به گزارش ایرنا، وجود هنرمندان خوش ذوق، تاریخ و فرهنگ باستانی و تلاش برای حفظ آثار دستی و نمادهای تاریخ کهن از جمله مزیت های بسیار مهم حوزه صنایع دستی آذربایجان شرقی است که این خطه را به لحاظ آماری و ثبت و نشر نشان های ملی مرغوبیت به رتبه دوم ایران رسانده است اما نبود راهکار و نقشه راه مناسب برای حفط، تقویت و به روزرسانی آنها از جمله چالش های مهم این بخش مهم اقتصادی و گردشگری آذربایجان به شمار می رود.
آذربایجان شرقی با برخورداری از مجموعه های زیبا و بدیع انواع صنایع دستی، قطب مهم این حوزه در کشور به شمار می رود که سرمایه گذاری در آن می تواند زمینه ساز توسعه گردشگری و افزایش درآمدهای اقتصادی باشد.
بنا بر آمارهای رسمی، آذربایجان شرقی همراه با استان‌های اصفهان و فارس در زمره سه استان نخست کشور در زمینه تنوع و گستره صنایع دستی به ویژه از منظر دریافت «مهر ملی مرغوبیت» و «مهر اصالت یونسکو» است و این استان ظرفیت‌های بی بدیلی برای افزایش تولید و صادرات محصولات صنایع دستی در رشته‌های مختلف آن به کشورهای منطقه قفقاز و ترکیه دارد.
بهینه سازی، برندسازی، برگزاری دوره های آموزشی و حرفه ای، ارایه تسهیلات ویژه، ساماندهی فعالان این بخش، رسیدگی سریع به مسایل و مشکلات عدیده صنوف مربوطه، برپایی نمایشگاه های مختلف داخلی و بسترسازی های لازم برای حضور صنایع دستی و هنرمندان آذربایجانی در نمایشگاه های خارج از کشور می تواند مسیر رشد و ترقی این حوزه از صنعت پردرآمد گردشگری را هموارتر کند و به آن سرعت ببخشد.
بنا بر آمارهای رسمی، آذربایجان شرقی همراه با استان‌های اصفهان و فارس در زمره سه استان نخست کشور در زمینه تنوع و گستره صنایع دستی به ویژه از منظر دریافت «مهر ملی مرغوبیت» و «مهر اصالت یونسکو» است و این استان ظرفیت‌های بی بدیلی برای افزایش تولید و صادرات محصولات صنایع دستی در رشته‌های مختلف آن به کشورهای منطقه قفقاز و ترکیه دارد.
کارشناس و یکی از هنرمندان حوزه صنایع دستی تبریز در گفت وگو با ایرنا، ضمن هشدار نسبت به از بین رفتن تدریجی تعدادی از رشته های صنایع دستی منطقه، گفت: در سالیان اخیر به دلایل متعدد بسیاری از هنرهای دستی رو به افول نهاده است و بیم آن می‌رود که با مرگ آخرین بازماندگان آنها برای همیشه به ورطه فراموشی سپرده شوند.
«هما صالحی» نقش هنرمندان در زنده نگه داشتن هنرهای دستی را مهم برشمرد و افزود: در این شرایط نامناسب همچنان هنرمندان صاحب ذوق کمر به تداوم هنر نیاکان خویش بسته و هر از گاهی خبرهایی مبنی بر احیای هنرهای فراموش شده در روستاهای دور افتاده کشور از جمله آذزبایجان شرقی بارقه های امید را در قلب هنر ایرانی روشن می کند.
وی نقش هنرمندان صنایع دستی استان را در اعتلای هنر ایرانی و توسعه اقتصاد کشور بسیار مهم خواند و اظهار کرد: در این میان شورای جهانی صنایع دستی (WCC) وابسته به یونسکو که در سال ۱۹۶۴ برای ترویج مشارکت و تقویت توسعه اقتصادی از طریق فعالیت‌های درآمدزا مرتبط با صنایع دستی تأسیس شد، یکی از روزهای سال برابر با ۱۰ ژوئن را روز جهانی صنایع‌دستی نامیده است که نشان دهنده اهمیت و ارزش این صنعت در میان ملل مختلف است.
صالحی صنایع دستی را گنجی بی‌بدیل برشمرد که بسان دریچه‌ای بر هویت و فرهنگ یک ملت است و باید برای اعتلای آن و نکوداشت هنرمندان و دست‌های سبزشان کوشید و سیاست های حمایتی و تشویقی را جاری و ساری کرد.
صالحی افزایش نرخ مواد اولیه، عدم شناخت بازار فروش، مشکلات معیشتی، افزایش مالیات، تورم و کاهش قدرت خرید مردم، رکود صادرات و از دست دادن بازارهای اروپایی و نیز رکود گردشگری را از عواملی دانست که موجب شده مسیر تولید صنایع دستی سخت تر از گذشته شود و چون سایه‌ای بر سر اهالی آن سنگینی کند.
وی چالش های فعالان حوزه صنایع دستی را بسیار دانست که همواره با آنها دست به گریبان هستند و معیشت و میدان بالندگی آنها را روز به روز تنگ می کند و انتظار می‌رود دولتمردان برای برطرف کردن این موانع به دنبال تدابیر تازه باشند، چون در حال حاضر فرآیند تولید صنایع دستی از طراحی گرفته تا مواد اولیه و بسته‌بندی و فروش با مشکلات عدیده روبرو است.
صالحی افزایش نرخ مواد اولیه، عدم شناخت بازار فروش، مشکلات معیشتی، افزایش مالیات، تورم و کاهش قدرت خرید مردم، رکود صادرات و از دست دادن بازارهای اروپایی و نیز رکود گردشگری را از عواملی دانست که موجب شده مسیر تولید صنایع دستی سخت تر از گذشته شود و چون سایه‌ای بر سر اهالی آن سنگینی کند.
وی به نبود برنامه جامع حمایتی برای تولید صنایع دستی اشاره کرد و با تاکید بر اینکه این موضوع سبب شده هنرمندان مشکلات متعددی را تجربه کنند و صنایع‌دستی از خلاقیت و به روز شدن باز بماند، یادآور شد: در این میان اراده مدیران برای اجرای طرح راه‌اندازی بازارچه‌های دائمی صنایع دستی که همچنان روی زمین مانده و در بیشتر شهرها به دلیل تامین نشدن زمین و اعتبار اجرایی نشده است، می‌تواند محیطی پویا برای فعالیت مستمر هنرمندان ایجاد کند.
صالحی ادامه داد: دولت و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با حمایت در زمینه تهیه مواد اولیه و فراهم کردن شرایط خرید ارزان و راحت تر و با اختصاص ارز دولتی تا حد زیادی مشکل افزایش قیمت تمام شده کار را کنترل خواهد کرد.
وی ادامه داد: بدیهی است هموار ساختن مسیر صادرات و حمایت از هنرمندان برای شرکت در نمایشگاه‌های خارجی نه تنها بازار هنر ایرانی را رونق خواهد بخشید، بلکه محرک خوبی برای اشتغالزایی و ثروت‌آفرینی برای روستاهای محروم و شهرهای دور افتاده است که با ظرفیت‌های بیشمار می‌توانند عامل جذب گردشگر و رونق صنعت توریسم در آذربایجان شرقی و کشور شوند.
این کارشناس حوزه صنایع دستی هنر را میراث مهم و بزرگ ملت ها دانست و اضافه کرد: به قول سعدی "هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده"، از این رو هنرمند باید همواره هر جا که رود قدر بیند و در صدر نشیند.
آذربایجان شرقی بیش از ۱۴ هزار فعال صنایع دستی دارد
معاون صنایع دستی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز بر اهمیت حمایت از کالای ایرانی در قالب پشتیبانی از صنایع دستی تاکید و اظهار کرد: در راستای حمایت از کالای ایرانی و رشد تولید باید از فعالان این بخش حمایت های قاطع ، اثرگذار و عملیاتی به انجام برسد.
« فرشاد به آفرین» با بیان اینکه صنایع دستی باید در رأس امور نهادهای دولتی و غیردولتی کشور قرار گرفته و جایگاه آن که تجلی گر تفکر خلاق و بی بدیل هنرمندان این خطه است ارتقا یابد، ادامه داد: در همین راستا از طریق معاونت صنایع دستی آموزش رایگان صنایع دستی و هنرهای سنتی در همه شهرستان‌های ۲۱ گانه آذربایجان شرقی و حدود یکصد روستای منتخب انجام شده است.
وی، برندسازی و بسته بندی صنایع دستی را از مهمترین دغدغه‌های صنایع دستی آذربایجان شرقی عنوان کرد و ادامه داد: باید توجه داشت که برندسازی و بسته بندی منحصر به فرد بیانگر هویت آثار هنری ما خواهد بود که در این راستا باید گام های اساسی برداشته شود.
به آفرین مجموع هنرمندان صنایع دستی آذربایجان شرقی را بیش از ۱۴ هزار نفر اعلام کرد و گفت: تعداد محدودی از آنها دارای بیمه تامین اجتماعی بوده و به دلیل ادغام آنها در بیمه قالی بافان، آمار دقیق در این خصوص وجود ندارد، اما اغلب فعالان این بخش به صورت خویش فرمایی از خدمات بیمه ای برخوردار شده اند.
وی تهیه و تدوین اطلس صنایع دستی آذربایجان شرقی را یکی از اقدامات مهم این بخش طی سال های اخیر بیان و اضافه کرد: این اطلس در جریان برگزاری نمایشگاه صنایع دستی در تهران به صورت رسمی رونمایی شد که می تواند بانک اطلاعاتی مهم در این زمینه به شمار رود.
به آفرین شیوع کرونا و تعطیلی تمام فعالیت های اقتصادی و گردشگری را یکی از مهمترین چالش های صنایع دستی کشور طی چند سال اخیر دانست و ادامه داد: هم اکنون و با عادی شدن وضعیت کشورها، تحرکات خوبی در حوزه صنایع دستی را شاهدیم که امیدواریم این روند در ماه های آینده تقویت شده و موجب رونق دوباره این بخش اقتصاد شود.
وی مجموع رشته های رایج صنایع دستی آذربایجان شرقی را ۸۵ رشته اعلام کرد و گفت: طی دهه های اخیر تعداد کمی از آنها رو به زوال و از بین رفتن نهاده است که از جمله آنها می توان به صنعت دستی قفل سازی اشاره کرد که دیگر آن جایگاه و کاربرد گذشته خود را ندارد.
به آفرین برگزاری ۹ دوره نمایشگاه بین المللی صنایع دستی در تبریز را یکی از برنامه های مهم و اولویت دار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایحان شرقی خواند که با استقبال بسیار گسترده مردمی مواجه شده است.
وی پرداخت درست و برنامه ریزی شده به موضوع برندسازی و امر تبلیغات به همراه توجه به صادرات محور بودن رشته‌های منحصر به فرد صنایع دستی آذربایجان شرقی را مورد تاکید قرار داد که می‌تواند علاوه بر رونق این صنایع و گسترش آن در میان هنرمندان، عواید اقتصادی سرشاری نیز داشته باشد.
به آفرین قالی بافی، کیف و کفش و چرم، قلم زنی، سوزن کاری، منبت، نقره کاری، نساجی در قالب چاپ باتیک، سفال، سرامیک و کاشی کاری، صنایع چرم دست دوز، قالی و تابلو فرش، آئینه کاری، گلیم بافی، مجسمه سازی، ملیله دوزی، ممقان دوزی، منجوق دوزی، معرق کاری، میناکاری، نقاشی روی سفال و زیورآلات سنتی را از صنایع دستی مهم و فعال آذربایجان شرقی برشمرد که این استان را در کنار اصفهان به یکی از دو قطب اصلی صنایع دستی ایران تبدیل کرده است.
کسب ۳۰ عنوان نشان ملی مرغوبیت توسط هنرمندان آذربایجان شرقی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی با اشاره به توانمندی‌های این استان در حوزه صنایع دستی، برپایی نمایشگاه های ملی و بین المللی را فرصتی ایده آل برای معرفی این آثار به مردم ایران و کشورهای دیگر دانست و گفت: باید از چنین فرصت‌هایی بتوانیم به دستاوردهای مهمی چون توسعه چرخه اقتصادی، تحکیم و تثبیت جایگاه فرهنگی و تاریخی در سطح بین المللی دست یابیم.
احمد حمزه زاده تبلیغات و برندسازی در صنایع دستی را ضروری عنوان و اظهار کرد: باید توجه داشت که پرداختن به صنایع دستی و معرفی آن نه تنها بر برنامه ریزی در راستای سوق دادن گردشگران داخلی به تبریز و قرار دادن این کهن شهر در محور گردشگری ملی مؤثر است، بلکه می‌تواند سود سرشار اقتصادی نیز به دنبال داشته باشد.
وی رسیدگی به مسائل و مشکلات فعالان صنایع دستی و توسعه صادرات محور صنایع دستی را از جمله برنامه‌های مهم استان برای توسعه رشته‌های مربوطه با هدف توسعه صنعت گردشگری آذربایجان شرقی دانست و ادامه داد: کسب حدود ۳۰ نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی کشور توسط هنرمندان آذربایجان شرقی مزیت بزرگ این حوزه است و میراث فرهنگی استان تلاش می‌کند تا حد ممکن نسبت به برندسازی و ثبت رشته‌ها و بخش‌های مختلف صنایع دستی کمک کند.
حمزه زاده فروش ۶.۵ میلیارد تومانی صنایع دستی آذربایجان شرقی در جریان تعطیلات نوروزی امسال را مهم و بسیار قابل توجه خواند و افزود: طی تعطیلات نوروزی امسال در تعداد ۵۵ نقطه آذربایجان شرقی نمایشگاه صنایع دستی با همکاری شهرداری‌ها و منطقه آزاد تجاری و صنعتی ارس برای نمایش و فروش آثار هنرمندان برپا شد.
وی ادامه داد: به دنبال برپایی این نمایشگاه‌ها در سراسر استان به استعداد ۶۰۰ غرفه، صنایع دستی تولید شده توسط هنرمندان خلاق آذربایجان فروش خوبی داشت و با استقبال ویژه گردشگران و بازدیدکنندگان همراه بود.
حمزه زاده با اشاره به تنوع و زیبایی رشته‌های صنایع دستی فعال در آذربایجان شرقی، یادآور شد: بدون تردید توجه به صنایع دستی و رفع مشکلات مربوطه می‌تواند ریل حرکتی صنعت گردشگری استان و حتی کشور را پرتحرک و پرشتاب‌تر کند.
به گفته وی جلوگیری از اضمحلال و فراموشی صنایع دستی موجود در آذربایجان شرقی یکی از سیاست های وزارتی و اولویت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است.
حمزه زاده صنایع دستی آذربایجان شرقی در قالب رشته های مختلف را از جاذبه های مهم گردشگری و فرهنگی این خطه دانست که توسط هنرمندان این دیار تلفیقی بدیع از هویت و هنر دست هنرمندان را به تصویر می کشد.
وی صنایع دستی آذربایجان شرقی را از حوزه هایی برشمرد که طی سال های اخیر و به صورت تصاعدی با استقبال گردشگران و مسافران نوروزی و تابستانی مواجه می شود که با برپایی نمایشگاه های گوناگون استقبال از این صنایع بیشتر شده و هنرمندان صنایع دستی آذربایجان شرقی بیش از پیش هنر دستان خود را در معرض نمایش عموم می گذارند.
حمزه زاده با بیان اینکه هر چند صنایع دستی آذربایجان شرقی با چالش جدی تامین مواد اولیه روبرو است که آینده این صنعت مهم و ارزآور را نگران کننده می کند، در عین حال گفت: اما توجه مردم به این هنر و استقبال از آن بارقه های امید فراوانی را پیش روی هنرمندان صنایع دستی گشوده است.
وی با تاکید بر نقش مهم صنایع دستی برای جلب و جذب گردشگران در فصول مختلف، یادآور شد: اشتغال زایی زود بازده این حوزه انگیزه اصلی مدیریت صنایع دستی استان برای در اولویت قرار دادن آن در برنامه های اصلی است.