به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از تارنمای اخبار علمی کانورسیشن، ماه گذشته میلادی تصویر واضحی از این پدیده بود. بخش هایی از اروپا و کانادا در اثر آتش سوزی از بین رفتند، در حالی که پکن سنگین ترین بارش باران را در دستکم ۱۴۰ سال گذشته ثبت کرد. در فاصله سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ یخچال های طبیعی جهان هر سال ۲۶۷ گیگاتن یخ از دست دادند. ذوب یخچال ها در بالا آمدن سطح آب دریاها و مخاطرات ساحلی مانند سیل و فرسایش نقش دارد. در حال حاضر سطح آب دریاها حدود ۳.۳ میلی متر در سال بالا می آید.
اما تحقیقات بیانگر آن است که تغییر اوضاع اقلیمی فقط بر مخاطرات سطح زمین تاثیر نمی گذارد. تغییر اوضاع اقلیمی و به ویژه افزایش میزان بارندگی و ذوب یخچال ها، می تواند خطرات در زیر زمین مثل زلزله و فوران های آتشفشانی را تشدید کند.
خشکسالی در اروپا و آمریکای شمالی پوشش رسانه ای زیادی داشته است. اما ششمین گزارش ارزیابی هیات بین دولتی تغییر اوضاع اقلیمی در سال ۲۰۲۱ نشان داد میانگین بارندگی در بسیاری از مناطق جهان از سال ۱۹۵۰ افزایش داشته است. گرم شدن جو زمین می تواند بخارات آب بیشتری را در خود حبس کند که افزایش میزان بارش ها می انجامد.
زمین شناسان مدتهاست بین میزان بارندگی و فعالیت زمین شناسی ارتباطی را کشف کرده اند. بطور مثال در هیمالیا میزان زلزله تحت تاثیر چرخه سالیانه بارندگی در فصل مانسون تابستانی است. تحقیقات نشان می دهد ۴۸ درصد زلزله های هیمالیا در ماه های خشک تر مارس، آوریل و مه پیش از فصل مانسون رخ می دهد و فقط ۱۶ درصد زلزله ها در فصل مانسون اتفاق می افتد.
در فصل مانسون تابستانی، وزن چهار متر بارندگی، پوسته زمین را هم به صورت افقی و هم به صورت عمودی فشرده و تثبیت می کند. وقتی این آبها در زمستان ناپدید می شود، برگشت شرایط، منطقه را بی ثبات می کند و تعداد زلزله ها را افزایش می دهد.
تغییر اوضاع اقلیمی می تواند این پدیده را تشدید کند. الگوهای اقلیمی پیش بینی کرده است شدت بارش های مانسون در جنوب آسیا در آینده در نتیجه تغییر اوضاع اقلیمی افزایش می یابد. این امر می تواند حوادث لرزه ای را افزایش شود.
تاثیر وزن آب بر پوسته زمین فراتر از بارندگی است و به یخچال های طبیعی هم کشیده می شود. آخرین عصر یخبندان حدود ۱۰ هزار سال پیش به پایان رسید و ذوب توده های سنگین یخ یخچال های طبیعی باعث شد بخش هایی از پوسته زمین بالا بیاید. این فرایند در سواحل اسکاتلند مشاهده می شود که در بخش هایی زمین ۴۵ متر بالاتر از سطح کنونی دریا است.
شواهد اسکاندیناوی بیانگر آن است که این بالاآمدگی در کنار بی ثباتی تکتونیک منطقه باعث زلزله های متعدد در ۷ تا ۱۱ هزار سال پیش شد. برخی از این زلزله ها حتی از بزرگای هشت هم شدیدتر بودند که نشان دهنده تخریب شدید و نابودی حیات بوده است. این نگرانی وجود دارد که ادامه ذوب یخچال های طبیعی امروز آثار مشابهی در نقاط دیگر زمین داشته باشد.
فعالیت آتشفشانی
تحقیقات همچنین ارتباطی را میان تغییر یخچال های طبیعی بر پوسته زمین و فعالیت آتشفشانی نشان داده است. حدود ۴ هزار و ۵۰۰ تا ۵ هزار و ۵۰۰ سال پیش، اقلیم زمین مدت کوتاهی سرد شد و یخچال ها در ایسلند شروع به گسترش کردند. بررسی رسوبات خاکستر آتشفشانی که در سراسر اروپا پخش شده، بیانگر آن است که فعالیت آتشفشانی در ایسلند در این دوره بطور چشمگیری کاهش یافت.
فعالیت آتشفشانی بعد از پایان این دوره سرد افزایش قابل ملاحظه ای داشت، اگرچه با چند صد سال تاخیر همراه بود.
این پدیده را می توان با وزن یخچال های طبیعی که پوسته زمین و گوشته زیر آن را فشرده کرد، توضیح داد. این پدیده مواد تشکیل دهنده گوشته را تحت فشار بیشتری قرار داد و مانع از ذوب و تشکیل ماگما که برای فعالیت آتشفشانی ضروری است، شد.
با این حال کاهش یخچال های طبیعی و کاهش وزن در سطح زمین، فرایندی را بدنبال داشت که طی آن فشار پایین تر، ذوب را در گوشته زمین تسهیل می کند که به تشکیل ماگما مذاب منجر شد که فعالیت آتشفشانی را متعاقب آن در ایسلند ایجاد کرد.
حتی امروزه این فشار عامل فعالیت آتشفشانی در ایسلند است. فوران دو آتشفشان گریمس‌وتن و کاتلا بطور پیوسته در فصل تابستان که یخچال ها عقب نشینی می کنند، رخ می دهد.
بنابراین عقب نشینی ادامه دار یخچال ها به علت گرمایش زمین می تواند در آینده فعالیت آتشفشانی را بطور بالقوه افزایش دهد. اما فاصله زمانی بین تغییرات یخچال ها و واکنش آتشفشانی در حال حاضر اطمینان بخش است.
تاثیر تغییرات اقلیمی با عادی شدن رویدادهای آب و هوایی غیرعادی، آشکارتر شده است. اما تاثیرات غیرمستقیم تغییرات اقلیمی در زمین زیر پاهای ما شناخته نشده و مورد بحث قرار نگرفته است. برای کاهش تاثیرات اوضاع اقلیمی، این شرایط باید تغییر کند.