محرم ۶۱ هجری قمری؛ نه‌فقط صحنه رویارویی حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یارانش با نماد ظلمت زمانه، یا رویدادی تاریخی و مذهبی یا حتی نقطه عطفی در تاریخ اسلام و تشیع که پیش و بیش از اینها، آغاز مکتبی بود به نام مکتب حسینی با نام رمز مقاومت در برابر ظالم و ایستادگی برای اعتلا و مقاومت برای استمرار اسلام محمدی (ص) که تا انسان بر کره خاکی زندگی می‌کند بماند و روشنی‌بخش جان‌ها باشد. اما درس‌های قیام عاشورا برای جوانان امروز و در محرم ۱۴۴۵ چیست، نگاه امروز ما به مثل اعلای ازخودگذشتگی و فداکاری برای دین اسلام چگونه باید باشد و در یک کلام عاشورا چطور به ما درس انسانی و اسلامی زندگی می‌دهد؟
معصومه مقیمی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد شیوه تاثیرگذاری قیام امام حسین (ع) بر جوانان امروز اظهار داشت: برای این امر باید ابتدا به موضوع عشق و عشق‌پروری در تربیت توجه کنیم. آغاز تا انجام قیام امام حسین (ع) عشق در حد اعلا است و از هر زاویه‌ای که بخواهیم به این قیام نگاه کنیم بُعد عشق و عاطفه است که در آن موج می‌زند. عشق یاران امام حسین (ع) به ایشان و عشق حضرت امام حسین (ع) به ذات پروردگار.
وی به نیاز نسل جوان امروز اشاره کرد و افزود: نسل جوان امروز نیاز عاطفی و نیاز به معشوق دارد و گاه در مسیر، راه درست را نمی‌یابد و با توجه به اینکه انواع و اقسام گزینه‌ها وجود دارد، راه خود را گم می‌کند. با پررنگ کردن این بُعد از قیام حضرت اباعبدالله (ع) علاوه بر دیگر ابعاد سیاسی و اجتماعی، می‌توانیم تاثیرهای تربیتی شگرفی را بر نسل جوان بگذاریم؛ همانطور که مقام معظم رهبری در سخنانی اخیرا از هیات‌های مذهبی خواستند از بُعد احساسی این قیام غافل نشوند.
ترکیبی از معرفت و محبت در قیام عاشورا
عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان به بیان مشهور حضرت زینب (س) که ما رایت الا جمیلا اشاره کرد و ادامه داد: در وقایع قیام عاشورا سراسر زیبایی و زیبایی و عشق با هم عجین است. وقتی زیبایی را به جوانان و نوجوانان نشان دهیم، نیاز به عشق و بعد عاطفی در وجود نوجوان و جوان سرشار می‌شود که آثار تربیتی مشخصی خواهد داشت.
وی توضیح داد: اگر شروع کار تربیتی را اصلاح آرزوها و تغییر مبدا میل بدانیم، با اشاره به درس‌های واقعه کربلا و نشان دادن زیبایی‌های آن مبدا میل جوان و نوجوان تغییر کرده و آرزوهای او نیز اصلاح خواهد شد. وقتی آرزو اصلاح شود و جهت صحیح خود را بیابد و مبدا میل به سمت الهی متمایل شود، شاهد رفتار درست در یک جریان تربیتی خواهیم بود. اگر نقطه پایان یک کار تربیتی را در سه‌گانه معروف امور تربیتی یعنی معرفت، بینش و گرایش و عمل در واقع عمل درست بدانیم، این عمل محقق نخواهد شد مگر اینکه ابتدا عشق و آرزو تغییر کند.
مقیمی یادآور شد: در تبیین و توجه به قیام عاشورا باید دو نکته مهم را درنظربگیریم؛ ترکیبی از معرفت و محبت. این ترکیب می‌تواند عمل رشدیافته را با واسطه‌ای به دنبال داشته باشد که آن واسطه اصلاح آرزوها و تغییر مبدا میل است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان به شکل مصداقی از درس‌های قیام عاشورا در نظام آموزش عمومی و آموزش عالی برای جوانان استفاده کرد نیز گفت: یک خلأ اساسی، غفلت از عاطفه‌پروری و عشق‌ورزی است که در اسناد بالادستی هم باید به آن توجه شود. دو اصل مهم در نگاه شیعی داریم، تولی و تبری.
نباید از اصل ولایت پذیری غافل شد و تحمل بار ولایت زمانی ممکن است که عشق با این امر همراه شده باشد. عشق قدرت تحمل را بالا می‌برد. در مورد یاران اباعبدالله (ع)، هر چه در موقعیت سخت‌تری بودند، چهره آنها گشاده‌تر می‌شد. زیرا به عشق رسیده بودند.
وی تاکید کرد: این خلأ باید در کتاب‌های درسی، روش‌ها و اهداف پُرشود. تربیت عاطفی و عشق‌پروری؛ یعنی جهت‌گرفتن عشق و نیروی عاطفه جوانان و نوجوانان. این نیرو باید شکل بگیرد تا بتوانند در مسیر درست حرکت کنند. همچنین احساس نیاز به ولی مهم است. وقتی احساس نیاز وجود داشته باشد، بالاتر از سطح تکلیف حرکت می‌کنیم. وقتی حضرت اباعبدالله (ع) در شب عاشورا حضور در صحرای کربلا را از یاران خود ساقط می‌کند؛ برخی از آنها بالاتر از سطح تکلیف حرکت می‌کنند و می‌مانند. زیرا عشق به ولی در وجود این افراد ریشه دوانده بود.
مقیمی گفت: بنابراین باید احساس نیاز و ضرورت نسبت به دین در ادامه ضرورت وجود ولی را در جوانان و نوجوانان پدید آوریم تا بدانند در هر نوع رابطه‌ای باید حسابگری داشته باشند و بدانند در هر رابطه‌ای دستاوردهای آنها چیست و در این صورت می‌دانند بالاترین و متعالی‌ترین عشق در ولی خدا متجلی است که این رابطه و احساس نیاز به ولی در این صورت در وجود او شکل می‌گیرد و تحمل اقتضائات پذیرش ولایت به درستی محقق می‌شود.
وی با اشاره به وجود آسیب‌های اجتماعی جوانان اظهار داشت: بروز بسیاری آسیب‌های اجتماعی به دلیل این است که از نظر فکری از دیگران تغذیه می‌شوند. باید قدرت تفکر در آنها شکل بگیرد.
از شهیدپژوهی غافل نشویم
چند عامل برای استفاده کاربردی از قیام عاشورا؛ پرورش تفکر که مغایرتی با عشق‌پروری ندارد. نزاعی بین عقل و عشق نیست؛ بلکه نزاع بین عقل فارغ و دل عاشق است. با زبان مخاطب صحبت کنیم، شاید مخاطب زبان دینی را نپذیرد؛ در این جا باید از زبان ادبیات، هنر و رسانه استفاده و ابعاد زیبایی‌شناختی دین را به جوانان معرفی کنیم. برای نمونه اگر بخواهیم از زبان ادبیات استفاده کنیم، ادبیات ما سرشار از نکات نغز و پسندیده است. عامل آخر هم احساس نیاز به دین، ولی و ولایت است که باید در جوانان تبیین شود.
مقیمی اقدام دیگر را برای درس گرفتن از ماجرای عاشورا شهیدپژوهی برشمرد و تاکید کرد: این مورد را به شکل موفق سر کلاس‌ها تجربه کرده‌ام. برای نمونه پژوهش در مورد شهدای واقعه کربلا و دیگر شهدا که داوطلبانه به دانشجویان سپرده شده بود، باعث شد وقتی دانشجو شهید را به عنوان نمونه کامل فردی با تربیت اسلامی می‌شناخت، به درستی زیبایی‌های زندگی اسلامی را در تحقیق پیرامون زندگی شهید، به دست آورد.
وی با اشاره به محورهای بیانیه گام دوم انقلاب گفت: اگر در نگاه به گذشته با نگاه تاریخی درست، وقایع تاریخی را با نگاه تطبیقی بر خویشتن ببینیم و آن را با شرایط فعلی خود و جامعه مقایسه کنیم، در این صورت عبرت آموزی را به دنبال دارد. خود را با اصحاب امام حسین (ع) مقایسه کنیم، امیدها، عشق، غضب، رنج و آرزوهای خود را با آنها بسنجیم و به این شکل ظرف وجود خود را می‌شناسم و در این شکل می‌توانم برای آن برنامه‌ریزی کرده و خلاها را پر کنم.
مقیمی در پایان به نقش تربیتی هیئات مذهبی اشاره کرد و افزود: بسیاری از این هیات‌های مذهبی که شور و شعور و محبت را با هم تلفیق کرده‌اند، هیات‌های عزاداری شهیدپرور هستند و بسیاری شهدای مدافع حرم از این هیات‌ها برآمده اند و نمی‌توان نقش این هیات‌ها را منکر شد. هیات‌ها به عنوان یک رسانه تربیتی مطرح هستند و سرمایه‌گذاری روی آنها به معنای سرمایه‌گذاری روی نظام آموزشی و تربیتی کشور است.