بن مایه‌های اساطیری تعزیه در ایران آمیختگی زیبایی را از موضوعات دینی و اسلامی گرفته به طوری که اوج هنرمندی و بروز این نمایش آیینی با روایت مصائب کربلا عجین شده و با پیام‌های عمیق و ماندگار و انتقال احساسات پاک انسانی در دل و جان مردم جای دارد.
تعزیه خوانان در جریان سوگواری‌های ماه محرم و عزاداری سالار شهیدان حضرت امام حسین ( ع ) برای عرض ارادت و اخلاص به اولیا با رعایت آداب و رسوم و تمهیدات خاص و بهره گیری از ابزار و نواها، رنگها و گاه نقوش زنده ، واقعه کربلا را مقابل چشم بینندگان باز آفرینی می‌کنند و از آن به عنوان رسانه اصیل و مردمی در پیام‌رسانی بهره می‌برند.
تمامی نقاط استان مرکزی به خصوص شهرستان‌های اراک، فراهان و تفرش از دیرباز خاستگاه شبیه خوانان بزرگی بوده است که حتی در زمان سلطنت قاجاریه شماری از این شبیه خوانان در تکیه مخصوص سلطنتی(دولت) تعزیه اجرا می‌کرده‌اند.
آیین تعزیه خوانی سیار اراک قدمتی کهن دارد و ارادتمندان اهل بیت(ع) از دیرباز در مناطق شهری و روستایی این شهرستان با حضور در مجالس تعزیه گردان، کاروان‌های نمایشی سوگ و عزا و تعزیه رو حوضی نشان داده‌اند که با این هنر ناب مذهبی الفت خاصی داشته‌اند.
نقطه آغازین تعزیه سیار اراک مشخص نیست اما تا اوایل دهه ۶۰ اجرا می‌شد و از این تاریخ تا سال ۱۳۹۲ به دلایل مختلف متوقف و دست فراموشی سپرده شده بود اما دوباره به همت بازماندگان هیات قلعه اراک احیا شد و اکنون این آیین معنوی سنتی از روزهای هشتم تا دهم محرم اجرا می‌شود.
در آغاز این آیین نوازندگان نقاره ها و طبال ها که سوار بر شتر بودند با نواختن مارش های عزا وارد بازار تاریخی اراک شدند و پس آن نیز گروه های تعزیه خوان پشت سر هم وارد بازار می شدند.
قسمت هایی از تعزیه های شهادت حضرت عباس(ع)، شهادت حضرت مسلم(ع)، شهادت حضرت علی اکبر(ع)، شهادت حضرت قاسم(ع) و شهادت حر توسط یکصد شبیه خوان در ۱۵ گروه مجزا اجرا شد.
در امتداد گروه های تعزیه خوان، اقشار مختلف مردم به خصوص جوانان با نوحه خوانی و سینه زنی به عزاداری برای سرور و سالار شهیدان امام حسین(ع) پرداختند.
بانوان و افراد سالخوره نیز با اجتماع در مقابل حجره های بازار در ماتم حضرت سیدالشهدا(ع) اشک ماتم می ریختند.
بازار تاریخی اراک که حدود یک کیلومتر طول دارد به دلیل برخورداری از سقف های سیزی( قوس دار ) بهترین قابلیت در انعکاس صدا را دارد و مکان مناسبی برای اجرای تعزیه است.
پیش از حرکت تعزیه سیار، هیات های مذهبی قدیمی شهر اراک از قبیل هیات محمدی و باب الحوائج وارد بازار می شوند و بازارایان نیز با خلوص نیت منحصر به فردی از تعزیه خوان ها و همچنین مستمعین با چای، شیرینی و شربت پذیرایی می کنند.
بیش از ۴۰۰ گروه تعزیه خوانی در استان مرکزی سازماندهی شده است.