به گزارش خبرنگار ایرنا، دکتر «هادی اسدی رحمانی» روز دوشنبه در حاشیه تور رسانه ای دانش بنیان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در نشستی که با حضور خبرنگاران برگزار شد، با بیان اینکه در هر سال بیش از ۱۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی در کشور تغییر کاربری داده می شود، افزود: یکی از جدی ترین تهدیدهایی که در دهه های اخیر موجودیت اراضی کشاورزی با آن مواجه شده تغییر کاربری اراضی است.
وی اظهار کرد: بر اساس مطالعه ای که در موسسه تحقیقات خاک و آب انجام شده در طی ۴۵ سال (۱۳۴۵-۱۳۸۰) حدود ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی اطراف ۶ کلانشهر کشور تغییر کاربری داده شده است.
اسدی رحمانی گفت: این تغییر کاربری ها به بهانه های مختلفی همچون اجرای پروژه های آب، صنعت، معدن و مسکن انجام می شود که یک زنگ خطر مهم برای تولید کشور است.
۱۸.۵ میلیون هکتار از عرصه های کشور در چرخه کشاورزی قرار دارد
رییس موسسه تحقیقات خاک و آب کشور خاک و آب را از منابع اساسی پایه در کشور عنوان کرد و افزود: امنیت غذایی و پایداری سرزمین در گرو خاک و آب بوه و در طول تاریخ نیز تمدن های بشری وابستگی کامل به خاک و آب داشته اند.
وی ادامه داد: از وسعت حدود ۱۶۵ میلیون هکتاری سرزمین ایران، خاک های با قابلیت کشاورزی حدود ۲۵ میلیون هکتار تخمین زده می شود با این حال فقط ۱۸.۵ میلیون هکتار در چرخه کشاورزی قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه سالانه فقط در حدود ۱۴ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور عملیات کشت انجام می شودو مابقی آیش باقی می ماند، اضافه کرد: منابع آب ایران به ۲ صورت سطحی و زیرزمینی است و میانگین بارندگی در ایران ۲۱۵ میلیمتر است که سالانه حدود ۳۵۴ میلیارد مترمکعب آب را تولید می کند.
بیش از ۲۵ درصد ذخایر آب زیرزمینی کشور مصرف شد
اسدی رحمانی گفت: از این میزان آب تولیدی ۲۴۶ میلیارد مترمکعب به صورت تبخیر از دسترس خارج شده و ۱۰۸ میلیارد مترمکعب به صورت رواناب سطحی جاری می شود با این حال فقط ۸۱ میلیارد مترمکعب از این جریان سطحی آب در کشور قابل بهره برداری است که ۷۵ میلیارد مترمکعب آن در کشاورزی مصرف می شود.
وی افزود: تمام ذخایر آب زیرزمینی کشور ۵۰۰ میلیارد مترمکعب تخمین زده می شود که از این مقدار بر اساس برآوردهای انجام شده حدود ۱۳۵ میلیارد مترمکعب مصرف شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه دست کم ۱۱ مورد از اهداف توسعه پایدار به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به خاک وابسته است، تصریح کرد: در سال ۲۰۱۲ سازمان فائو (سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد)، سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل متحد برنامه ای با عنوان برنامه مشارکت جهانی خاک را با هدف آشنایی بیشتر سیاستمداران و مدیران و نیز آحاد جامعه در کشورهای در حال توسعه و فقیر به ارزش و جایگاه منابع خاک در امنیت غذایی و امنیت اجتماعی راه اندازی کرد.
رییس موسسه تحقیقات خاک و آب کشور گفت: به همین منظور فاصله سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ را دهه خاک نامگذاری کرده اند.
فرسایش و شوری از دیگر چالش های جدی خاک های کشور
اسدی رحمانی با بیان اینکه منابع آب و خاک کشور با تهدیدهای جدی روبرو است، افزود: تغییرات اقلیمی و کاهش بارش ها در کشور موجب ایجاد دوره های خشکسالی شده به نحوی که توسعه کشاورزی در کشور در دهه های اخیر و افزایش برداشت از منابع زیرزمینی سبب تراز منفی قابل توجه در این خصوص شده است.
وی تصریح کرد: این عوامل علاوه بر کاهش کمیت منابع آبی در کشور شوری منابع آب های زیرزمینی را نیز افزایش داده و کیفیت آن را تحت تاثیر قرار داده است.
وی گفت: فرسایش نیز از چالش های جدی در حوزه خاک است به طوریکه سالانه ۱۶.۵ تن در هکتار فرسایش خاک تخمین زده شده که تهدیدی جدی برای خاک های کشور به ویژه اراضی زیر کشت دیم محسوب می شود.
۷۰ درصد خاک های کشور کمبود فسفر دارند
رییس موسسه تحقیقات خاک و آب کشور ادامه داد: برداشت عناصر غذایی خاک توسط محصولات کشاورزی از یک سو و عدم تامین کودهای مورد نیاز کشور (به ویژه انواع فسفری و پتاسیمی) موجب تخلیه بنیه عناصر غذایی خاک شده است به طوریکه بر اساس داده ها از طرح پایش خاک حدود ۷۰ درصد از خاک های کشور دچار کمبود فسفر هستند.
وی اضافه کرد: همچنین ۳۵ درصد از این خاک ها دچار کمبود پتاسیم و ۵۰ درصد نیز کمبود آهن و روی دارند که این امر به شدت باروری خاک، تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی را با مخاطره روبرو می کند.
اسدی رحمانی با بیان اینکه عدم توسعه کشاورزی حفاظتی در کشور خشک و نیمه خشک ایران موجب فقر ماده آلی خاک شده، گفت: بررسی ها نشان می دهد که کربن آلی ۸۰ درصد از خاک های کشور زیر یک درصد است.
وی افزود: همچنین حدود هفت میلیون هکتار از اراضی کشاورزی درجات مختلف شوری دارند.
در تور رسانه ای دانش بنیان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اصحاب رسانه از بخش های مختلف موسسه تحقیقات خاک و آب کشور بازدید کردند.
حضور در مزرعه تحقیقاتی و آشنا شدن با آخرین دستاوردهای یک شرکت دانش بنیان در تولید چهار رقم بذر هیبرید بادمجان و کار تحقیقاتی بر روی تولید بذر هیبرید فلفل دلمه ای و انواع فلفل و گوجه فرنگی و حضور در مرکز رشد این موسسه از جمله برنامه های تور یک روزه رسانه ای این سازمان بود.
همچنین خبرنگاران از بخش های تحقیقات شیمی و فیزیک خاک و فناوری کود، بخش تحقیقات بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، بخش تحقیقات شیمی و حاصلخیزی و تغذیه گیاه بازدید کردند.
موسسه تحقیقات خاک و آب کشور در منطقه مشکین دشت استان البرز واقع شده است.