابل مشاهده است. درحالیکه شولتز می گوید روابط اقتصادی آلمان و روسیه زمانی از سر گرفته می شود که روسیه تجاوز خود را متوقف کند؛ ماکرون با توجه به تلاش‌های قبل از جنگ برای گنجاندن مسکو در ساختار امنیتی آینده اروپا، در مورد لزوم احترام بیشتر به روسیه و ارائه تضمین‌های امنیتی به آن سخن گفته است.چنین اختلافاتی در مورد دیگر رهبران اروپایی نیز دیده می شود.
با این حال، شکاف بین مردم اروپا در مورد آینده روابط با روسیه کمتر است. در کشورهای مورد بررسی ۵۰ درصد یا بیشتر شهروندان مایلند که اگر جنگ به صلح از طریق مذاکره ختم شود، کشورهایشان حداقل نوعی روابط را با روسیه از سر بگیرد.
بازگشت متحد آمریکا
از بهار ۲۰۲۱ میراث برجای مانده از ترامپ و تصاویر ساختمان کنگره در اذهان مردم اروپا حک شده است. در حالی که نیاز به همکاری استراتژیک با ایالات متحده در نتایج نظرسنجی های اروپایی احساس می شد اما هیچ کشور عضو اتحادیه اروپا، ایالات متحده را به صورت عمده متحد خود تلقی نمی کرد. با اینکه احساس اتحاد در لهستان و دانمارک بیشتر بود، اما حتی در آنجا نیز پاسخ دهندگان عمدتاً ایالات متحده را به عنوان شریک ضروری می دانستند. بیش از ۲۰ درصد شهروندان در آلمان و اتریش، ایالات متحده را «رقیب» می‌دانستند.
اما در سال ۲۰۲۳ تصویر به طور قابل توجهی متفاوت شده است. اکثریت شهروندان دانمارک و لهستان آمریکا را «متحد اروپا» می دانند و در هلند، سوئد و آلمان نیز همین دیدگاه برجسته است. میزان افرادی که در اتریش و آلمان، ایالات متحده را دشمن می دانند، اکنون تنها ۶ درصد شده است. این آمار فقط در بلغارستان بیش از ۱۰ درصد است.
طبق تحلیل این اندیشکده، با اینحال اروپایی‌ها دخالت پرقدرت دولت بایدن در اوکراین را دلیلی برای آرامش خود نمی‌دانند. برعکس، آنها به شدت احساس می کنند که اروپا باید ظرفیت خود را برای اقدام در حوزه امنیتی و دفاعی افزایش دهد. در ماه مارس، «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو، از کشورهای عضو خواست تا افزایش هزینه‌های دفاعی خود را تسریع بخشند، زیرا تنها هفت کشور از ۳۰ کشور ناتو به هدف فعلی خود یعنی صرف ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی برای دفاع در سال ۲۰۲۲ دست یافته‌اند.
همچنین اروپایی ها اتکای خود به آمریکا برای امنیت را خطرناک نمی بینند و به طور متوسط ۴۷ درصد این رابطه را دارای مزایای بیشتری نسبت به خطرات می دانند.
بروکسل بر سر دوراهی
گفتنی است در بررسی دیدگاه ها مشخص شده است که نزدیکی اروپا به ایالات متحده به معنای تمایل آن ها به حمایت از واشنگتن در مقابل پکن در درگیری فرضی بر سر تایوان نیست. علیرغم دخالت آمریکا در برابر روسیه، تعداد کمی از اروپایی‌ها حدود یک چهارم معتقدند که اگر درگیری بین ایالات متحده و چین بر سر تایوان رخ دهد کشورشان یا اروپا باید طرف آمریکا را بگیرد. این در حالی است که اکثریت مشخصی بی طرفی را می پسندند.
بنابراین، به نظر نمی‌رسد اروپایی‌ها دیدگاه بسیاری از استراتژیست‌های آمریکایی مبنی بر اینکه جناح شرقی ناتو و اقیانوس آرام هند و اقیانوس آرام به هم پیوسته هستند، را قبول داشته باشند. آنها این واقعیت را هم در نظر نمی گیرند که اگر اروپایی ها نشان دهند که می خواهند از درگیری که برای ایالات متحده مهم است دور بمانند، شرایط برای واشنگتن سخت می شود.
در بخش پایانی این گزارش جامع آمده است: اکثریت در همه کشورهای اروپایی که در آنها نظرسنجی انجام شد، معتقدند که اروپایی‌ها همیشه نمی‌توانند به ایالات متحده تکیه کنند و آنها باید مراقب قابلیت‌های دفاعی خود باشند. بنابراین دولت‌های اروپایی باید برای سرمایه‌گذاری بیشتر در دفاع از خود و تقویت هماهنگی دفاعی و سیاست خارجی شان جسورتر باشند.
در خصوص روسیه نیز رهبران اروپایی نباید تحت تأثیر اختلافات احتمالی در مورد روابط آینده اروپا با روسیه قرار گیرند. شکل این رابطه به شدت به نتیجه جنگ، نتیجه مذاکرات فرضی صلح و احتمال تغییر دولت در مسکو بستگی دارد. امروزه تفرقه در اروپای به نفع کرملین است و به نفع اروپا نیست.
طبق تحلیل این اتاق فکر اروپایی، رهبران اروپایی باید بر حفظ وحدت فعلی خود تمرکز کنند. آنها باید بحث در مورد برقراری دوباره روابط محدود اروپا با روسیه و سناریوهای مختلف در آینده را مورد بحث قرار دهند. این نه تنها زمینه را برای اجماع سیاسی آینده در مورد سیاست اروپا در مورد روسیه آماده می کند، بلکه می تواند سیگنال مفیدی را در مورد مزایای صلح از طریق مذاکره به مردم روسیه ارسال کند.