به گزارش روز دوشنبه ایرنا، حجت‌الاسلام « سیدحسین علیانسب » در همایش «مشروطه پرافتخار، بررسی نقش تبریز در انقلاب مشروطه» به مناسبت سالروز صدور فرمان مشروطه در پردیس سینمایی ۲۹ بهمن تبریز، افزود: اگر بخواهیم نقش آذربایجان و تبریز را در مشروطه در نظر بگیریم، ابتدا باید ماهیت تبریز در مشروطه را مانند لایه‌ای از تاریخ مشروطه در نظر بگیریم که با ورق زدن آن، لایه و سوالات جدید ایجاد می‌شود.
وی با طرح این سوال که جنبش عدالتخانه چگونه به تبریز آمد، اظهار کرد: جنبش عدالتخانه توسط سه روحانی بزرگ از تهران شروع شد و انفعال تبریز در آغاز عدالتخانه ۲ علت عمده دارد که یک دلیل آن نبود رهبری است که مردم را در جنبش تنباکو حرکت داده بود و دومین نکته نیز چنددستگی مذهبیون تبریز است که سه فرقه معروف شیخیه، کریمخانی و اصولیون یا متشرعه هستند.
دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تبریز با بیان اینکه در این شرایط محمدعلی میرزا به عنوان ولیعهد در تبریز ساکن بود و بدترین جنایت‌ها را رقم می‌زد، گفت: در این شرایط تبریز نمی‌توانست بر محمدعلی چیره شود و به نوعی اسیر وی بود.
حجت الاسلام علیانسب، ادامه داد: با عنایت خداوند، محمدعلی میرزا و عین‌الدوله به اختلاف برخوردند و ولیعهد مشغول جنگ قدرت در تهران و از تبریز غافل می‌شود در این حین مردم تبریز متحد شده و چنددستگی را به خاطر دشمن مشترک و علیه استبداد کنار گذاشته و تجمع اعتراضی شکل می‌دهند.
حجت الاسلام علیانسب با بیان اینکه با صدور فرمان مشروطیت تحت عنوان تاسیس مجلس شورای اسلامی، عده‌ای گرد شاه جمع شدند که عنوان مجلس نباید اسلامی باشد، افزود: چون مظفرالدین شاه دچار ضعف شخصیتی بوده و فردی دهن بین بود مجلس شورای اسلامی را به مجلس شورای ملی تغییر داد.
وی با اشاره به اینکه این تجمع منجر به تاسیس انجمن عدالت طلبان در تبریز شد، اظهار کرد: در قالب این انجمن نامه‌هایی به قم و سایر شهرها فرستادند و همچنین نامه‌ای مبنی بر ظلم‌ها و بی‌عدالتی‌ها، آلودگی اطرافیان شاه و ضرورت دلجویی از مهاجران به قم به مظفرالدین شاه ارسال شد.
عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه تبریز گفت: متعاقب این نامه، مظفرالدین شاه در ششم مرداد ۱۲۸۵ در نامه‌ای پاسخ می‌دهد که عین الدوله را برکنار و از علمای تبریز با نام یاد کرده و عنوان می‌کند که مشیرالدوله را برای دلجویی به قم خواهد فرستاد و به نوعی قول بازگرداندن علما و همکاری با مشروطه خواهان را می‌دهند و این موارد نشان می‌دهد که گام اول تبریز در مرحله اول مشروطه بوده است.
حجت الاسلام علیانسب با بیان اینکه با صدور فرمان مشروطیت تحت عنوان تاسیس مجلس شورای اسلامی، عده‌ای گرد شاه جمع شدند که عنوان مجلس نباید اسلامی باشد، افزود: چون مظفرالدین شاه دچار ضعف شخصیتی بوده و فردی دهن بین بود مجلس شورای اسلامی را به مجلس شورای ملی تغییر داد.
وی یادآور شد: این در حالی بود که قیام علما و مشروطه برای اسلام بود و علما نیز که به نام مجلس شورای اسلامی از قم به تهران بازگشته بودند، متوجه شدند که مجلس تحت عنوان شورای ملی نامگذاری شده است.
دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تبریز گفت: ۲ هفته بعد از صدور فرمان مشروطیت، مجلس موقتی برای تدوین نظام نامه انتخابات تشکیل می شود و با اینکه مقرر بود ۱۵۶ نماینده وارد مجلس شوند حدود ۶۰ نماینده از تهران انتخاب و سریع مجلس باز می‌شود تا مبادا نظر شاه برگردد.
حجت الاسلام علیانسب با اشاره به روند سریعی که از زمان صدور فرمان مشروطیت و افتتاح مجلس ملی طی شد، ادامه داد: این موارد نشان داد که مشروطه از نظر برنامه‌ریزی ضعف بسیاری داشت و با اینکه تلاش‌های بسیاری برای تحقق آن شد ولی در نهایت برنامه‌ای برای اداره آن در جریان نبود.
وی با تاکید بر اینکه بعد از فوت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه زیر بار مشروطیت نرفت و در این شرایط، مجلس در طرف دیگر و مذهبیونی که برای مشروطه تلاش کرده بودند نیز در طرف دیگر بودند و در حقیقت یک مثلث جنگ داخلی در کشور تشکیل شد.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز گفت: دوره مشروطه دوره عجیب جنگ روایت‌ها است و به دلیل چنین شرایطی هیچ شخصیتی را نمی‌توان یافت که سفید سفید باشد و به نفع و علیه شخصیت‌ها می‌توان مواردی را یافت.
حجت الاسلام علیانسب، با اشاره به جریان جنگ روایت‌ها در دوران مشروطه و نیرنگ‌هایی که علیه شخصیت‌ها و بزرگان مشروطه اعمال می‌شد تا آنان را در مظان اتهام قرار دهد، افزود: جنگ روایت‌ها در آن زمان به‌گونه‌ای است که محمدعلی شاه، شیخ فضل‌الله را به روشی از میان برمی‌دارد و با اینکه متهم اصلی کشته شدن بهبهانی، تقی‌زاده است، اما حیدرعمواوغلی را به واسطه جنگ روایت‌ها در موضع تهمت قرار می‌دهند و این جنگ روایت در ابعاد مختلف آن دوران بسیار مشهود است.
وی با بیان اینکه محمدعلی شاه مجلس را نمی‌خواست، اما قدرت مجلس بیشتر بود، اضافه کرد: هر زمان که محمدعلی شاه می‌خواهد علیه مجلس حرکت کند، مجلس فورا مقابل آن می‌ایستد.
دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تبریز با اشاره به خیزش مجاهدان تبریز به سردمداری ستارخان برای مقابله با محمدعلی شاه و استبداد و استعمار حاکم گفت: مجاهد کلمه‌ای دینی است که به مشروطه خواهان تبریزی اطلاق می‌شد و مردم برای رهسپاری این مجاهدان پشت سرشان اذان گفته و مجاهدان در باسمنج اردو می‌زنند که در این حین ۲ اتفاق رخ می‌دهد؛ اول اینکه محمدعلی شاه ارتش قدرتمندی برای سرکوب تبریز و جریان ستارخان می فرستد و دومی وقوع اختلاف داخلی تبریز است این در حالی است که تبریز هرزمان درگیر اختلاف داخلی شده، نتوانسته کاری کند.
حجت الاسلام علیانسب با اشاره به وقایعی که در نتیجه اختلاف داخلی در تبریز رخ می‌دهد، ادامه داد: با فتاوای علمای ثلاث که همواره فتاوی آنان در جیب ستارخان بود، اتحاد مشروطه‌خواهان حول محور ستارخان علیه محمدعلی شاه در تبریز رقم خورد و بعد از تبریز در سه ایالت دیگر نیز مشروطه‌خواهان علیه حکومت مرکزی، حکومت محلی تشکیل دادند و با همدیگر ارتباط و مکاتبه و هماهنگی دارند که بعد از این اتفاق وزیر خارجه انگلیس در نامه‌ای می‌نویسد: شاه نمی‌تواند تبریز را زیر نظام درآورد و فقط مشروطیت علاج درد است.