آنچه در کنار بی‌کیفیتی نان به یکی از دغدغه های اصلی مردم و مسئولان و متولیان این بخش در استان یزد تبدیل شده افزایش بیش از حد مجاز نمک است؛ هر چند اعلام شده ۷۰ درصد نان های تولیدی استان، استاندارد مصرف نمک در آن رعایت می شود.
اینکه چرا نمک این ماده غذایی مهم و ضروری در اغلب نانوایی‌ها، افزایش یافته و مردم از آن گله دارند را باید از زوایای مختلف بررسی کرد؛ آیا کیفیت آردها کاهش یافته، آیا نانواها کم تجربه شده‌اند، آیا بی‌کیفتی و افزایش نمک به علت نوع پخت آن است، آیا نانواها به دلایل خاصی نمک آن را اضافه می کنند؟ مشکل کجاست؟
برای رسیدن به پاسخ این پرسش به سراغ همه طرف های دست اندرکار استان در این حوزه رفتیم و نظر آنها را جویا شدیم.
حسینی، شهروند یزدی به شور بودن نان ها اشاره می کند و می گوید: هیچ کدام از نان ها کیفیت ندارند و مثل سابق پخت نمی شوند.
وی معتقد است نانوایی های تنوری باید بهترین نان را پخت کنند، اما متاسفانه نان خوب و باکیفیت دست مردم نمی دهند و اغلب هم شور هستند.
یک بانوی یزدی هم که نان در دست عازم منزل بود می گوید: کیفیت پخت نان پایین آمده، شور شده و نمک یا همان سم سفید باعث شده به فشار خون بالا مبتلا شوم؛ نان اغلب نانوایی ها شور است و حتی نان خمیر و سوخته تحویل مردم می دهند.
یک شهروند دیگر اظهار می دارد: حالا که نان ها خودبخود نمک اضافی دارند بهتر است مردم برای پخت غذا از نمک استفاده نکنند تا دچار بیماری و به خصوص فشار خون بالا نشوند.
به سراغ حاج علی، شاطر یک نانوایی رفتم و علت شور بودن نان ها را از وی جویا شدم که می گوید: در بیشتر مواقع آردها سست و بی‌کیفیت هستند و شاید دلیل اصلی ناراضی بودن مشتریان همین باشد.
حاج حسین، شاطر دیگریست که در یکی از محله قدیمی یزد فعالیت می کند و می گوید : اگر خمیر بیشتر بماند، کلا برای پخت بی کیفیت می شود و هر چی نمک هم به آرد اضافه می کنیم چون آرد سست است باز نمی توانیم چونه بگیریم.
گفتگو با مردم و نانوایان در بررسی میدانی ما نشان می دهد که اضافه کردن نمک بیش از حد و سبوس به صورت فله ای دو روشی است که نانواها برای سستی آرد استفاده می کنند که این مسئله می‌تواند سلامتی افراد را به خطر بیاندازد.
رتبه دوم یزدی ها در ابتلا به فشار خون بالا، نمک متهم ردیف اول
در مورد مصرف نمک و رابطه آن با بیماری ها و عوارض فشار خون به سراغ مسئولان معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد رفتم و در ابتدا با محمد علی اوزی نژاد، رئیس گروه بیماری های غیر واگیر معاونت بهداشتی، هم صحبت شدم.
او با اشاره به این که مصرف نمک با فشارخون رابطه مستقیم دارد، می گوید: براساس نتایج پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در ایران در سال ۱۴۰۰، پیش بینی می شود ۳۹ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال استان یزد به بیماری فشارخون بالا مبتلا باشند.
رئیس گروه بیماری های غیر واگیر معاونت بهداشتی با اشاره به این که استان یزد در ابتلا به فشار خون بالا رتبه دوم در کشور را دارد، می افزاید: بیش از ۷۴ درصد مبتلایان یزدی از بیماری خود مطلع هستند و بیش از ۶۹ درصد مبتلایان تحت پوشش درمان قرار دارند که هم در حوزه آگاهی و هم پوشش درمان استان یزد رتبه اول در کشور را داراست.
دکتر اوزی نژاد ادامه می دهد: اما فقط ۴۳ درصد مبتلایان درمان موثر را دریافت می کنند که در این مورد استان یزد رتبه یازدهم کشوری را دارد و این نشان می دهد سبک زندگی سالم که برای بیماری فشار خون بالا با رعایت تغذیه کنترل می شود؛ جدی گرفته نمی شود.
دکتر میرزائی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد نیز می گوید: بیماری های قلبی عروقی و در رأس آن ها سکته های قلبی و مغزی به همراه فشار خون بالا عامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در ایران و اکثر کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت می باشد.
رئیس مرکز بهداشت استان یزد بیان می کند: مصرف نمک بالا نه تنها در ایجاد فشار خون بالا مؤثر است بلکه سبب سرطان معده، پوکی استخوان و بیماری های کلیوی نیز می شود.
او می گوید: شواهد نشان می دهد بین مقدار مصرف نمک و میزان فشار خون بالا حالت دوز پاسخ وجود دارد؛ یعنی هرچه مصرف نمک بیشتر، میزان فشار خون بیشتر خواهد بود و با کاهش مصرف هرچه بیشتر نمک ،کاهش فشار خون بیشتر خواهد بود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد همچنین به مطالعات دیگری در این حوزه اشاره می کند و ادامه می دهد: در این مطالعات کاهش مصرف نمک در طول یک ماه سبب کاهش فشار خون هم در بیماران مبتلا به فشار خون بالا و هم در افراد با فشارخون طبیعی می شود و این کاهش شانس ابتلا به بیماربه بیماریهای قلبی عروقی مانند سکته مغزی، حملات قلبی را نیز سبب خواهد شد.
او می گوید: کاهش نمک ساده ترین و مؤثرترین مداخله در کاهش بیماری های غیرواگیر نظیر بیماریهای قلبی عروقی است.
رئیس مرکز بهداشت استان یزد می افزاید: در بررسی های انجام شده یکی از مواردی که سهم زیادی در نمک دریافتی افراد دارد، نان مصرفی خانوارها است و یکی از دلایل بیماری فشاری خون بالا همین مصرف زیاد نمک است.
تلاش برای کاهش مصرف نمک با تدوین سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر
میرزائی به شیوع بالای بیماری های غیرواگیر در کشور و استان یزد اشاره می کند و ادامه می دهد: اهمیت موضوع سبب شد با تلاش گروهی از خبرگان و صاحب نظران کشوری و با درنظر گرفتن اهداف سازمان جهانی بهداشت "سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط در جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۴" تدوین و برش استانی این اسناد نیز در یزد با محوریت دانشگاه علوم پزشکی و همکاری دستگاه های مرتبط تدوین گردد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می گوید: این سند با تصویب در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور از بالاترین سطح حمایت قانونی و اجرایی برخوردار است و کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر مسئولیت پیگیری و نظارت بر اجرای آن را به عهده دارد.
میرزائی ادامه می دهد: یکی از کارگروه های این سند، کارگروه تدوین برنامه بهبود کیفیت نان در استان است که بایستی با تهیه یک برنامه عملیاتی و مداخله ای پنج ساله و با جلب مشارکت تمام بخش ها و دستگاه های مرتبط، کیفیت نان استان به میزان ۳۰ درصد در تولید گندم، ذخیره سازی، فرآوری و پخت افزایش یابد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد کاهش ۳۰ درصدی متوسط مصرف نمک در جامعه و کاهش ۲۵ درصدی شیوع فشار خون بالا در استان را از اهداف سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر می داند.
رعایت استاندارد نمک در ۷۰ درصد نان های تولیدی در یزد
مجری سند بهبود کیفیت نان در استان یزد و معاون پژوهشی بیمارستان افشار با اشاره به این که شروع سند ارتقاء کیفیت نان از سند مراقبت های بیماری های قلبی، عروقی و فشار خون آغاز شد، می گوید: سند کیفیت بهبود نان طرحی است که یکی از استراتژی های کاهش مرگ زودرس قلبی وابسته به سند غیرواگیر سازمان بهداشت جهانی محسوب می شود و پروژه بسیار خوبی برای پیشگیری اولیه به شمار می آید.
"مهدیه نماینده" مهم ترین علل ایجاد بیماری های قلبی را فشار خون می داند و ادامه می دهد: اولین عامل برای پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی، کاهش مصرف نمک است.
او با اشاره به این که استاندارد مصرف نمک برای هر فرد تا بیمار نشود در یک شبانه روز ۵ گرم و کمتر است، می افزاید: در بررسی ها مشخص شد یک فرد یزدی میانگین ۱۰ گرم نمک مصرف می کند که این میزان دو برابر استاندار جهانی است و نان بیش از نصف نمک روزانه یزدی را شامل می شد.
مجری سند بهبود کیفیت نان در استان یزد بیان می کند: اهمیت موضوع سبب شد تا سند بهبود کیفیت نان با محوریت از مزرعه تا سفره در استان یزد تدوین شود که از تولید گندم تا تهیه آرد باکیفیت در نهایت می تواند نان با نمک یک درصد تهیه و بر سر سفره های مردم قرار گیرد.
او ادامه می دهد: در گذشته استاندار نمک مصرفی در نان دو درصد بود یعنی بازای هر ۱۰۰ گرم نان، نانوایان مجاز بودند دو گرم نمک به خمیر نان اضافه کنند اما با توجه به استانداردهای جهانی و اهمیت نمک در غذای غالب مردم و حفظ سلامتی شهروندان، استاندارد نمک مصرفی در نان به یک درصد کاهش یافت.
نماینده با اشاره به این که در استان یزد علاوه بر کاهش نمک، روی سبوس هم کار کردیم، تاکید می کند: با اصلاح نمک و سبوس نان می توان از بیماری ها به خصوص سرطان های گوارش، پوکی استخوان، چاقی، سنگ کلیه، فشار خون و نارسایی قلب جلوگیری کرد.
او می گوید: در این مدت بهبود کننده های مناسبی که می تواند جایگزین نمک و باعث ارتقاء نان شود و همچنین افزودنی های مجاز و غیر مجاز به نانوایان آموزش داده شد تا موجب بیماری در افراد نشود.
نماینده ادامه می دهد: در استان های دیگر از جمله استان های اصفهان،کرمان، فارس برای سالم سازی و ارتقاء کیفیت نان، سندهای مشابه در دستور کار قرار گرفته که موفق عمل می کنند.
او با بیان این که این سند در استان یزد در مقایسه با سایر سندهای بیماری های غیرواگیر پیشرفت خوبی دارد، اضافه می کند: بعد از گذشت هفت سال، میزان مصرف کمتر از یک درصد نمک در نان به حدود هفتاد درصد رسیده که در شهرستان های مختلف متفاوت می باشد.
نماینده به نقش کلیدی نانوایان در سلامت افراد جامعه اشاره می کند و می افزاید: به نظر می آید مجموع این تلاش ها نتیجه خوبی داده است و اظهار امیدواری می کند این روند ادامه دار باشد تا کیفیت نان استان یزد به صد درصد برسد.
او همچنین بر آموزش عرضه، تقاضا و نظارت تاکید می کند و خواستار نظارت بر صنف خبازان به صورت اکیپ با حضور دستگاه های مرتبط می شود.
مجری سند بهبود کیفیت نان در استان یزد و معاون پژوهشی بیمارستان افشار هم چنین برگزاری کمپین نان در استان یزد را خواستار می شود و می افزاید: کمپین نان نوعی حساس سازی جامعه است تا افراد از ویژگی های نان باکیفیت مطلع باشند و حق دارند از نانوا مطالبه کنند و با شرایطی که فراهم شده نانوایان می توانند با به کارگیری روش های طبخ مناسب و استاندارد، نان با کیفیت در اختیار مردم بگذارند.
بررسی وضعیت تولید گندم در استان یزد موضوعی دیگری است که در این زمینه به سراغ یدالله جوادپور، مدیر زراعت جهادکشاورزی استان یزد رفتم که می گوید: گندم گیاهی است که در محیط های مختلف در سراسر جهان کشت می شود و در حقیقت در بین غلات بیشترین سازگاری را با شرایط متفاوت اقلیمی دارا می باشد.
او سطح زیرکشت محصول گندم در استان یزد را ۹ هزارو ۳۱۰ هکتار می داند و پیش بینی می کند حدود ۳۵ هزار تن محصول گندم از این سطح زیرکشت، محصول گندم برداشت شود.
جوادپور به مشکلات موجود از جمله خشکسالی های چند سال گذشته اشاره می کند و می افزاید: با توجه به افزایش قیمت نهاده های کشاورزی و شرایط جوی، سازمان جهاد کشاورزی استان به عنوان متولی امر تولید، توجه ویژه ای به تولید گندم دارد.
وی انتخاب و توزیع بذر مناسب، تامین کودهای شیمیایی، ارائه خدمات مشاوره ای و تسهیلات لازم در اصلاح سیستم های آبیاری، کنترل آفات و بیماری ها و علف های هرز از جمله اقدامات این سازمان برای تولید گندم باکیفیت می داند.
مدیر زراعت جهادکشاورزی استان یزد می گوید: همچنین اقداماتی از قبیل تدوین و اجرای برنامه های آموزشی ویژه کشاورزان و انجام برنامه های نظارتی به منظور ارتقاء کمی و کیفیت تولید گندم های مرغوب و استاندارد در دستور کار است.
از سوی دیگر با توجه به مصوبات کارگروه سلامت و بهبود کیفیت آرد و نان استان؛ رئیس اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان موظف به تامین گندم با کیفیت برای نانوایان در سطح استان یزد است.
سید جلال موسوی، رئیس اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان یزد می گوید: میزان مصرف گندم استان به طور میانگین ماهانه ۱۴ هزار تن است.
او ادامه می دهد: در سال جاری تا الان کل خرید گندم استان ۷ هزار تن بوده که نسبت به سال گذشته تقریبا سه برابر شده است.
رئیس اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان یزد می افزاید: سایر گندم مصرفی یزد از استان های همجوار همچون خوزستان، فارس، هرمزگان، گلستان وکردستان گندم خریداری شده است و البته گندم های وارداتی به کشور نیز از مرز چابهار در سیستان و بلوچستان و هرمزگان به صورت ریلی به استان وارد می شود.
موسوی می گوید: استان یزد جزء استان هایی به شمار می آید که وارد کننده گندم از سایر استان هاست و در حال حاضر ۴۸ درصد گندم مصرفی استان از استان های همجوار، ۴۸ درصد از گندم های وارداتی به کشور (از بنادر) و ۴ درصد تولیدی استان تامین می شود.
او تاکید می کند: گندمی که وارد کشور می شود قرنطینه دارد و اداره استاندارد و معاونت غذا و دارو در صورت تایید، مجوز توزیع می دهند.
رئیس اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان یزد در پاسخ به نحوه ذخیره سازی گندم می گوید: برای ذخیره سازی گندم در استان ۸۴ هزار تن فضای استاندارد و دائم داریم که برای بیش از یک سال می توان گندم در این سیلوها نگهداری کرد و ۸۰ هزار تن هم فضای چادری و روباز داریم که به عنوان فضای موقت معرفی می شود و اگر میزان گندم از گنجایش فضای دائم بیشتر شود در فضاهای موقت گندم ذخیره می شود که به ندرت این مورد رخ می دهد.
وی به تعداد سیلوهای استان اشاره کرد و می افزاید: پنج کارخانه تولید آرد در استان فعالیت می کنند و هر کدام یک سیلو برای ذخیره دارند و اداره کل غله هم یک سیلو دارد که در مجموع شش سیلو برای ذخیره آرد در استان موجود است و مشکلی برای ذخیره گندم نداریم و در حال حاضر سیلوهای استان با ظرفیت ۸۰ درصد فعالیت می کنند.
موسوی در پاسخ به اقدامات این اداره کل در بهبود کیفیت نان استان می گوید: کیفیت در هر کالایی به سه عامل، مواد اولیه، وسایل مصرفی و هنر و تجربه فرد بستگی دارد که ۳۳ درصد شامل مواد اولیه، ۳۳ درصد شامل وسایل و ۳۳ درصد شامل حرفه و تجربه می باشد.
او با اشاره به این که نان نیز از موضوع مستثنی نیست، ادامه می دهد: در تامین مواد اولیه نان به غیر از آرد، خمیر مایه، نمک و آب نیز جزء مواد اولیه محسوب می شود و به طور مثال اگر برای خمیر نان از آب گرم استفاده شود مسلما کیفیت خمیر و در نتیجه نان کاهش می یابد و از سوی دیگر مدت زمان تخمیر نیز در کیفیت نان تاثیر دارد.
از موسوی در مورد نقش نظارتی اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان یزد را بر روی نحوه فعالیت کارخانه ای آرد پرسیدم. او می گوید: اداره کل غله به عنوان عضو کارگروه آرد و نان بر فعالیت کارخانه های تولید آرد نظارت دارد اما اهرمی نداریم که کیفیت محصول را تشخیص دهیم و اگر اداره استاندارد و کارشناس غذا و دارو به این نتیجه برسند که مواد اولیه توزیعی اداره غله مشکل دارد جلو گندم توزیعی گرفته می شود.
قرار دادن پیمانه استاندارد نمک به نانوایی‌ها راهکار تولید نان با مقدار نمک مجاز
برای اطلاع از نحوه نظارتی معاونت غذا و دارو به سراغ مسئولان معاونت غذا و دارو در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد میروم.
رضا مورکیان، مدیر نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد به عدم انطباق میزان نمک درصد بالایی از نان های پایش شده در سال ۱۴۰۱ اشاره می کند و می گوید: در بررسی های انجام شده ۱۰ درصد نان لواش، ۱۴ درصد نان تافتون دستگاهی، ۴۱ درصد نان تافتون تنوری، ۴ درصد نان سنگگ، ۱۸ درصد نان بربری و ۲۳ درصد در پخت سایر نان ها نمک بیش از استاندار مصرف شده است.
او با اشاره به مصرف سبوس در پخت نان، ادامه می دهد: هر چند سبوس به عنوان منبع فیبر و پیش ساز عوامل مفید باعث تاخیر در بیاتی و بهبود ارزش تغذیه ای می باشد ولی اضافه کردن سبوس دامی و تخمیر نشده به خمیر و نان نه تنها مفید نیست بلکه ضرر هم دارد.
مدیر نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد ادامه می دهد: هرچه میزان سبوس گیری بیش از اندازه باشد شیوع بیماری های گوارشی و کاهش ارزش تغذیه ای نان را به دنبال دارد و نظارت برای استفاده از این ماده در نان مصرفی مردم، امری مهم و ضروری است.
مورکیان تاکید می کند: براساس مصوبه کارگروه بهبود کیفیت آرد و نان، کارخانه های آرد موظفند این دستور العمل که شامل حداکثر میزان سبوس گیری آرد سنکگ ۱۱ درصد، تافتون ۱۲ درصد، لواش ۱۵ و بربری ۱۸ درصد است را اجرایی کنند.
او با بیان این که سبوس های دامی دارای آلودگی های میکروبی، باقیمانده احتمالی سموم دفع آفات نباتی، مایکوتوکسین ها و ...می باشد، می افزاید: وقتی تخمیر نشده باشد(زمانی که دانه های درشت سبوس به آرد یا خمیر اضافه میشود) به واسطه وجود اسید فیتیک و ... زمان مصرف از جذب آهن جلوگیری می کند و باعث تشدید کم خونی ناشی از فقرآهن می شود.
مورکیان همچنین از غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیک مطابق با برنامه کشوری طرح غنی سازی خبر می دهد و می گوید: طبق بررسی های انجام شده در استان یزد از نظر میزان آهن و غنی سازی ۷۵ درصد و از نظر سبوس نمونه های داخل کارخانه با نوع آرد ۸۰ درصد مطابقت دارد اما متاسفانه بالغ بر ۵۰ درصد نوع آرد مصرفی در نانوایی ها با نوع نان پخت مغایر است.
مدیر نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد یادآور می شود: در حال حاضر ۵ کارخانه آرد سایی در سطح استان از معاونت غذا و دارو پروانه بهداشتی برای تولید آرد نان های سنگگ، تافتون، لواش و بربری و آرد صنف و صنعت را کسب کردند.
مورکیان استفاده از تکنولوژی پخت غیر تنوری و حرارت غیر مستقیم، در اختیار قرار دادن پیمانه‌های استاندارد نمک به نانوایی‌ها، استفاده از نمک با پروانه ساخت وزارت بهداشت و نظارت و بازرسی مستمر از نانوایی ها را از راهکارهای تولید نان با مقدار نمک مجاز می داند.
محمد جعفر حسینی، معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری یزد می گوید: وضعیت کیفیت نان با سازمان غله است و البته بستگی به نوع آرد و نحوه پخت نانوا نیز دارد.
او می افزاید: در مورد نحوه نظارت فرمانداری بر نانوایی ها، اکیپ هایی را طی سال های گذشته به صورت گشت های مشترک تشکیل و بر امر پخت نان در استان نظارت داریم.
حسینی تاکید می کند: متولی اصلی این بخش هم ادارت صمت و جهاد هستند و فرمانداری هم با آنها همراهی کرده است.
به گفته او به تازگی گشت ویژه ای توسط فرمانداری با همکاری صمت، جهاد و اتاق اصناف راه اندازی شده که بر مبحث آموزش نانواها نظارت دارد.
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند
حال که میزان مصرف بالای نان در کشور به عنوان یکی از مهم ترین مواد غذایی مصرفی است و در صورت ایمنی و باکیفیت بودن، سلامت جامعه را تا حد زیادی تامین می کند و این مهم کنترل دقیق کیفی نان توسط مسئولان را می طلبد و رعایت کیفی و ایمنی آرد، خمیر، نان و تجهیزات به صورت تخصصی نوید بخش سلامت جامعه خواهد بود.
هرچند براساس گزارش های مرکز پژوهش های غلات کشور کیفیت نان استان یزد همواره در بین چند استان برتر کشور قرار دارد و نسبت به بسیاری از استان ها از کیفیت مطلوب تری برخوردار است اما با توجه به شرایط کلی حاکم بر چرخه تولید نان از زمان کاشت گندم تا مرحله تولید نان و تعدد عوامل موثر بر آن از نظر وضعیت کیفی در سطح کشور و استان جای فعالیت بسیاری باقی است.
این موضوع همت سازمان صنعت معدن و تجارت، اتاق اصناف و اتحادیه نانوایان به عنوان متولیان اصلی این بخش با جلب مشارکت و همراهی و همکاری سایر بخش های ذیربط از جمله فرمانداری، مرکز بهداشت، اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی وسازمان آموزش فنی و حرفه ای را می طلبد.
باید با تبدیل وضعیت واحدهای تولید نان سنتی به نانوائی های مکانیزه، تامین تسهیلات مورد نیاز توسط دستگاه های ذیربط، اتحادیه و... جهت کمک به تبدیل وضعیت و خرید تنور صنعتی استاندارد، خودداری از اعطای مجوزهای تولید نان سنتی جدید توسط مراجع صدور پروانه، برخورد با واحدهای سنتی بدون پروانه کسب توسط اتحادیه و اتاق اصناف با همکاری نیروی انتظامی، ارتقاء وضعیت بهداشتی ذخیره آرد در واحدهای تولید نان و تامین تسهیلات لازم برای استفاده و جایگزینی تانکرهای بهداشتی ذخیره آرد در تولیدی ها و اجرای برنامه های آموزش عمومی و فرهنگسازی نسبت به بهبود کیفیت نان تولیدی اقدام کرد.
تعداد نانوایی استان یزد حدود یکهزار ۲۰۰ باب است که از این تعداد حدود ۵۴۰ نانوایی در مرکز استان و بقیه در شهرستانها فعالیت دارند.