این روزها اخبار مرتبط با هتک حرمت قرآن کریم در کشورهای حوزه اسکاندیناوی به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل شده‌است؛ اهانتی که در لوای آزادی بیان و تحت حمایت نیروهای امنیتی همواره تکرار می‌شود.
تازه‌ترین خبرها به مجوز پلیس استکهلم به یک زن ناشناس برای قرآن‌سوزی در استکهلم مربوط می‌شود؛ اقدام غیرانسانی که «سلوان مومیکا» مهاجر ۳۷ ساله عراقی و شهروند کنونی سوئد بارهامقابل چشمان صدها مسلمان انجام داده‌است.
چند روز پیش این شهروند افراط‌گرای سوئدی به طور مجدد در یک اقدام هتاکانه دیگر یک نسخه از قرآن کریم را این بار در مقابل پارلمان سوئد به آتش کشید. وی پیشتر همزمان با عید قربان نیز با انجام این عمل شنیع، خشم عراقی‌ها و بیش از ۲ میلیارد مسلمان را در سراسر جهان برانگیخته بود.
آن گونه که «ولید المقدادی» روزنامه‌نگار تحقیقی در شبکه «روسیا الیوم» می‌گوید: «سلوان مومیکا» اهل استان نینوا در شمال عراق و یک لیبرال، ملحد و افراطی است؛ او بنیانگذار حزب دموکراتیک سریانی و فرمانده یک گروه مسلح به نام «صقور السریان» بود که برای آزادسازی استان نینوا از اشغال داعش تشکیل شده‌بود.
تازه‌ترین خبرها به مجوز پلیس استکهلم به یک زن ناشناس برای قرآن‌سوزی در استکهلم مربوط می‌شود؛ اقدام غیرانسانی که «سلوان مومیکا» مهاجر ۳۷ ساله عراقی و شهروند کنونی سوئد بارهامقابل چشمان صدها مسلمان انجام داده‌است
به گفته او، سلوان مومیکا در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) به اتهام جنایت جنگی دستگیر شد و سپس با دخالت کشورهای غربی آزاد شد. مومیکا به سوئد رفت و اکنون هم به یکی از احزاب تندروی این کشور پیوسته است. این فرد هتاک صرفا به دنبال شهرت است نه بیشتر و اگر تفکر و ایده مشخصی داشت، هرگز دست به این کار نمی‌زد.
صدای بلند اعتراض، خارج از جهان اسلام
تردیدی وجود نداشت که نخستین واکنش‌ها به هتک حرمت‌های مکرر در کشورهای سوئد، دانمارک و هلند از سوی مسلمانان صورت گیرد؛ واکنش‌هایی که به صورت یکپارچه در دو سطح عمومی و رسمی-دیپلماتیک صورت گرفته‌است که برخی از این اقدامات عبارتند از: برگزاری تجمعات اعتراضی در کشورهای مسلمان، تعطیلی سفارت سوئد در عراق، احضار سفیر سوئد در کشورهای ایران، عربستان، قطر و امارات، تحریم کالاهای سوئدی، فشار مردم مسلمان بر دولت‌های خود برای قطع روابط با سوئد و غیره.
اما این تنها کشورها و دولت‌های مسلمان نیستند که به بی‌احترامی به قرآن معترض‌اند بلکه نهادهای بین‌المللی، مقام‌های مذهبی و سیاسی کشورهای غربی و غیراسلامی هم نسبت به این اقدام موهن دست به اعتراض زده‌اند که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌شود.
عصبانیت پاپ از هتک حرمت قرآن
دوازدهم تیرماه امسال «پاپ فرانسیس» رهبر کاتولیک‌های جهان در واکنش به سوزاندن قرآن مقابل مسجد اصلی شهر استکهلم پایتخت سوئد، اعلام کرد که سوزاندن کتاب مقدس مسلمانان او را عصبانی و منزجر کرده‌است و افزود که هیچ کتاب مقدسی نباید هتک حرمت شود و این ایده را رد می‌کند که اعتراض‌های توهین‌آمیز باید به نام آزادی بیان مجاز باشد.
پاپ در مصاحبه‌ای که به تازگی در روزنامه «الاتحاد» چاپ امارات منتشر شده، گفته‌است که هر کتابی که مقدس شمرده می‌شود باید برای احترام به کسانی که به آن اعتقاد دارند، مورد احترام قرار گیرد.آزادی بیان هرگز نباید به عنوان ابزاری برای تحقیر دیگران استفاده شود و اجازه دادن به (این قبیل اقدام‌ها) رد و محکوم است.
رد نژادپرستی، بیگانه‌هراسی و تحمل‌ناپذیری از سوی بورل
«جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به قرآن‌سوزی با قاطعیت ویژگی‌هایی چون نژادپرستی، بیگانه‌هراسی و تحمل‌ناپذیری را در اتحادیه اروپا رد واعلام کرد که «اتحادیه اروپا هر گونه تحریک به نفرت مذهبی و عدم مدارا» را قویا و قاطعانه رد می‌کند و بر اهمیت احترام به سایر جوامع مذهبی تاکید کرد.
افراط‌گری نه به منطقه مشخصی از جهان محدود می‌شود و نه مختص دین و مذهب خاصی است. هم چنین نمی‌توان تنها در محدوده یک منطقه خاص و یا با اتکای صرف بر سخت افزارهای نظامی‌با آن مقابله کرد
در این بیانیه آمده‌است که «هتک حرمت به قرآن یا هر کتاب دیگری که مقدس شمرده می‌شود؛ توهین‌آمیز، بی‌احترامی و یک حرکت تحریک‌آمیزانه آشکار است. نژادپرستی، بیگانه‌هراسی و عدم تحمل جایی در اتحادیه اروپا ندارد.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به جریانات اخیر در کشورهای سوئد و دانمارک، خاطرنشان کرد که «اقدامات این چنینی که توسط تحریک‌کنندگان فردی انجام می‌شود، صرفا به نفع کسانی است که به دنبال تفرقه بین ما و جوامع ما هستند.»
ورود گوترش
اهانت به قرآن مجید از سوی «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل نیز بی‌پاسخ نماند و وی با اشاره به دریافت نامه آیت الله سیستانی درباره حادثه قرآن سوزی در سوئد اعلام کرد: پیام آیت‌الله العظمی سیستانی را دریافت کردم و از تلاش‌های ایشان کمال تشکر را دارم و به زودی نامه‌ای در جواب ایشان خواهم نوشت. او در مورد نامه سیستانی در هتک حرمت به قرآن حرف می‌زند.
با همه این تفاسیر، انتظار می‌رود فردی که بر مسند دبیر کلی سازمان ملل متحد تکیه زده است، مواضع سریعتر و قاطع‌تری در این راستا اتخاذ کند؛ مواضعی که خوشبینی مسلمانان را به تصمیم‌های این نهاد معتبر بین‌المللی افزایش دهد.
مواضع صریح روسیه و چین در محکومیت هتک حرمت
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه یکی از نخستین کسانی بود که به سوزاندن قرآن در سوئد واکنش نشان داد. پوتین در واکنش به هتک حرمت به ساحت مقدس قرآن کریم در این کشو اروپایی تصریح کرد: بی‌احترامی به قرآن در روسیه جرم است. روابط میان مسلمانان و ارتدوکس ها باعث تقویت اتحاد میان ملت ما می‌شود.
وی تاکید کرد که «قرآن برای مسلمانان مقدس است و باید برای دیگران نیز مقدس باشد. ما همیشه از این قوانین تبعیت خواهیم کرد»؛ مواضعی که از سوی مقام‌های پکن نیز به نحو دیگری تکرار شد.
«وانگ ونبین» سخنگوی وزارت خارجه چین با بیان اینکه «چین محکومیت شدید خود را علیه سوزاندن قرآن اعلام می‌کند»، گفت که پکن همواره با هر گونه اسلام‌هراسی مخالف بوده‌است. همه تمدن‌ها باید به یکدیگر احترام گذاشته، در مقابل همدیگر بردباری داشته و از یکدیگر بیاموزند.
سخنگوی وزارت خارجه چین تاکید کرد: آنچه به اصطلاح «آزادی بیان» نامیده می‌شود، نباید دلیلی برای ایجاد نزاع و ستیز میان تمدن‌ها باشد. باید به همه احساسات و باورهای مذهبی احترام گذاشت.
تصویب قطعنامه پیشنهادی کشورهای اسلامی در شورای حقوق بشر
شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو با تصویب قطعنامه پیشنهادی کشورهای اسلامی اهانت به قرآن کریم را محکوم کرد و خواستار بررسی این موضوع و گزارش دهی کمیسر عالی حقوق بشر شد.
این قطعنامه ضمن محکوم کردن شدید اهانت به ادیان، از جمله اقدام‌های اخیر در اهانت به قرآن کریم در برخی کشورهای اروپایی، خواستار بررسی این موضوع توسط کمیسر عالی حقوق بشر و گزارش‌دهی به این شورا شد.
در این قطعنامه همچنین از دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر و سایر سازوکارهای شورای حقوق بشر خواسته شده که با در نظر گرفتن خلاهای قانونی در جرم‌انگاری اهانت به ادیان، توصیه‌های لازم را به کشورها برای رفع این خلاء‌های قانونی ارائه کنند.
لازم به بیان است که آمریکا، انگلیس و نیز بلژیک به نمایندگی از اتحادیه اروپا با تصویب این قطعنامه مخالفت کردند اما شورای حقوق بشر با رای قاطعی آن را تصویب کرد.
محکومیت اهانت به مقدسات از سوی مجمع عمومی سازمان ملل
مجمع عمومی ۱۹۳ عضوی سازمان ملل متحد، قطعنامه پیش‌نویس مراکش را با اجماع به تصویب رساند که در آن هرگونه خشونت علیه کتاب‌های مقدس به عنوان نقض قوانین بین‌المللی محکوم شده است.
سخنگوی رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در این زمینه اعلام کرد که این مجمع، قطعنامه‌ای را برای «ترویج گفتگوی بین ادیانی به تصویب رسانده‌است» که «از هرگونه اقدام علیه کتاب‌های مقدس به شدت ابراز تاسف می‌کند و این گونه حوادث را نقض قوانین بین‌المللی می‌داند.»
باز گذاشتن دست تندروها و خالی کردن زمین بازی برای آنها، نتیجه‌ای جز تشدید نژادپرستی، بیگانه‌هراسی، تجویز بی‌احترامی به دیگر اعتقادها و ادیان آسمانی و معضل‌هایی از این دست ندارد
این سند با عنوان «مقابله با نفرت‌پراکنی کلامی از طریق ترویج گفت‌وگوی بین ادیانی و بینافرهنگی و مدارا» دارای پاراگرافی است که «از هر عمل خشونت‌آمیز علیه افراد بخاطر مذهب یا عقیده‌شان و همچنین هر گونه اقدامات این‌چنینی علیه نمادهای مذهبی، کتب مقدس، منازل، کسب‌و کار، دارایی، مدارس، مراکز فرهنگی یا عبادتگاه‌ها و همچنین هرگونه حمله به اماکن مذهبی، محل‌ها و زیارتگاه‌های مذهبی در نقض قوانین بین‌المللی به شدت ابراز تاسف می‌کند.»
جمع‌بندی
نخست اینکه ضرورت همصدایی مقام‌های سیاسی و مذهبی جهان علیه اهانت به مقدسات بیش از هر زمانی اهمیت دارد. بنابراین در کنار مواضع آشکار حکومت‌های اسلامی و علمای مسلمان، انتظار همگامی و همصدایی از سوی پیروان دیگر ادیان وجود دارد چرا که در صورت سکوت، افراط‌گرایی دامن آنها را هم خواهد گرفت. افراط گری نه به منطقه مشخصی از جهان محدود می‌شود و نه مختص دین و مذهب خاصی است.
همچنین نمی‌توان تنها در محدوده یک منطقه خاص و یا با اتکای صرف بر سخت افزارهای نظامی‌با آن مقابله کرد. بنابراین برای جلوگیری از آن، تمام مقام‌های سیاسی، علمای دینی، نهادهای اثرگذار منطقه‌ای و بین‌المللی باید یکدست و یکصدا باشند.
نکته دوم اینکه باز گذاشتن دست تندروها و خالی کردن زمین بازی برای آنها، نتیجه‌ای جز تشدید نژادپرستی، بیگانه‌هراسی، تجویز بی‌احترامی به دیگر اعتقادها و ادیان آسمانی و معضل‌هایی از این دست ندارد. افزون بر آن، این گونه اقدامات تحریک‌آمیز می‌تواند ضمن تفرقه‌افکنی، بستر را برای رویارویی پیروان ادیان هموار کند.
منابع؛
https://www.aa.com.tr/en/world/un-general-assembly-adopts-resolution-deploring-violence-against-holy-books-/۲۹۵۴۳۱۱
https://www.arabnews.com/node/۲۳۳۰۱۴۶/world
https://www.aljazeera.com/news/۲۰۲۳/۷/۳/pope-condemns-quran-burning-in-sweden-and-calls-for-respect