به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، ۱۰ سال پیش سند آمایش آموزش عالی در شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۹ ماده تصویب شد و وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد برای تحقق آن موظف به اقداماتی شدند.
افزون بر این، دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار سندی به نام تحول دولت مردمی را تدوین کرد که هر کدام از وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و نهادها را مسوول اجرای تغییراتی به نام طرح تحول در حوزه کاری خود می‌کند. مبحث دوم از فصل ششم این سند در مورد آموزش عالی است. چالش دوم از این بخش «پاسخ‌گویی ناکافی دانشگاه به نیازها و مسایل جامعه» است که سند در این بخش عامل اول را «نظام آموزشی عرضه‌محور و کم‌توجه به بخش تقاضا» می‌داند.
راهبرد این عامل نیز، افزایش آگاهی عموم به‌خصوص داوطلبان و دانشجویان از وضعیت شغلی رشته‌ها دانسته و بر این اساس اهم اقدامات شامل استقرار نظام گردآوری و پایش آمار و اطلاعات وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان در رشته‌های مختلف و انتشار منظم و عمومی آن، به‌منظور فرهنگسازی در میان دانشجویان برای تحصیل در رشته‌ها و مقاطع مورد نیاز کشور و ایجاد نظام تخصصی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها برمبنای شاخص اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان و تخصیص مشوق‌های مربوطه به‌ویژه جوایز ملی اشتغال‌پذیری و سند تحول دولت مردمی عنوان شده است. اصل سند را اینجا ببینید.
این ۲ سند بالادستی باعث شده وزارت علوم ساماندهی رشته‌های آموزشی را به شکل جدی از ابتدای مهر ۱۴۰۳ اجرا کند.
معاون آموزشی وزیر علوم پیشتر در این مورد گفت: امروز ۲۰ هزار موسسه آموزش عالی داریم که ساماندهی آن به آمایش رشته و کدرشته‌محل‌ها نیاز دارد، گزارش‌های متعددی از نهادهای تحقیقاتی داشتیم که نشان می‌داد کسب شغل برای افراد از دیگر اهداف یعنی ارتقای سطح فرهنگ و علاقه‌مندی فردی مهم‌تر است.
قاسم عموعابدینی ادامه داد: مطالعات نشان داد از بسیاری کدرشته‌محل ها در سطح استان و منطقه و شهرستان استقبال نمی شود، حتی برخی کدرشته‌محل ها ۶۰ درصد ظرفیت خالی نسبت به ظرفیت اولیه دفترچه کنکور داشتند.
بنابراین برنامه‌ریزی کردیم رشته‌هایی که بالاتر از ۶۰ درصد متقاضی ندارند یا به همین اندازه دانش‌آموخته‌های آن رشته شغل ندارد، در یک کارگروه مرکزی بررسی شوند، ۲۰۰۰ کدرشته‌محل در این مرحله اولیه غربالگری بررسی می‌شوند و احتمال می دهیم ۴۰ درصد از این تعداد کدرشته‌محل در دفترچه کنکور ۱۴۰۲ حذف شود.
البته وی تاکید کرد؛ این کار بر مبنای نیازمحوری انجام می‌شود و رشته‌های مرتبط با علوم فناوری راهبردی، علوم پایه و علوم انسانی در این مرحله بررسی و حذف نمی‌شوند.
بازتوزیع و تجمیع رشته‌ها
محمدمهدی دهقانی مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد ساماندهی رشته‌ها در آموزش عالی و اینکه کدام رشته‌ها حذف می‌شوند، گفت: برای ساماندهی برخی رشته‌ها در حوزه علوم انسانی، علوم پایه و رشته‌های مرتبط با فناوری راهبردی که مورد نیاز کشور است، الزاما معیار برای ساماندهی اشتغال فعلی دانش‌اموخته‌های آن مطرح نیست، زیرا هر کدام از این رشته‌ها اقتضائات خاص خود را دارد.
وی ادامه داد: در این رشته‌ها به سمت بازتوزیع و تجمیع پذیرش می‌رویم؛ مثلا اگر در سطح یک استان ۵۰ موسسه آموزش عالی دولتی، غیردولتی، دانشگاه آزاد و پیام نور داشته باشیم که همه آنها یک رشته را ارائه می‌دهند و وقتی به اندازه کافی متقاضی نداشته باشیم، باید رشته ها بازتوزیع و تجمیع شوند.
این ساماندهی در همه زیرگروه‌های آموزش عالی؛ شامل پیام نور، علمی کاربردی و غیره اتفاق می‌افتد. مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی هم آمایش آموزش عالی و ساماندهی رشته‌ها را انجام می‌دهد؛ زیرا دانشگاه به عنوان یکی از زیرنظام‌های آموزش عالی باید تابع مصوبات شورای گسترش آموزش عالی باشد.
مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم در مورد حذف رشته‌ها نیز گفت: در واقع یک رشته حذف نمی‌شود زیرا رشته برنامه درسی است که فرد انتخاب کرده و در آن درس می‌خواند ولی کدرشته‌محل یعنی یک رشته خاص در موسسه مشخص که در حال بررسی این کدرشته‌محل‌ها در مجموعه دانشگاه‌های آزاد و دولتی برای ساماندهی هستیم.