در سال‌های اخیر که تنش‌ها بین آمریکا و چین بر سر تایوان تشدید شده است، همواره شاهد تردد دیپلماتیک فی‌مابین مقامات این جزیره و آمریکا بوده‌ایم که سفر کنونی «ویلیام لای» معاون رئیس‌جمهوری تایوان، تازه‌ترین آن به شمار می‌رود؛ فردی که ژانویه ۲۰۲۴ به احتمال قوی، نامزد پست ریاست جمهوری خواهد شد.
معاون رئیس‌جمهوری تایوان که برای شرکت در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور پاراگوئه، عازم این کشور شده‌بود، روز شنبه (۲۱ مرداد) در بین مسیر وارد نیویورک شد. وی علاوه بر نیویورک، قرار است روز چهارشنبه در راه بازگشت از پاراگوئه به تایپه، توقفی در سان فرانسیسکو نیز داشته باشد.
اندکی بعد از فرود هواپیمای ویلیام لای در نیویورک، وزارت امور خارجه چین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «چین با هرگونه دیدار و سفر جدایی‌طلبان تایوان به آمریکا مخالف است و همچنین از هرگونه اقدامی که موجب حمایت از استقلال این جزیره شود، به شدت مخالفت می‌کنیم.»
پیشتر نیز«مائو نینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین گفته‌بود که دولت این کشور شکایت دیپلماتیکی را به واشنگتن در مورد سفر این سیاستمدار تایوانی ارائه داده و تاکید کرده بود: «چین قاطعانه با هرگونه تعاملات رسمی بین آمریکا و تایوان، سفرهای پنهانی جدایی‌طلبان تایوانی به هر نام یا به هر دلیلی و با هر نوع همدستی واشنگتن برای حمایت از جدایی‌طلبان این جزیره مخالف است».
سفرهای مداوم با توقف‌های جنجالی
این نخستین باری نیست که یک مقام تایوانی به آمریکا سفر می‌کند. فروردین امسال نیز «تسای اینگ ون» رئیس‌جمهوری تایوان با بهانه‌ای مشابه وارد نیویورک شد که آن سفر هم با انتقادات تند مقامات چین همراه بود.
توقف کوتاه رئیس‌جمهوری تایوان در جریان سفر به جزایر خودمختار گوآتمالا و بلیز در آمریکای مرکزی انجام شد. او قرار بود یک سفر دیپلماتیک ۱۰ روزه به آمریکای جنوبی و مرکزی داشته باشد که توقفی نیز در آمریکا داشت.
به عقب‌تر برگردیم، ویلیام لای معاون رئیس جمهوری تایوان که اینک بعد از نیویورک، سان فرانسیسکو را هدفگذاری کرده‌است، بهمن ماه ۱۴۰۰ نیز سفری به سانفرانسیسکو داشت که در جریان آن سفر گفت‌وگویی به صورت مجازی با «نانسی پلوسی» رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا داشت.
لای با به اشتراک گذاشتن تصویری از این تماس ویدیویی که در آن «هسیائو بی کیم» سفیر غیررسمی تایوان در واشنگتن نیز حضور داشت، در توییتی نوشت: از دیدار با پلوسی یک قهرمان حقوق بشر و دوست واقعی تایوان، خرسندم. ما متعهد هستیم که برای تقویت شراکت آمریکا و تایوان با یکدیگر همکاری کنیم.
در مقابل شاهد سفر جنجالی پلوسی به تایوان بودیم که از نگاه بسیاری از کارشناسان یک خطای راهبردی برای کاخ سفید به شمار می‌رفت و حتی خطر رویارویی نظامی آمریکا و چین در آن زمان بیش از هر زمان دیگری افزایش یافت.
تردیدی وجود ندارد که این توقف‌هایی که مقامات تایوانی در جریان سفرهای مختلف خود به آمریکای مرکزی و لاتین انجام می‌گیرد، در چارچوب پروژه تحریک چین است.
آمریکا با تحریک تایوان به دنبال چیست؟
آمریکا با اینکه روابط رسمی با تایوان ندارد و تنها ۱۴ کشور جهان با این جزیره ارتباط رسمی برقرار کرده‌اند اما از گزینه تایوان برای مهار چین استفاده می‌کند.
آمریکا علاوه بر ژاپن و کره جنوبی با نزدیکی و حمایت از تایوان در صدد است که برای ناتو در این پهنه جغرافیایی جای پا باز کند. بنابراین باوجود هشدارهای مکرر چین درباره هرگونه ارتباط مستقیم دولت‌ها و سازمان‌های خارجی با جزیره تایوان به‌عنوان یک کشور مستقل، همواره از تعامل کم‌سابقه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی با تایپه خبرهایی به گوش می‌رسد.
چند ماه پیش یک افسر نیروی هوایی تایوان جزئیاتی از تعامل ارتش این جزیره با ائتلاف نظامی ناتو را بازگو کرد و گفت او به همراه مقام‌های ارشد در برنامه آموزشی شش ماهه ناتو در ایتالیا شرکت کرده‌بود.
سرهنگ دوم «وو بونگ-یِنگ» خلبان ارتش تایوان طی نشست خبری در پایگاه هوایی «سینچو» ضمن اشاره به حضور خود در دوره آموزشی شش ماهه ناتو در سال ۲۰۲۱ در رُم، توضیح داد: «این برنامه، یک تبادل علمی بود، نه تعامل نظامی. البته آنها درباره تایوان بسیار کنجکاو بودند. آنها می‌خواهند از وضعیت و توانمندی‌های کشور ما اطلاع پیدا کنند.»
بنابراین تایوان با اینکه هیچ ارتباط دیپلماتیک رسمی با کشورهای عضو ائتلاف ناتو ندارد اما تعاملات نظامی محکمی با آمریکا به‌عنوان اصلی‌ترین بازیگر عضو ناتو با هدف تأمین تسلیحاتی خود برقرار کرده‌است.
البته مخالفت برخی از اعضای ناتو همچون فرانسه باعث شده که تا کنون اقدامی جدی از سوی آمریکا برای الحاق دول آسیایی به این ائتلاف نظامی صورت نگیرد.
اواخر اردیبهشت امسال بود که «لیز تراس» نخست‌وزیر پیشین انگلیس همزمان که از ضرورت تشکیل یک «ناتو اقتصادی» برای مقابله با چین سخن به میان آورد، مدعی شد که پکن از مشارکت بین‌المللی تایوان به عنوان راهبرد استفاده می‌کند و خواستار پیگیری و تأیید سریع عضویت تایوان در توافقنامه جامع مشارکت ترانس پاسیفیک و ممانعت از عضویت چین شد.
تلاش آمریکا و انگلیس برای مشارکت تایوان در توافقنامه جامع مشارکت ترانس پاسیفیک و نیز همکاری نزدیک این جزیره با ناتو در راستای پروژه مهار چین صورت می‌گیرد؛ بازیگری شرقی که بر پایه گزارش‌های مختلف تا سال ۲۰۵۰ گوی سبقت را از ایالات متحده خواهد ربود و همین موضوع، سران واشنگتن را نگران ساخته‌است.
بنابراین تحریک سران پکن و وقوع درگیری نظامی میان تایوان و چین برای آمریکا فوایدی دارد؛ فوایدی از کشاندن پکن به یک وضعیت جنگی فرسایشی (همانند آنچه در اوکراین اتفاق افتاده‌است) تا تخریب چهره صلح‌جوی چین به یک بازیگر متخاصم و جنگ‌طلب. مقامات چین با درک این اهداف شوم آمریکا به رغم اقدامات مکرر تحریک آمیز تا کنون وارد این بازی خطرناک نشده‌اند.