به گزارش روز یکشنبه ایرنا از روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو)، شهرداری تهران علاوه بر تکمیل هفت خط فعلی، احداث چهار خط جدید ۸ تا ۱۱ را هم در برنامه دارد که از میان آنها عملیات حفاری خط ۱۰ بزودی آغاز خواهد شد.
تکمیل خطوط فعلی و احداث خطوط جدید جدا از تمام مشکلات و موانع اجرایی از قبیل وجود معارض و تامین زمین، به بودجه هنگفت و قابل توجهی هم نیاز دارد بطوریکه با نرخ امروز کالا و خدمات مربوطه، بودجه ساخت و تکمیل چهار خط جدید حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و اگر هزینه های تجهیز خطوط را نیز در نظر بگیریم، به رقمی در حدود ۳۳۰ هزار میلیارد تومان می‌رسیم که برای سیستم و نظام مالی شهرداری تهران، مبلغ بسیار کلان و درشتی محسوب می‌شود.
در ضمن باید توجه داشت که این برآورد با عنایت به نرخ امروز کالا و خدمات محاسبه شده، با در نظر گرفتن تورم سالیانه و حتی ماهیانه کشور، قطعا این میزان بودجه در سال های آینده و ماه‌های آتی افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند.
افزایش ۳۰ تا ۵۲ درصدی هزینه های ساخت مترو
بر اساس این گزارش، برای درک بهتر این موضوع، آمار و ارقام مربوط به هزینه های ساخت هر کیلومتر از خطوط مترو درسال ۱۴۰۲ را بررسی کرده و آن را با اعداد و ارقام سال گذشته (۱۴۰۱) مقایسه می‌کنیم؛ این قیاس یک ساله از افزایش سرسام‌آور و چند برابر شدن هزینه‌های ساخت مترو حکایت دارد. هزینه های توسعه شبکه مترو از ۱۰ بخش و آیتم اصلی شامل حفاری و احداث تونل غیرمکانیزه (و یا حفاری و احداث تونل با دستگاه حفار مکانیزه TBM)، ساخت کیوسک و ایستگاه، روسازی، هواکش و خروجی اضطراری، دپو و پارکینگ، ریل سوم، تامین توان برقی، سیگنالینگ و تهویه ویژه تشکیل می‌شود.
در سال جاری هر یک از این موارد نسبت به سال قبل بین ۳۰ تا ۵۲ درصد افزایش هزینه را شامل شده است.
با توجه به اینکه در ساخت و توسعه خطوط مترو صحبت از ارقام چند صد میلیارد تومانی در میان است، افزایش ۳۰ تا ۵۲ درصدی هزینه‌ها در اجرای یک پروژه، پول درشت و قابل توجهی می‌شود. به شکل دقیق‌تر، احداث و تجهیز یک کیلومتر مسیر تونلی مترو به همراه ساخت یک ایستگاه و تامین یک رام قطار، به نرخ امروز رقمی بین ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ میلیارد تومان هزینه در بردارد که در نتیجه می‌توان گفت با کل بودجه یک سال شهرداری تهران، نهایتا می‌توان ۳۰ کیلومتر مترو ساخت و تجهیز کرد. (رقم بودجه سال ۱۴۰۲ شهرداری تهران ۷۵ هزار و ۹۹۰ میلیارد تومان است) این امر در شرایطی است که علاوه بر توسعه و تجهیز شبکه مترو، شهرداری تهران وظایف و مسئولیت‌های متعدد دیگری نیز در حوزه نگهداشت شهر، توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوس، پروژه‌های متعدد عمرانی، برنامه‌های فرهنگی و... دارد که باید با همین بودجه موجود، تمام برنامه‌های مربوطه را در بخش‌های مختلف پیش ببرد.
کاهش هزینه ها تا ۲۵ درصد
"محسن هرمزی" مدیرعامل شرکت مترو تهران در مورد روند افزایش هزینه‌های صنعت مترو و راهکارهای شهرداری تهران برای تداوم توسعه این شبکه گفت: در چنین شرایطی که نه می‌توان توسعه و تجهیز شبکه خطوط مترو را متوقف کرد و نه هزینه‌های آن را با اتکا بر بودجه نقد شهرداری تهران تامین کرد، شهرداری و شرکت مترو ۲ نوع رویکرد و برنامه اصلی را در پیش گرفته‌اند که با اجرای صحیح آنها می‌توان در مجموع هزینه‌های ساخت، توسعه و تجهیز خطوط جدید مترو را تا ۲۵ درصد کاهش داد.
وی افزود: اولین رویکرد، حرکت به سمت بهره‌مندی بیش از پیش از فناوری‌های روز دنیا است؛ یکی از این روش‌ها، اجرای حفاری مکانیزه با دستگاه حفار مکانیزه (TBM) است. هرچند هزینه خرید یک دستگاه TBM بیش از هزار میلیارد تومان بوده، از آنجایی که پیمانکار خود موطف به تهیه و تامین دستگاه‌ها و تجهیزات اجرای پروژه است، در نتیجه شهرداری تهران نیازی به خرید دستگاه حفار مکانیزه ندارد.
هرمزی اظهار داشت: استفاده از روش حفاری مکانیزه می‌تواند هزینه‌های ساخت را ۲۰ الی ۲۵ درصد کاهش دهد. همچنین با اصلاح روش‌های لاینینگ، ۱۵ تا ۲۰ درصد هزینه‌های ساخت مترو کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر اینها با تقلیل زمان کل ساخت خطوط جدید، ساخت و سازهای آتی کمتر مشمول تورم سالیانه شده و هزینه تمام شده در نهایت ۳۰ تا ۳۵ درصد کمتر می‌شود. با این رویکرد می‌توان هزینه‌های ساخت خطوط ۸ تا ۱۱ را حدود ۲۵ درصد (در مجموع) کاهش داد که رقم قابل توجهی است.
مدیرعامل شرکت مترو تهران در ادامه به ایده‌های جدید تامین منابع مالی اشاره کرده و گفت: با اتکا به بودجه نقد شهرداری تهران، امکان توسعه سریع شبکه خطوط مترو پایتخت وجود ندارد و باید به دنبال روش‌های نوین در تامین منابع مالی بود؛ موضوعی که شهرداری تهران و شرکت مترو مدت‌ها است به آن توجه داشته و روی این موضوع مطالعه و برنامه‌ریزی کرده‌اند. یکی از روش‌های نوین تامین منابع مالی، تهاتر املاک یا همان بودجه غیرنقد است. هرمزی خاطرنشان کرد: استفاده از توان بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاران این صنف هم مورد دیگری است که می‌شود پروژه‌های ساخت و سازی شبکه مترو تهران و دیگر ابر پروژه‌های شهری را با تکیه بر آن پیش برد. اجرای طرح TOD (توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی) و همچنین استفاده از ظرفیت مجتمع‌های ایستگاهی راهکارهای بعدی است که می‌توان از طریق آنها منابع مالی جدیدی برای پروژه‌های توسعه‌ای مترو و دیگر پروژه‌های عمرانی کلان پایتخت تعریف کرد.