به گزارش حوزه سیاست خارجی ایرنا، روزهای گذشته سپهر سیاست خارجی کشورمان شاهد رفت و آمد مقامات ایرانی و آفریقایی به مقصد تهران و قاره سیاه بود و دیپلماسی کشورمان هفته ای کاملا آفریقایی را از شمال تا جنوب این قاره را سپری کرد.
این تحرکات دیپلماتیک که نویدبخش اهتمام دولت سیزدهم به این «جغرافیای گمشده دیپلماسی» است، در شرایطی انجام شد که در سالهای گذشته آفریقا در پیچ و خم و فراز و فرود توافق برجام به کناری وانهاده شده بود.
گام نخست: احیای روابط با سودان
در هفته آفریقایی دیپلماسی کشور و در روند دومینووار احیای روابط ایران و کشورهای عربی، از سرگیری رابطه ایران و سودان، اتفاقی بود که اخبار آن در حاشیه نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد در باکو منتشر شد. جایی که رئیس دستگاه دیپلماسی کشور با اشاره به دیدارش با سرپرست وزارت خارجه سودان گفت: نحوه از سرگیری قریب‌الوقوع مناسبات دیپلماتیک سودان و ایران را بررسی کردیم.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ۱۵ تیر با «علی الصادق علی» همتای سودانی خود برای نخستین بار بعد از قطعی روابط دیپلماتیک ایران و سودان و بعد از هفت سال و نیم دیدار کرد.
سودان دی ماه ۱۳۹۴ و پس از قطع روابط عربستان سعودی با ایران در تبعیت از این کشور قدام به قطع روابط دیپلماتیک با ایران کرده بود.
البته هشتم تیرماه امیرعبداللهیان در جمع سفرای کشورهای اسلامی مقیم تهران به مناسبت عید قربان از بازگشت ایران به روابط عادی با مصر و مراکش و توسعه مناسبات استقبال کرده بود.
درست چند روز بعد، شنبه - ۱۷ تیر - وزیر امور خارجه در نشست مشترک خبری با «احمد عطاف» وزیر خارجه الجزایر که شصت و یکمین سالگرد استقلال کشورش را در تهران جشن گرفت، بار دیگر از سرگیری روابط با خارطوم را به رسانه‌ها داد.
گام دوم: میزبانی از الجزایر در تهران
گام دوم ارتقای سطح روابط با آفریقا، به سفر رسمی وزیر خارجه الجزایر به تهران باز می‌گردد. اهمیت این سفر از آنها روشن‌تر می شود که در چهار دهه گذشته مقامات این کشور سفر دوجانبه رسمی به تهران نداشته اند و مراودات صورت گرفته در تهران اغلب به دلیل حضور در اجلاس‌های بین‌المللی و نشست‌های چندجانبه بوده است.
این سفر در شصت و یکمین سالگرد استقلال الجزایر صورت گرفت و هدیه این جشن تعمیق روابط ایران و الجزایر بود. در نقطه شروع توافق این دو کشور انقلابی توافق کردند که در گام اول در مسیر لغو روادید سیاسی و خدمت بین دو کشور اقدام کنند و در ادامه موضوع لغو روادید عادی به شکلی که دو کشور در مورد آن توافق می‌کنند، مورد توجه و اقدام قرار بگیرد.
البته وزیر امور خارجه ایران در نشست مشترک با همتای الجزایری خود به این مسئله اکتفا نکرده و خبر داد دو کشور توافق کردند به همکاری های طرفین در حوزه‌های علمی، فناوری، شرکت‌های دانش بنیان، کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی، صنعت و معدن شتاب بیشتری داده شود.
وزیر امور خارجه این خبر را هم داد که در آینده پیش رو، نشست سران مجمع صادر کننده گاز در الجزایر برگزار می‌شود و ما بنا داریم که آقای رئیسی رئیس جمهور ایران در این نشست حضور داشته باشد.
وزیر خارجه الجزایر هم گفت که روابط دو کشور ممتاز و دارای ظرفیت توسعه بیشتر در حوزه‌های تجاری، اقتصادی و سرمایه گذاری است.
عطاف روابط تهران و الجزیره را تاریخی و ممتاز توصیف کرد و گفت که آینده روشنی پیش رو داریم.
گام سوم: آغاز فعالیت سفارت ایران در لیبی و ارتقای سفارت لیبی به سفیر
لیبی سومین کشور شمال آفریقا بود که این هفته سطح روابط خود را با تهران ارتقا داد.
فردای حضور احمد عطاف وزیر خارجه الجزایر در تهران، سفیر جدید لیبی هم پس از سالها رکود دیپلماتیک، استوارنامه خود را تقدیم رییس جمهور ایران کرد تا گام عملی برای ارتقای سفارت این کشور از کاردار به سفیر برداشته و جبهه جدید دیپلماسی ایران در شمال آفریقا تکمیل شود.
در وضعیتی که سطح روابط سیاسی و دیپلماتیک تهران - طرابلس افزایش پیدا کرده است، «علی جمعه حسن فضیل» در مراسم تقدیم استوارنامه خود به رئیس جمهور ایران خواستار تقویت جدی همکاری‌های تجاری و اقتصادی دو کشور شد تا روابط دو کشور پس از سالها رکود وارد وضعیتی متفاوت شود.
سفیر لیبی از اینکه افکار عمومی کشورش به ایران به عنوان یکی از حامیان واقعی جریان مقاومت نگاهی تقدیرآمیز دارند سخن گفت و خطاب به آیت الله رئیسی ابراز داشت: «مردم در لیبی سپاسگزار تلاش‌های شما برای تقویت روابط منطقه‌ای هستند».
در مقابل، رئیس‌جمهور ایران نیز ضمن ابراز امیدواری برای برقراری ثبات و آرامش کامل در این کشور از «گسترش تعاملات با سرعت بیشتر» سخن گفته تا روابط ایران و این کشور آفریقایی وارد مرحله‌ای جدید شود.
باید گفت که در طول سالهای اخیر علاوه بر کاسته شدن روابط دیپلماتیک به سطح کاردار حجم صادرات ایران به این کشور آفریقایی نزدیک به صفر شده است.
در مقابل پذیرش سفیر لیبی در تهران، ایران نیز سفارت خود را در طرابلس پس از سالها بازگشایی کرد.
به گفته ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه قبلا با توجه به شرایط لیبی و تحولات داخلی این کشور، تصمیم بر خروج سفیر و کادر دیپلماتیک ایران گرفته شد و فعالیت سفارت ما متوقف شده بود و سفیر ایران در تونس ماموریت های دیپلماتیک را انجام می داد.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان تاکید کرد: هیات دیپلماتیک ایران هم با عزیمت به طرابلس در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران مستقر شده و زمینه سازی برای ایجاد شرایط مطلوب در حال انجام است و به این ترتیب سفارت ایران در لیبی هم فعالیت خود را آغاز کرده است.
گام چهارم: میهمانی پس از میزبانی
پس از میزبانی تهران از مهمانان شمالی آفریقا نوبت به جنوب قاره بود تا پذیرای مهمان ویژه ایرانی خود باشند، کنیا، اوگاندا و زیمبابوه سه کشوری بودند که پژواک دیپلماسی متعادل دولت سیزدهم به گوششان رسید و آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی حامل این پیام بود که هدف ایران در دوره کنونی ارتقای روابط سیاسی و اقتصادی با تمامی کشورهای دوست است.
امضای پنج سند همکاری در کاخ ریاست جمهوری کنیا میان تهران و نایروبی نتیجه اولین روز سفر رئیسی به قاره فرصت ها بود. در کنار این اتفاق در جریان بازدید رئیس جمهور از مرکز نوآوری و فناوری ایران در نایروبی از پهپاد ایرانی بازرس هم رونمایی شد.
پهپادهای تولیدی شرکت‌های دانش بنیان ایرانی با کاربردهای دوگانه برای «سم پاشی» زمین‌های کشاورزی و «بازرسی مزرعه» با قابلیت پردازش تصویر برای نقشه برداری و تشخیص آفات مزارع یک هدیه ارزشمند ایرانی برای طرف کنیایی و نشانه عزم و اراده تهران برای بالاترین سطح همکاری است.
در اوگاندا نیز ۴ سند همکاری به امضای دو طرف رسید و رییس جمهور از مزرعه کشت فراسرزمینی ایران در ماندالا بازدید کرد.
مقصد نهایی زیمبابوه بود که با امضای ۱۲ سند همکاری با ایران رکورددار شد.
با این اوصاف دستاورد حضور رئیسی در شرق آفریقا، امضای ۲۱ سند همکاری میان ایران و سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه بود.
پایان بخش دیپلماسی آفریقایی دولت سیزدهم شاید این جمع‌بندی رئیس‌جمهور در پایان مراسم امضای اسناد در زیمبابوه باشد؛ جایی که سید ابراهیم رئیسی در سخنان خود با بیان اینکه شاید رابطه دوستی ما با آفریقا و زیمبابوه مورد پسند برخی‌ها نباشد، گفت: برای ما مهم نیست که کسی این روابط را بپسندند یا نه، بلکه مهم این است که محور این روابط تلاش برای تامین منافع ایران و آفریقا است.
جوهره دیپلماسی و سیاست خارجی تامین منافع ملی است و این حوزه راهبردی جایی برای خوشامد کسی نیست. موضوعی که اگر به درستی فهم شود نتایج درخشانی در کسب منافع ملی ایرانیان خواهد داشت.
با این اوصاف به نظر می‌رسد چراغ دیپلماسی ایران و آفریقا در میانه عمر دولت نهم روشن شده و انتظار می‌رود در ماهها و سالهای پیش رو شاهد اقدامات و مناسبات بیشتری در این نقطه جغرافیایی باشیم.