به گزارش ایرنا، ماههای گرم سال را سپری میکنیم و کنار آمدن با این گرما دشوار است، گرما از یک طرف و دیدن زبالههایی که در سطلهای بزرگ جمعآوری و کنار آن جمع شده از طرف دیگر تحمل این گرما را سخت تر می کند؛ شیرآبه زباله ها راه خود را به خیابان و آب های زیر زمینی باز می کنند و صحنه ای ناخوشایندی را به بار می آورند.
بسیاری از این شیرآبه ها از طریق کانال های موجود در سطح خیابان به مسیر فاضلاب شهری وارد می شوند و مقداری از آن نیز به آبهای زیر زمینی می رسد که می تواند تهدیدی برای سلامت شهروندان هر منطقه باشد.
یکی از دلایل انباشت زباله کمبود سطل های جمع آوری است؛ وقتی وارد محله ای می شویم گاها می بینیم که یک سطل جمع آوری زباله برای چند کوچه تعیین شده که مسلما کارساز نیست و ساکنان پسماندهای خود را به یک سطل مشترک می ریزند و بعد از گذشت چند ساعت شاهد سر ریز شدن زباله ها از سطل هستیم که صحنه ای ناخوشایند را به بار می آورد؛ بوع مشمئز کننده و آزار دهنده که تا چندین متر آن طرفتر هم قابل استشمام است ساکنان را اذیت می کند.
دلیل دیگر انباشت زباله در سطح شهر توسعه شهری و رشد مصرف گرایی است؛ این ۲ عامل باعث تولید هرچه بیشتر زباله و در نتیجه به تهدیدی برای سلامت شهروندان و محیط زیست آنان بدل شده است؛ با توجه به رشد روز افزون زباله در شهرهای بزرگ و انباشت آن در سطح شهر شاهد حضور حشرات و حیوانات موذی مانند موش، گربه و سگ های ولگرد در اطراف سطل های زباله هستیم.
خطرات ناشی از ریختن پسماندهای خانگی در مکان هایی نزدیک به مناطق مسکونی و رودخانه ها و دفن غیر اصولی زباله موجب انتقال بیماری های خطرناک مانند کزاز، حصبه، سالک پوستی و انگل های روده ای و مسمومیت خواهد شد؛ پیامدهای زیست محیطی ناشی از رهاسازی نامناسب زباله ها وآلودگی های ناشی از آن زنگ خطری جدی برای شهروندان است که با جان و سلامت آنان سر و کار دارد.
انواع زباله های شهری و مدیریت آن
زبالهها اگر به درستی مدیریت نشوند منجر به تخریب منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست و شیوع انواع بیماریها، عفونتها و حتی مرگ موجودات زنده میشوند؛ با توجه به گسترش شهرها زبالههای شهری درصد زیادی از زبالهها را تشکیل می دهند، بنابراین مدیریت پسماندهای شهری از اهمیت زیادی برخوردار است.
زباله شهری چیست؟
جمعیت مناطق شهری روزبه روز در حال افزایش است، این امر سبب مشکلات زیادی نظیر تولید مقدار زیادی زباله، آلودگی محیط زیست و در معرض خطر قرار گرفتن سلامت انسانها و موجودات زنده شده است؛ زبالههای شهری بزرگترین گروه پسماندها هستند و این گروه از زبالهها به دو دسته کلی زبالههای خشک و تر تقسیم میشوند.
زائدات غذایی یا پسماند تَر
شامل قسمت فسادپذیر زباله است که معمولا از زائدات گیاهی، تهیه و طبخ و یا انبار کردن مواد غذایی به دست میآید؛ میزان پسماندهای غذایی در طول سال متغیر است و در ماه تابستان که مصرف میوه و سبزی بیشتر است به حداکثر میرسد.
این نوع پسماند به دلیل فساد سریع، بوی نامطبوع ایجاد و منجر به رشد و تکثیر مگس و سایر حشرات و جوندگان موذی میشود؛ بنابراین بازیافت و دفع به موقع آن از اهمیت زیادی برخوردار است، از این نوع زباله میتوان کود (کمپوست) تهیه کرد؛ میزان پسماندهای فسادپذیر در زبالههای شهری در ایران بین ۳۵ تا ۷۶ درصد است.
از جمله زبالههای تر میتوان به پوست میوه و سبزیجات، باقیمانده غذاهای پخته شده، روغن پخت و پز، پوست تخم مرغ، استخوان مرغ، گوشت و ماهی، تفاله چای و قهوه نیز اشاره کرد.
آشغال یا پسماند خشک
آشغال قسمت فسادناپذیر زباله به جز خاستر است؛ از جمله پسماندهای خشک میتوان به انواع پلاستیک و ظروف یکبار مصرف، شیشه، آهن، فلزات، چوب، خاک اره، پارچه، مقوا، انواع کاغذ و مقوا، دستمال کاغذی، مبلمان منازل و ادارات، جعبه شیرینی، بستههای چیپس و پفک، اسفنج و ابر، انواع لامپ، سرامیک، آینه، بلور و چینی، سی دی و نوار کاست، ماشین حساب، لوازم کامپیوتر، تلفن و موبایل، تلویزیون و انواع وسایل برقی اشاره کرد.
مدیریت پسماند در هر شهر وظیفه بسیار سنگینی در قبال سلامت شهروندان و محیط زیست دارد و شهرداری باید با به کار گیری افراد متخصص در این زمینه و استفاده از دانش روز دنیا مشکلات را رفع کند؛ زشتی، زیبایی و سلامت شهر در گرو کار این قسمت از بدنه شهرداری است و باید توسط مسئولین مربوطه به طور مدام رسد و پیگیری شود.
هر کرمانشاهی در روز ۷۰۰ گرم زباله تولید می کند
هایده شیرزادی مدیریت پسماند و کود آلی کرمانشاه طی گزارشی اعلام کرده است که میزان زباله تولید زباله هر شهروند کرمانشاهی به طور متوسط ۷۰۰ گـرم در روز اسـت؛ اگر تمام پسماندهای یـک روز شـهر کرمانشاه را که بیشتر از ۶۵۰ تُن می شـود را روی هم انباشته کنیم حدود یک هزار و ۵۰۰ متر مکعب خواهد شـد؛ یعنی به اندازه حجم یک ساختمان پـنج طبقـه بـا زیـر بنای ۱۰۰ متر مربع و ارتفاع ۱۵ متر.
وی در ادامه این گزارش آورده است که این زبالـه هـا در حال حاضر در دامنه شمالی یکی از کـوه هـای رشـته کوه سفید واقع در ۲۵ کیلومتری جنوب شهر کرمانشاه روی هم تلنبار می شوند؛ از این مقـدار زبالـه سـالانه بالغ بر ۶۰۰ میلیون لیتر شیرابه و ۱/۵ میلیون تـن گـاز گلخانـــه ای متصـــاعد مـــی گـــردد که عـلاوه بـر پراکنـدگی و آلـودگی زیست - محیطی، به سه دلیل زیر مشـکلاتی را بـرای جامعه شهری کرمانشاه ایجاد کرده است.
فاصله محل کنونی تخلیه زباله تا جنـوبی تـرین نقطه شهر کرمانشاه ۱۰ کیلومتر است، اگر طـول شـهر کرمانشاه را نیز ۱۵ کیلومتر در نظر بگیریم زباله هـای بخش شـمالی شـهر کرمانشـاه بایـد پـس از طـی ۲۵ کیلومتر مسافت به محل تخلیه برسند؛ این موضوع نـه تنها از نظر اقتصادی توجیه پذیر نیست بلکـه از نظـر مسائل ترافیکی چشم انداز و بهداشت شهری نیـز نـا مناسب است، زیـرا زبالـه هـای بخـش شـمالی شـهر کرمانشاه باید از سرتاسر فضای شهر عبور کنـد تـا بـه محل تخلیه برسد.
زباله ها در دامنه شیب دار کوه سفید تخلیه مـی شوند و در نتیجه، اگر بخواهند طرح بهداشتی دفن زباله در محل پیاده گردد علاوه بر اینکه فضای مناسـب در اختیار قرار ندارد خاک کافی هم برای ایجـاد پوشـش برای آن موجود نیست؛ ضمن اینکه با هر بار بارندگی مقدار زیادی شیرابه توسط جریانهای سطحی به طرف پای دامنه سرازیر می شود.
محل انباشت زبالـه هـا در نزدیکـی و بالادسـت یک چشمه پرآب به نام سراب قنبر قـرار دارد کـه آب شرب قسمتی از شهر کرمانشاه را تامین مـی کنـد. بـه احتمــال زیــاد، نفــوذ شــیرابه هــا در بالادســت و یــا شستشوی آنها توسط آب بـاران موجـب آلـودگی آب این سراب خواهد شد.
همچنین رودخانه آبشوران که از میان شهر کرمانشاه میگذرد اکنون به محلی برای انباشت زباله تبدیل شده و اکنون محل زبالهها و فاضلاب شهری است.
علاوه بر مشکل انباشت و دفن زباله ها شهر کرمانشاه با حاشیهنشینی گستردهای روبروست؛ بزرگترین مشکل زیست محیطی در مناطق حاشیهای شهر کرمانشاه مشکل جمعآوری زباله ها به خاطر پرداخت نکردن هزینه جمعآوری است که البته این مشکل تنها در این شهرکها نیست بلکه در خیلی از مناطق دیگر نیز زبالهها با تاخیر چند روزه جمعآوری میشود.
گفتنی است بزرگترین مشکل شهر کرمانشاه سیستم جمعآوری زباله است؛ مشکلات شهرک های حاشیه ای کرمانشاه به دلیل برنامهریزی نادرست شهری است زیرا باید قبل از ایجاد شهرک زیرساختهای لازم برای دفع زباله را در نظر گرفت و بعد شروع به ساخت و ساز کرد که متاسفانه در شرایط فعلی کشور ما این روند برعکس است.
مخلص کلام این است که وضعیت زباله و جمع آوری آن از سطح شهر رضایت بخش نیست و در این زمینه انتظار بیشتری از شهرداری می رود؛ محل جمع آوری زباله ها باید با ایجاد فضای مناسب، تثبیت لایههای زیرین آن با آهک، ریختن خاک روی زباله ها، فنس کشی محدوده مدیریت شود و همچنین تفکیک و بازیافت زباله باید به صورت بهداشتی و مناسب انجام شود که این امر همکاری مردم و ایجاد زیرساختهای لازم توسط شهرداری را میطلبد.
زباله گردی و پیامدهای آن
وجود زباله در سطح شهر و جمع نکردن به موقع آن پای زباله گردان به محلات را باز می کند، ژنده پوشانی که از سر ناچاری و برای به دست آوردن پولی ناچیز تا کمر در سطل های زباله خم می شوند که شاید تکه پلاستیک یا هر وسیله قابل بازیافت دیگری را پیدا کنند و بتوانند آن را بفروشند.
بیشتر این افراد به مواد مخدر اعتیاد دارند و زباله گردی را برای تامین مواد مصرفی خود انجام می دهند؛ آنها گونی های بزرگ و کوچکی که از مواد بازیافتی پُر شده است را یا بر دوش یا بر روی چرخ دستی و گاری از این سمت شهر به سوی دیگرش حمل می کنند و صحنه ای ناخوشایند را به تصویر می کشند؛ در برخی از خیابان ها تعداد زیادی از این افراد را می بینیم که تردد می کنند.
زباله گردی به شغلی برای تمام سنین از کودک و نوجوان تا جوان و پیر تبدیل شده و به تازگی می بینیم این کار نه زن می شناسد نه مرد؛ زنان و مردانی که از سر ناچاری و برای تامین مخارج خود در سطل های زباله به دنبال لقمه نانی هستند و برای به دست آوردنش از هیچ کاری دریغ نمی کنند.
یکی از مهمترین پیامدهای افزایش آمار زبالهگردی در کلانشهرها را میتوان بالا رفتن نرخ فقر پنهان در جامعه دانست که این خود میتواند زمینهساز بروز آسیبها و مشکلات اجتماعی اقتصادی و یا حتی سیاسی نیز شود، چراکه بسیاری از جامعه شناسان بر این باور هستند که افزایش فقر پنهان زنگ خطری جدی برای به خطر افتادن سلامت جامعه است.
تنگناهای شغلی و ضرورت تامین معاش از مهمترین دلایلی است که سبب زبالهگردی شده؛ «بیکاری و نبود فرصتهای شغلی»، «خرج خانواده» و «از دست دادن شغل قبلی»، از جمله مهمترین این دلایل محسوب میشود.
بیکاری و نبود فرصتهای شغلی و شرایط اجتماعی که فرد در آن قرار دارد اجبار و الزامهایی را به فـرد وارد مـیکنـد، نیـافتن شغل، محدودیتی است که افراد را مجبور به یافتن راه دیگری بـرای پاسـخ بـه نیازهایشـان میکند و به همین دلیل است که روز به روز شاهد افزایش افراد زباله گرد در سطح شهر هستیم.
زباله گردی یکی از آسیبهای اجتماعی جوامع شهری به حساب میآید که بنا به اظهارنظر جامعهشناسان این پدیده خود میتواند عاملی برای افزایش بیماریها و همچنین بالا رفتن نرخ آسیبهای اجتماعی نیز هست؛ گفتنی است از مهمترین دلایل افزایش زبالهگردها در سطح شهرها را میتوان نامناسببودن شرایط اقتصادی مردم و همچنین افزایش میزان تولید زباله عنوان کرد، زیرا در حال حاضر متاسفانه بنا به دلیل رواج مصرف گرایی شاهد تولید بیش از اندازه زباله در شهرها هستیم که این خود میتواند عامل رونق کار زبالهگردها شود.
بهطور کلی باید در نظر داشت که زبالهگردها در درجه اول سیمای شهرها را آشفته و نامناسب جلوه میدهند و حضور گسترده و پررنگ آنها در کنار زبالههای شهرها خود میتواند عامل بسیاری از آسیبها و مشکلات اجتماعی و اقتصادی جامعه باشد، همچنین ادامه داشتن این روند نیز میتواند عاملی برای ایجاد شکاف عمیق میان طبقات اجتماعی جامعه نیز شود.
از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که متاسفانه امروزه تعداد بیشماری از زبالهگردها را کودکان تشکیل میدهند که این خود میتواند با تبعات منفی بسیاری همراه باشد، همانگونه که میدانیم کار کودک خود میتواند بسیار مشکل ساز باشد و تاثیرات منفی را در آینده او بر جای بگذارد؛ زبالهگردی کودک بسیار خطرناک است و همچنین خود میتواند زمینه ساز بروز مشکلات عدیده برای کودکان شود.
زباله گردی؛ پدیده نوظهور نظام اجتماعی ایران
پرواضح است که یکی از مهمترین پیامدهای افزایش آمار زبالهگردی در کلانشهرها را میتوان بالا رفتن نرخ فقر پنهان در جامعه دانست که این خود میتواند زمینهساز بروز آسیبها و مشکلات اجتماعی اقتصادی و یا حتی سیاسی شود، زیرا بسیاری از جامعه شناسان بر این باور هستند که افزایش فقر پنهان زنگ خطری جدی برای به خطر افتادن سلامت جامعه است.
به عبارت سادهتر هرگاه در جامعه زباله گردی افزایش یابد میتواند تداعیگر این مهم باشد که فاصله طبقاتی در جامعه زیادتر شده است و به نوعی قشر فقیر جامعه یا همان زباله گردها باوجود اینکه به این کار مشغول هستند این تصور را نیز دارند که سهم آنها و یا حق آنها را قشر مرفه جامعه از آن خود کرده است که این خود میتواند عاملی برای افزایش خشم درونی در افراد شود.
مقوله اعتیاد از دیگر دلایل زبالهگردی محسوب میشود؛ بهنظر میرسد اعتیاد بهصورت مستقیم بر زبالهگرد شدن افراد تاثیر نمیگذارد و بهصورت غیرمستقیم با اثرگذاری بر متغیر دیگر باعث میشود تا فرد بـه سـراغ زبالـهگـردی بـرود، بدین صورت که فرد پس از معتاد شدن شغلش را از دست داده و پس از از دسـت دادن شـغل مجبور به زباله گردی شده است.
خانواده فرد معتاد او را ترک کرده و او دیگر در نزد خانواده جایگاهی ندارد در نتیجه سراغ زباله گردی می رود؛ در وهله اول اگرچـه بهنظر میرسد اعتیاد یک انتخاب فردی باشد اما فراهم بودن زمینههای اعتیاد و نبود حمایتهای لازم برای مراجعه افراد و اقدام به ترک اعتیاد باعـث شـده زبالـه گـردان بهدلیل نبود حمایت کافی قادر به ترک اعتیاد نباشند.
راهکارهای علمی برای جلوگیری از افزایش زباله گردی
اولین راهکار مهم مدیریت پسماند است؛ متاسفانه باید متذکر شد که یکی از مهم ترین دلایل افزایش آمار زبالهگردها در کلانشهرها مدیریت غلط پسماند است، زیرا امروزه متاسفانه بسیاری از پیمانکاران به بهانه مدیریت پسماند اقدام به بکارگیری کودکان و یا حتی زنان در این شغل سیاه و کاذب میکند.
هرچند برخی از کارشناسان بر این باور هستند که به کارگیری کودکان و زنان در زبالهگردی بیشتر با واسطه افراد دیگر صورت می گیرد و زیر نظر مستقیم پیمانکار نیست، اما حال این سوال مطرح میشود که تفکیک زبالهها از سطلهای زباله سطح شهرها آیا میتواند در مدیریت پسماند موثر باشد یا اینکه خود عاملی برای افزایش آلودگیهای محیط زیست به شمار میآید؟
باید به خاطر داشت یکی از مهمترین اهداف مدیریت پسماند کاهش آلودگیها و همچنین افزایش حفاظت از محیط زیست است که در عمل اینگونه مدیریت پسماند خود ضربه مهلکی به محیط زیست و سلامت شهروندان وارد میکند.
راهکار دوم جلوگیری از سواستفاده افراد از زباله گردها است؛ متاسفانه پیمانکاران یا افراد واسط از زبالهگردها انتظار کار بیش از اندازه دارند، هرچند این کار به تنهایی و طبق ساعت عادی کار خود میتواند بسیار طاقتفرسا و خستهکننده باشد اما این در حالی است که پیمانکاران و یا همان مسئولان زبالهگردها انتظار کار بیش از اندازه از این افراد را دارند که این خود میتواند برای سلامت آنها بسیار مضر باشد.
برای مثال یک کودک در طول روز باید بیش از ۱۲ ساعت کار کند و همچنین حجم بالایی از زباله را به تنهایی جابهجا کند که این خود طبق قوانین حقوق بشر اجحاف در حق کودک است و باید با آن بهطور قانونی برخورد شود اما متاسفانه بهدلیل عدم رسیدگی کامل به این معضلات بسیاری از افراد به راحتی از کودکان در زباله گردی استفاده میکنند که جای بسی تاسف دارد.
۹۰ خودرو مکانیزه نو برای جمعآوری زباله در کرمانشاه لازم است
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری کرمانشاه نیز در این ارتباط به ایرنا گفت: برای جمعآوری هرچه بهتر زباله از سطح شهر شهرداری به ۹۰ خودرو مکانیزه جمعآوری زباله نیاز دارد که در حال حاضر از این تعداد فقط ۴۰ دستگاه موجود است.
«برومند نامداری» افزود: تعداد خودروهای جمعآوری زباله در شهر کرمانشاه کمتر از نیاز موجود است و برای ارائه هرچه بهتر خدمات در شهر شهرداری به ۹۰ خودرو مکانیزه نیاز دارد.
وی با بیان اینکه ۶۲۷ نفر نیروی پاکبان و ۱۳۷ نفر نیروی کارگر جمع آوری زباله در شهر کرمانشاه روزانه و در سه شیفت فعالیت میکنند، گفت: به طور کل شهر کرمانشاه دارای هشت منطقه و هر منطقه دارای یک معاون خدمات شهری برای جمعآوری زباله است، وظیفه حوزه معاونت خدمات شهری سیاست گذاری، نظارت و پیگیری امورات در بحث نظافت، رفت و روب و جمع آوری زباله است.
وی اضافه کرد: پنج سازمان زیر نظر معاونت خدمات شهری است که شامل سازمان آتش نشانی، سازمان آرامستان ها، سازمان مدیریت پسماند، سازمان میادین و مشاغل (میوه و تره بار) و سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهری است.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری کرمانشاه با بیان اینکه معاون خدمات شهری در کل کشور رئیس هیئت مدیره این پنج سازمان است که شرح وظایف مخصوص خود را دارد، اظهار کرد: شهرداری شهر را از ساعت ۹ شب تحویل میگیرد و از ۹ شب به بعد کار پاکبانها و رانندگان آغاز و تا ساعت ۶ صبح نظافت، رفت و روب و جمع آوری زباله انجام میشود.
نامداری گفت: جمع آوری زباله در هر منطقه ساز و کار خاص خود را دارد و در بحث جمع آوری زباله نیازمند فرهنگسازی هستیم که مردم آگاه باشند چه ساعتی زبالهها را بیرون بگذارند.
وی ادامه داد: زبالهها را بازیافت و به کود کمپوست تبدیل میکنیم و در حال حاضر بیش از ٨٠٠ تُن کود کمپوست داریم که قرار است آن را خریداری و به چند کشور صادر کنند.
اجرای عملیات جمعآوری زباله با ۴٠ دستگاه خودرو در کرمانشاه
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری کرمانشاه در ادامه افزود: تنها دلیل جمع آوری نکردن زباله کمبود ماشین آلات است؛ به برکت اربعین هشت خودرو مکانیزه جمعآوری زباله خریداری شد که تا اواخر مهرماه تحویل داده میشود.
نامداری افزود: در بحث پسماند روزانه بیشتر از ٧٠٠ تُن زباله در شهر کرمانشاه تولید میشود و در سنوات گذشته که تولید زباله روزانه ۵٠٠ تُن بود نیمی از زبالهها توسط شهرداری و نیمی توسط پیمانکار جمع آوری میشد.
وی ادامه داد: با تصمیمات اتخاذ شده قرارداد جمع آوری زباله با پیمانکارها لغو و تمام بار بر دوش شهرداری افتاد و در حال حاضر با تعداد ۴٠ دستگاه خودرو عملیات جمع آوری زباله صورت میگیرد.
وی گفت: بخش موتوری شهرداری کار اعزام ماشین را انجام میدهد و جمع آوری زباله با هشت نوع دستگاه ماشین آلات صورت میگیرد.
نامداری افزود: این ماشین آلات از سال ۸۶ خریداری شده و در سال ۱۳۸۵ ابتدا ١٣ دستگاه خاور سپس پنج دستگاه رنو اضافه شد و در سال ۱۳۸۹ یازده دستگاه خودروی نیز دیگر اضافه شد.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری گفت: در سال ۱۳۹۷ پنج دستگاه دیگر اضافه شد که عمر مناسب دستگاهها پنج سال است و مستهلک میشوند و این عوامل موجب میشود جمع آوری زباله با تأخیر انجام شود.
وی بیان کرد: سازمان مدیریت پسماند به عنوان سازمان پشتیبان مناطق است و در بخش ماشین آلات مکانیزه در سه شیفت ماشین آلات سرویس شده را ساعت چهار صبح تحویل میگیرند.
وی افزود: بازرسین در شهر اعلام میکنند وضعیت زباله هر منطقه چگونه است و ماشین آلات بر اساس میزان زباله در لحظه توزیع میشوند.
جمعآوری زباله شهر کرمانشاه به صورت ٢۴ ساعته
نامداری در ادامه با بیان اینکه شیفت جمعآوری زبالهها ٢۴ ساعته از چهار صبح تا ١۶ و شیفت دوم ١۶ تا ٢٠ و شیفت سوم ٢٠ تا چهار صبح است، گفت: در گذشته کار جمعآوری زباله در محلهها به صورت دستی، پیمانکار سنتی و ساعتی انجام و ۵٨ دستگاه نیز به شکل مکانیزه زبالهها را جمع آوری میکردند.
وی اضافه کرد: از معایب مخزن زباله فراهم کردن فضا برای زبالهگرد است و زبالهگرد هم تعهدی در قبال پاکسازی شهر ندارد.
این مقام مسوول شهرداری کرمانشاه تصریح کرد: بین ٧٠ الی ٩٠ ماشین مکانیزه نو نیاز داریم اما در حال حاضر ۴٠ دستگاه خودرو فرسوده در اختیار این ارگان قرار دارد.
وی گفت: در بحث فرهنگسازی، سال گذشته در ٩٠ مدرسه آموزشهایی برای دانشآموزان از پایه ابتدایی تا راهنمایی به صورت پایلوت انجام شد که تاثیر بسزایی داشت.
نامداری افزود: در سال جاری نیز دوباره دانشآموزان در مدارس تحت این آموزشها و فرهنگ سازی قرار میگیرند و در بحث محیط زیست، آئین همسایه داری و تفکیک زباله از مبدا نیز ارائه میشود.
به گزارش ایرنا، کرمانشاه نهمین شهر پرجمعیت و یکی از کلانشهرهای ایران است؛ جمعیت این کلانشهر در سرشماری سال ۱۳۹۵ بیشتر از ۹۴۶٬۶۵۱ نفر بوده که امروزه این آمار بیشتر شده است و مساحت آن ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است، کرمانشاه مهمترین شهر در منطقهٔ مرکزی غرب ایران است و بزرگترین شهر کُردنشین ایران نیز محسوب میشود.