به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، حسین امیرعبداللهیان سه شنبه شب در برنامه تلویزیونی صف اول سیاست خارجی دولت سیزدهم را متوازن، پویا و مبتنی بر روابط خارجی فراگیر دانست و گفت: در چارچوب روابط خارجی فراگیر، بخش عمده‌ای از برنامه سیاست خارجی ایران بر توسعه پایدار روابط اقتصادی و تجاری با جهان تمرکز دارد.
وی با بیان اینکه بخشی از این مناسبات به صورت دوجانبه با اولویت همسایگان شکل گرفته ، اظهار داشت: ما از نگاه به شرق یا نگاه به غرب در سیاست خارجی نمی‌گوییم بلکه با اولویت نگاه به آسیا و همسایگان، بخشی دیگری از تحقق اهداف سیاست خارجی را در قالب‌های چندجانبه بین المللی دنبال می شود.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را در همین راستا دانست و افزود: فرآیند این عضویت از سالها قبل آغاز شده اما به دلیل رویکردها و ملاحظاتی که وجود داشت، این کار در دولت های قبلی به سرانجام نرسید.
امیرعبداللهیان افزود: در دولت جدید با تعامل با اعضای اصلی شانگهای و در پیگیری هایی که در سفرهای رییس جمهور انجام شد، ابتدا آغاز عضویت دائم ایران تثبیت شد و سپس در روزهای گذشته عضویت کامل ایران شکل گرفت.
وزیر امور خارجه با برشمردن دستاوردهای ایران از عضویت در شانگهای اظهار داشت: با این عضویت حوزه های اقتصادی و تجاری ایران از همه معافیت ها و تسهیلاتی که برای اعضای شانگهای فراهم است، برخوردار می‌شوند.
وی، شانگهای را یک سازمان متمرکز بر موضوعات اقتصادی ندانست و افزود: اعضای شانگهای در زمینه های امنیتی، فرهنگی، نظامی، مبارزه با تروریسم و علم و فناوری نیز با یکدیگر همکاری دارند.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان همچنین گفت که هفته گذشته نماینده ایران نزد سازمان همکاری شانگهای منصوب شد.
امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه دولت و مجلس تلاش بسیاری کردند تا اسناد مربوط به عضویت ایران در شانگهای به موقع به تصویب برسد، اضافه کرد: این در تاریخ انقلاب اسلامی و قبل از آن بی‌نظیر است که ۴۹ سند مهم اقتصادی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی به تایید دولت و مجلس برسد در حالی که در برخی کشورهای عضو شانگهای این پروسه بیش از پنج سال زمان می‌برد.
وی ابراز امیدواری کرد که در هفته‌ها و ماههای آینده آثار این عضویت را در سفره مردم خواهیم دید.
عضویت در بریکس؛ گام دوم دولت سیزدهم
وزیر امور خارجه در خصوص گام بعدی ایران برای پیوستن به سازمان های منطقه ای گفت: بریکس دومین سازمان منطقه ای است که اعضای مهمی را در برمی‌گیرد. آیت الله رئیسی رییس جمهور به عنوان مهمان ویژه به اجلاس بریکس پلاس که هفته اول شهریور ماه در آفریقای جنوبی برگزار می شود، دعوت شده است.
امیر عبداللهیان با یادآوری اینکه خردادماه گذشته نشست بریکس پلاس در سطح وزرای خارجه در آفریقای جنوبی برگزار شد، آن را مقدمه برگزاری نشست سران برشمرد.
وی خاطر نشان کرد: در جریان برگزاری نشست وزرای خارجه بریکس پلاس، ایران تلاش کرد تا با پنج عضو پایه گذار بریکس مذاکره کرده و چارچوب‌های ایران برای عضویت را تشریح کند تا کشورمان جزو نخستین گروه کشورهایی قرار گریرد که ابتدا به صورت ناظر و سپس به عضویت دایم این سازمان درآید.
وزیر امور خارجه بیان کرد: عضویت در بریکس این مزیت را برای ایران فراهم می کند که در گستره وسیعی از آفریقا تا آسیا و حتی آمریکای لاتین و دیگر کشورها بتوانیم فعالیت کنیم.
امیرعبداللهیان هدف اصلی ایران از عضویت در سازمان هایی چون شانگهای و بریکس را توسعه حوزه تجارت خارجی کشور و حرکت به سمت چندجانبه گرایی عنوان کرد و افزود: امروز دنیا، دنیای یکجانبه گرایی نیست نظم بین‌المللی جدیدی در جهان در حال شکل گیری است که یکی از ویژگی های آن تمرکز و تلاش کشورها برای عبور از یکجانبه گرایی به سمت چندجانبه گرایی است.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: استفاده از فرصت‌های این سازمان ها به معنی حرکت به سمت چندجانبه گرایی و مقابله با سیاست های یکجانبه گرایی از جمله تحریم‌هاست.
عمر هژمونی دلار در اقتصاد جهانی پایان یافته است
وزیر امور خارجه درباره آثار مثبت عضویت در سازمان های بین المللی بر مناسبات مالی ایران گفت: در هر دو سازمان سازوکارهای مشخص مبتنی بر نگاه چندجانبه گرایان برای همکاری های مالی و گمرکی وجود دارد نه نگاه یکجانبه گرایانه و قفل کردن همه‌ی موضوعات در چارچوب تحریم های یکجانبه یک کشور خاص، بنابراین وقتی صحبت از معامله و تجارت با ارزهای ملی می‌شود، به معنی دور کردن دلار از اقتصادهای کشورها و محدودیت هایی که دلار در چرخه بانک های جهانی ایجاد می‌کند، است.
وی افزود: سیستم دلار و هژمونی دلار در اقتصاد جهانی عمرش رو به سپری شدن است. امروز فقط ایران نیست که از استفاده از ارزهای محلی و غیر از دلار صحبت می‌کند. اقتصاد بسیاری از کشورها به خاطر این نگاه یکجانبه گرایانه آسیب دیده است.
امیرعبداللهیان گفت: در توافق هسته‌ای که در دولت قبل انجام شد، یکی از نکاتی که به عنوان نکته منفی می‌شود از آن یاد کرد، این است که دلار در هیچ جای این سند لمس نمی‌شود. نه سرمایه گذار آمریکایی می‌تواند در ایران سرمایه گذاری کند و نه حتی یک دلار می‌تواند در سیستم مالی و پولی گردش کند.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: یکی از اسناد مربوط به عضویت در شانگهای به چگونگی تبادلات و سازوکارهای بانکی باز می گردد که هم در دولت و هم در مجلس به تصویب رسیده است.
وی در خصوص اقدامات انجام شده برای حذف دلار در مناسبات اقتصادی کشور تصریح کرد: این کاری است که از مدت ها قبل شروع شد و در یک سال گذشته شتاب گرفت.
امیرعبداللهیان با اشاره به ۲۴ سفر رییس جمهور و میزبانی ایران از ۱۷ مقام اول کشورها در دو سال گذشته، یکی از محورهای رایزنی در این سفرها و ملاقات‌ها بخصوص در مورد کشورهایی که از نظر اقتصادی توانمند هستند را توافق بر دو موضوع استفاده از ارزهای ملی و تهاتر دانست.
وی به سفر اخیرش به چهار کشور حوزه خلیج فارس اشاره کرد و گفت: یکی از سران این کشورها به من گفت که طبق آخرین آمار حجم تبادلات تجاری ما امروز به ۳۳ میلیارد دلار رسیده است در حالی که پس از توافق هسته ای حجم روابط تجاری ایران با کل اروپا با احتساب فروش نفت به سختی به ۱۰ میلیارد دلار رسیده بود.
وزیر امور خارجه افزود: امروز حجم تجاری ایران با همسایگان بیش از ۹۰ میلیارد دلار است و در یک سال گذشته از ۳۷ درصد تا ۲۷۱ درصد افزایش حجم تبادل تجاری فقط در حوزه همسایگان ثبت شده است.
ایران و عربستان باید همکاری اقتصادی داشته باشند
وزیر امور خارجه در خصوص توافق ایران و عربستان تصریح کرد: از ماه ها قبل ما، پنج دور مذاکرات امنیتی در بغداد و سه دور در عمان داشتیم، جمع بندی اینها به نقطه‌ای رسید که ما عربستان وارد صفحه جدیدی از روابط شدیم و بر هیچ کس پوشیده نیست که برخی کشورها در منطقه و خارج از منطقه در اغتشاشات چه اقداماتی را انجام دادند.
امیرعبداللهیان بیان کرد: در موضوع عربستان حاکمان سعودی به این نتیجه رسیدند که باید بر مبنای همسایگی و احترام متقابل روابط بین دو کشور شکل گیرد، هم منافع دو طرف را تامین می‌کند و هم برای منطقه پیام مثبت دارد.
وزیر امور خارجه افزود: پنج ماه پیش در نشست بغداد ۲ در اردن گفت وگوی چند دقیقه ای با وزیر خارجه عربستان داشتم، آنجا جمع بندی گفت وگوها این شد که بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی نه تنها به نفع طرفین بلکه کل منطقه است.در برنامه سیاست خارجی فراگیر دولت یکی از اولویت های مهم ما اقتصاد، تجارت و سرمایه گذاری است.
وی اظهار داشت: در اولین ملاقاتم در پکن با آقای بن فرحان (وزیر خارجه عربستان) گفتم ما نمی‌خواهیم یک روابط تاکتیکی داشته باشیم. اولاً با هم تفاوت دیدگاه‌ها و اختلاف نظرهایی داریم که یک شبه حل نمی شود؛ روی موضوعاتی که اتفاق نظر داریم باید به سرعت به جلو برویم و روی موضوعاتی که تفاوت دیدگاه داریم باید تلاش کنیم که این تفاوت دیدگاه‌ها را از آن عبور کنیم.
امیر عبداللهیان با بیان اینکه در راستای وجود یک روابط پایه دار بین دو کشور یک آسیب شناسی درباره روابط ایران و عربستان در وزارت خارجه انجام شده است، گفت: یک ایراد در روابط ما و عربستان در دهه‌های گذشته همواره وجود داشته است. حتی در بهترین دوره روابط در دوره آقایان هاشمی رفسنجانی و خاتمی اتفاقی که افتاده این بوده که حجم حملات رسانه‌ای علیه یکدیگر کاهش پیدا کرده اما به صفر هم نرسیده است و یک حج آرامی هم داشته ایم.
وزیر امور خارجه با یادآوری اینکه تاکنون توافق اقتصادی و یک همکاری پایدار تجاری، اقتصادی، سرمایه گذاری بین تهران و ریاض شما شکل نگرفته است، یکی از محورهای توافق با عربستان سعودی را ورود به حوزه همکاری های اقتصادی عنوان کرد و گفت: در این مرحله باید با درک اینکه تفاوت دیدگاه‌های سیاسی، در محاسبات دوجانبه به همکاری‌های اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری بین دو کشور قوام ببخشیم تا یک همکاری پایدار اقتصادی که باعث رونق اقتصادی در دو طرف بشود و به پایداری روابط کمک کند، شکل بگیرد.
در مذاکره با آمریکا از خطوط قرمز عبور نمی کنیم
امیرعبداللهیان همچنین درباره مذاکرات اخیر با آمریکا گفت: با طرف‌های غربی و آمریکا به صورت غیرمستقیم در حال تبادل پیام بودیم، طرف آمریکایی تصور می کرد که ما در اغتشاشات در ضعیف ترین حالت قرار داریم و اکنون وقتی است که باید بین ما و آمریکا در بازگشت به برجام توافق شود؛ آنها اصرار داشتند ما از خطوط قرمز عبور کنیم اما با پشتوانه مردمی و پشتوانه های متنوعی که در ایران داشتیم سخت روی خطوط قرمز ایستادیم.
وزیر امور خارجه ادامه داد: در روند تبادل پیام با آمریکا باید گفت که هنوز مسیر مذاکره را ادامه می‌دهیم و اینکه رعایت خطوط قرمز از مواضع اصلی ما است.
ایران و مصر اشتراکات زیادی دارند
وزیر امور خارجه به صادرات بیش از 500 دستگاه خودرو به مصر در دوران حسنی مبارک اشاره کرد و این نکته را یادآور شد که با وجود چالش های سیاسی و قطع روابط دو کشور، طرف مصری برای تأمین قطعات یدکی این خودرو هر سه ماه یکبار به ایران می‌آمد.
امیرعبداللهیان روابط بین تهران و قاهره را مبتنی بر دوستی و برادری عنوان کرد و ابراز امیدواری کرد که دو طرف بتوانند گام‌های عملی مؤثرتری را بردارند.
وی با بیان اینکه دفتر حافظ منافع دو کشور در تهران و قاهره فعال است و دیپلمات های مستقر هم با درجه سفیر درحال فعالیت هستند، به تغییرات ایجاد شده در سطح سران مصر در طی دهه اخیر اشاره کرد و گفت: بین ایران و مصر اشتراکات زیادی وجود دارد؛ مصر یک کشور مهم و تأثیرگذار در جهان عرب و جهان اسلام است و مردم دو کشور نیز به یکدیگر علاقه مند هستند.
امیرعبداللهیان بیان داشت: اولین نقطه مشترک ما با با آقای السیسی (رییس جمهور مصر) صرف نظر از چالش ها، سوریه بود؛ رویکرد السیسی در سوریه مبارزه با تروریسم و افراط گرایی بود و ما گفت‌وگوهای امنیتی را شروع کردیم.
وی گفت: در جریان سفر اخیر سلطان عمان به تهران، گفت‌وگوهایی که با رییس جمهور مصر در قاهره درباره ضرورت روابط ایران و مصر داشتد، مطرح کرد؛ وی حامل پیامی بود که در عالی ترین سطح در ایران دریافت شد و پاسخ مثبت دریافت کرد.
وزیر امور خارجه اظهار کرد: بعد از آن ما در حال طراحی هستیم که در زمان مناسب شاهد ارتقا روابط باشیم. ما هیچگونه محدودیتی برای توسعه همه جانبه همکاری ها با مصر نداریم.
هیئت فنی ایران بزودی عازم افغانستان می شود
امیرعبداللهیان در خصوص روابط ایران و افغانستان گفت: ما ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان داریم لذا هرگونه تحولی در داخل افغانستان می تواند بر امنیت و شرایط اجتماعی ما تاثیر بگذارد. هرگونه بی ثباتی در افغانستان تاثیر مستقیم بر مناطق مرزی ما دارد. ضمن اینکه ورود گسترده اوارگان به داخل ایران یکی از چالش های جدی ما است.
وی گسترش تروریسم در افغانستان را دومین مسئله ایران با این کشور عنوان کرد و افزود: بر هیچ کس پوشیده نیست سران داعش در این ماه ها به داخل افغانستان منتقل شدند.
وزیر امور خارجه نکته سوم را در شرایط سیاسی هیئت حاکمه کنونی افغانستان دانست و اظهار داشت: ما به صراحت اعلام کردیم که هیچ گروهی در افغانستان تاکنون نتوانسته بدون مشارکت همه اقوام یک نظام سیاسی پایداری را مدیریت کند، از این رو تشکیل دولت فراگیر یک ضرورت است.
وی درباره پیگیری حقابه هیرمند از افغانستان اظهار داشت: وزارت خارجه در ماههای اخیر پیگیری های جدی در این زمینه داشته است؛ موضع ما این است که بر اساس عهدنامه ۱۳۵۱ ما باید حقآبه خودمان را دریافت کنیم. البته ابتدا اینها قول دادند اما عمل نکردند. در نهایت دو روش را با هیئت حاکمه توافق کردیم.
امیرعبداللهیان بیان کرد: روش اول اینکه هئیت فنی ما برود و از رودخانه بالای سد کجکی بازدید کند و روش دوم به خود ما برمی‌گشت و ما از امکانات خود استفاده کرده و میزان آب را مورد بررسی قرار دهیم.
وزیر امور خارجه گفت: برای ما روشن است که تا حدود یک هفته پیش مشکل کم آبی و مشکل انتقال آب به سمت ما وجود دارد اما این چیزی از مطالبه ما کم نمی‌کند.
وی در خصوص اعزام هیئت فنی ایران به افعانستان تصریح کرد: ما در حوزه سیاسی طالبان را بدون تشکیل دولت فراگیر به رسمیت نشناختیم. این البته باعث دلخوری‌هایی از سوی آنها هم است اما ما به صراحت گفته ایم که این موضوعی است که ما نمی‌توانیم نادیده بگیریم.
امیرعبداللهیان بیان کرد: همه افغانستان پشتون ها و طالبان نیستند، شما بخشی از واقعیت افغانستان هستید. در افغانستان واقعیت ها و اقوام دیگری هم در این رابطه وجود دارند.
وی ادامه داد: به دلیل همسایگی ما لایه های مختلفی از همکاری با هیئت حاکمه را با نگاه به وضعیت همسایگی، بافت جمعیتی افغانستان داریم و نگاه به اینکه اگر ما هم تلاش نکنیم ثبات و امنیت در چارچوب دولت فراگیر در افغانستان تثبیت شود، سیل آوارگان افغانستانی به سمت ما بیشتر شده و برای ما هم مشکل ایجاد می‌کند. ما علاقه مند هستیم مردم افغانستان در آن سوی مرزها وضعیت رضایتمندی داشته باشند.
امیرعبداللهیان اظهار کرد: در خصوص هیئت فنی یادداشت های ما تبادل شده و زمان را توافق کردند و هیئت ما به زودی برای بازدید و مذاکره عازم می‌شود.
اجازه نمی‌دهیم روس و چین تصور کنند تنها انتخاب ما هستند
وزیر امور خارجه در خصوص بیانیه مشترک روسیه و شورای همکاری خلیج فارس در خصوص جزایر سه گانه ایرانی اظهار کرد: هر جا منافعی برای مردم ایران باشد، آنجا هستیم اما در حوزه استقلال سیاسی، به شعاری که در سر در وزارت خارجه نصب شده است، ملزم هستیم و به عنوان خطوط قرمز قانون اساسی و نظام، از آن صیانت کنیم.
وی ادامه داد: به صورت دو جانبه و چند جانبه و با اولویت نگاه به آسیا، روابط خود را با کشورها حفظ می‌کنیم، اما هیچگاه اجازه نخواهیم داد که چین و روسیه تصور کنند که تنها انتخاب ما هستند.
امیرعبداللهیان بیان داشت: اصلا اینطور نیست که مردم کر کنند جمهوری اسلامی ایران با بزرگی و توانمندی که دارد، بخواهد کشور را به روسیه، چین، آمریکا، فرانسه و آلمان بفروشد.
وی افزود: اگر منافعی امروز در آلمان داشته باشیم در راستای منافع ملت روابط خود را با آلمان خواهیم داشت، در مورد چین و روسیه هم در چارچوب منافع خود عمل می‌کنیم. اما هرگز اجازه نخواهیم داد که استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی ما بخواهد مورد خدشه ای از طرف اینها قرار گیرد.
امیرعبداللهیان گفت: به هیچ وجه تخم مرغ‌هایمان را در سبد شرق یا غرب نمی‌گذاریم، بلکه در سبد منافع ملی خود قرار می‌دهیم و هیچ تعارفی در موضوع استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی با هیچ طرفی نداریم. به همین دلیل در اوج روابط خوبی که با روسیه داریم، مقتدرانه سفیر روسیه را احضار کردیم و رها هم نخواهیم کرد.
روسیه در موضوع جزایر سه گانه غفلت کرده است
وزیر امور خارجه اظهار کرد: روسیه در موضوع جزایر سه‌گانه‌ای که تعلق تاریخی و ابدی به ایران دارد، غفلت کرده است. ما حتما به روابط مهم خودمان با تمامی کشورها از جمله چین و روسیه ادامه خواهیم داد، اما خط قرمزمان حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی خودمان است.
دو مسیر ایران برای مقابله با تحریم های یکجانبه آمریکا
امیرعبداللهیان در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها گفت: ما در دولت دو مسیر را برای ایجاد گشایش و برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا همزمان دنبال می کنیم. مسیر اول ما تلاش برای بی اثر کردن تحریم ها است. اینکه بیش از ۹۰ میلیارد دلار حجم تبادل تجاری ما با همسایگان است و تا داخل اروپا هم توانستیم با وجود برخی تنش های سیاسی که با بخش کوچکی از اروپا داریم، حجم تجارت را افزایش دهیم. این کار اصلی دولت است که در آینده نزدیک مردم در سفره خودشان نتیجه این اقدامات را خواهند دید.
وزیر امور خارجه بیان داشت: وظیفه ما در دستگاه سیاست خارجی دیپلماسی عزتمند است. ما به وظیفه خودمان در این چارچوب ادامه می‌دهیم و هر زمان به نقطه ای برسیم که بتوانیم بتوانیم اعلام کنیم دستاوردها را اطلاع رسانی دقیق خواهیم کرد اما هیچگاه از مسیر میز مذاکره فاصله نگرفتیم.
وی افزود: کشورهایی هم هستند از جمله سلطنت عمان که تلاش می‌کنند دیدگاه ها به هم نزدیک شود. این به سیاست کلان دولت برمی‌گردد.
امیرعبداللهیان در پایان خاطرنشان کرد: اروپا فقط انگلیس، آلمان و فرانسه نیست، ما مناسبات خود را با این سه کشور حفظ کردیم. در عین حال بخش های بزرگ دیگری در اروپا وجود دارد که بدون چالش در تعامل هستیم.