به گزارش ایرنا، نقش‌آفرینی پژوهش‌های دانشگاهی از جمله پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان در حل مشکلات و کمک به توسعه کشور ایده‌آلی است که همه اهل علم و دانش آن را در زمره اهداف ذاتی دانشگاه و نظامآموزش عالی کشور می‌دانند.
به کارگیری پژوهش‌های علمی به ویژه بر بستر دانشگاه و از سوی جامعه دانشگاهی برای کمک به خودکفایی دانشی و فناورانه کشور همواره در مسیر پیشرفت و توسعه ایران اسلامی مورد تاکید قرار گرفته و ه در بحث و گفت‌وگوهای صاحبان فکرو اندیشه مورد تاکید و بررسی قرار گرفته‌است.
جهت دهی به پژوهش های علمی کاربردی برای رفع نیازهای واقعی کشور بارها از ۲ دهه گذشته تا کنون مورد تاکید و مطالبه رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته طوری که یکبار در مهر ۸۵ در جمع اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور گفتند: «باید پژوهش و تحقیق مورد توجه و اهتمام بیشتری قرار بگیرد، در کشور اولاً با توجه به نیازهای آن، هدفدار کنیم؛ یعنی ببینیم واقعاً کشور به چه احتیاج دارد و پژوهش ها را در جهت نیازهای کشور قرار بدهیم، ... و این لازمه‌اش این است که ما بانک اطلاعات و مرکزی داشته باشیم. همه بتوانند بدانند چه لازم است، چه انجام شده است و چه لازم است برای تکمیل یک پژوهش، تا بتواند این قطعات گوناگون در کنار هم جمع بشود".
به دنبال این مطالبه پیاپی سامانه‌هایی هم ایجاد شد که افتان و خیزان کارهایی را در زمینه کاربردی کردن پژوهش‌ها انجام داد اما در سال نخست فعالیت وزارت علوم، تحقیاقات و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سامانه‌ای رونمایی شد که نوید بخش ساماندهی پژوهش‌های علمی در مسیر توسعه و پیشرفت کشور به عنوان دورنمای ایده‌آل دانشگاه های کشور بود.
"نان" نظامی برای یکپارچه‌سازی ایده‌ها و نیازها و زمینه‌ای برای ارتباط نیازهای مختلف با تحقیقات و مراکز تحقیقاتی کشور شد تا سازمانها و دستگاه‌ها و صنایع بزرگ کشور نیزاهای خود را ثبت کنند و متخصصان، دانشمندان و پژوهشگران با تحقیقات دقیق علمی برای رفع خودکفای این نیازمی‌ها تلاش کنند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درباره نان تازه دستگاه علمی کشور گفت: این سامانه حلقه واسط بین عرضه و تقاضای پژوهش کشور است تا از طریق آن به برقراری عدالت پژوهشی هم کمک شود.
به گفته محمد علی زلفی‌گل در قالب سامانه نان همه دانشگاه‌ها همه نیازهای ملی را می‌بینند تا در راستای این نیازها طرح و ایده ارائه کنند یا جهت کمک به رفع نیاز سازمانها و نهادهای پیشنهاد دهنده پروژه تعریف کرده و با آن نهاد قرارداد امضا کنند.
نظام ایده‌ها و نیازها پس از یکسال؛ آیا نان به سفره توسعه دانشی و فناورانه کشور رسید؟
نظام ایده‌ها و نیازمندی‌ها اردیبهشت سال گذشته رونمایی شد تا با ایجاد طوفان فکری به حل مسائل کشور و جلوگیری از هدر رفت سرمایه‌ها در اجرای طرح‌های کلان کمک کند، تحقیقات را نیاز محور کند،با ساختار سیستم ثبت اختراعات و بورس ایده ارتباط برقرار کند و اعتماد صنعت، دولت و جامعه به علم و دانش و ایجاد مطالبه اجتماعی ارتباط با دانشگاه‌ها افزایش دهد.
بر این اساس قرار شد سامانه نان اولویت‌های تحقیقاتی و ترسیم نقشه جامع نیاز – توانمندی، صنعتی – دانشگاهی کشور را به صورت نظام مند و پویا تدوین کند و امکان رویت، تحلیل، نقد و بهره گیری ایده – نیازها از سوی عموم مردم و پایش و رتبه بندی پژوهشگران را دسترسی پذیر کند و در اجرای سیاست‌های ایجاد و ارتقای سکوهای ملی تربیتی، آموزشی، پژوهشی، فناوری و نوآوری نقش آفرین باشد.
در این صورت گزارشات تحلیلی سامانه «نان» شامل آمار ایده و نیاز ثبت شده به تفکیک هر استان برای هر سال، گراف ارتباطی فعالان ارایه نیاز یا ایده (ارتباط با دانشگاه صنعت)، اقدامات و برنامه ریزی‌های انجام شده تاکنون، زمانبندی و فازبندی اجرای طرح، وضعیت ارتباط سامانه ای با سایر نهادها و نیازهای جمع آوری شده تاکنون از شرکت‌ها و نهادها در این سامانه می‌شود.
بر اساس مصوبه شورای انقلاب فرهنگی و با هدف توسعه سکوهای علم و فناوری کشور ماموریت سامان بخشی و جهت دهی به پژوهش‌های علمی از طریق نظام ایده‌ها و نیازها به موسسه استنادی علوم جهان اسلام سپرده شد، اکنون که یکسال از راه‌اندازی نان می‌گذرد، با رئیس این موسسه استنادی به گفت‌وگو پرداختیم تا روشن شود که نان وزارت علوم اکنون به کجا رسیده است؟
دکتر سید احمد فاضل زاده حقیقی گفت: اکنون مشارکت ملی خوبی در این سامانه شکل گرفته و بیش از ۱۰ هزار نیاز و یکهزار و ۵۰۰ ایده در این سامانه به ثبت رسیده است.
به گفته او کاربران اعم از دانشجویان، پژوهشگران و شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند به این سامانه مراجعه کنند و نیازهایی که سازمان ها و دستگاه های مختلف اعلام کرده‌اند را برای تحقیقو حل مساله انتخاب کنند.
رئیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اضافه کرد: دربخشی از سامانه نظام ایده‌ها و نیازمندی‌ها که به تازگی از تابستان فعال شده پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی با طرح استاد محوری اجرایی شد.
آنطور که او توضیح داد تا کنون ۴۵۰ عضو هیات علمی در قالب این طرح که برای دانشجویان استعداد برتر و رتبه‌های شاخص کنکور لحاظ شده ثبت نام و طرح های خود را انتخاب کرده‌اند تا طی دوره تحصیلیدانشجوی او مورد پژوهش قرار گیرد و نتیجه پایان نامه و رساله حل نیازی از کشور باشد.
فاضل زاده حقیقی ادامه داد: اکنون دانشجویان این اعضای هیات علمی نیز مشخص شده و اگر این دانشجویان از مهر ماه تحصیل و تحقیق خود را آغاز کنند، می‌توانند یکی از نیازهای کشور را رفع کنند.
رئیس پایگاه استنادی علوم جها اسلام معتقد است که این واقعا خلائی در کشور بود که در دولت سیزدهم و با همت وزیر علوم تحقیقات و فناوری پر شد و این موسسه در این مسیر در حال انجام ماموریت است.
"نان" در بوته بحث و بررسی
نظام ایده‌ها و نیازمندی‌ها از دهم اردیبهشت گذشته اجرایی شده و گام به گام به سمت مقصد ایده‌آل خود یعنی جهت دهی به پژوهش‌های علمی برای رفع نیازمندی‌های کشور به پیش می‌رود.
اینکه این نظام در مسیر خود با چه چالش‌ها و اما و اگرهایی روبرو است، در گفت‌وگوی خبرنگار ایرنا با دکتر مهدی اسکروچی دانشیار دانشکده مهندسی نفت دانشگاه شیراز و مدیر یکی از کلان پروژه‌ها و چیگیری کننده اجرای نان در این دانشگاه مورد بررسی قرار گفت.
به عقیده او نظام ایده‌ها و نیازمندی‌ها به شرط رفع برخی از مسائل کاملا ضروری و مورد نیاز کشور است.
اسکروچی یادآور شد: در این قالب برخی از مزایا مانند تشویقهای هیات علمی دیده شده که در ادامه اثرگذاری خود را برای نتیجه بخش بودن طرح نشان می‌دهد.
این استاد دانشگاه یکی از نیازهای نظام ایده‌ها و نیازمندی‌ها را سامان دادن به برخی از سامانه‌های موازی مانند ساتع و سمات میداند که مشترکات، همپوشانی و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و باید تکلیف آنها روشن شود.
او گفت: آنطور که پیداست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قصد دارد تا همه این سامانه‌ها را در در دل نان جای دهد اما این مهم نیازمند اقدامی عملی است.
در حالی که مطالعه برای راه‌اندازی سامانه‌ای به منظور گردآوری اطلاعات تحقیقات و هدفمندسازی و کاربردی‌سازی تحقیقات از اواسط دهه ۸۰ و با سخنان مقام معظم رهبری شروع شده بود، بخشی از فعالیت‌های انجام شده در این زمینه در شورای عالی عتف در سامانه سمات ملی (سامانه مدیریت اطلاعات تحقیقاتی) قابل مشاهده است. همچنین در سال ۱۳۹۷ و با پشتوانه قانونی بند ط تبصره ۹ قانون ماده واحده بودجه سال ۱۳۹۷ شورای عالی عتف سامانه دیگری را به نام ساتع راه‌اندازی شد که شرکت‌های دولتی را مقید می‌کرد در این زمینه پژوهش برای امور خود هزینه کنند.
به گفته مسئولان وزارت علوم و بر اساس آخرین مصوبه شورای علم و فناوری قرار است تمام سامانه های کشور ذیل این سامانه قرار گیرد؛ یکی از ماموریت های سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) فراهم کردن بستر یکپارچه برای سامانه های مشابه کل کشور است.
اما این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با بیان اینکه در ان طرح شرکت ها و دستگاه‌ها نیازمندی‌های واقعی خود را معرفی می‌کنند، گفت: اجرای درست این طرح به رفع نیازهای کشور منجر می‌شود که برخی بسیار مهم و بزرگ و برخی کوچک و جزئی است.
"نان" در دانشگاه شیراز
مهدی اسکروچی یکی از اقدامات بسیار خوب وزارت علوم در دولت سیزدهم را طرح استاد محوری "نان" دانست و توضیح داد: در این قالب اعضای هیات علمی صلاحیت‌دار یکی از نیازمندی‌های ثبت شده در سامانه نان را انتخاب می‌کنند و فراخوان می‌شود تا دانشجویان نخبه متقاضی ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری آن را انتخاب کنند و بر اساس ظوابط خاص و خارج از ظرفیت آزمون جذب و پذیرش شوند و در مدت تحصیل و پایان نامه یا رساله خود به این موضوع بپردازند.
به گفته او امسال ۳۹ نیازمندی سامانه نان از سوی اعضای هیات علمی دانشگاه شیراز انتخاب و فراخوان شده و دانشجویان با راهنمایی این اساتید راهنما از اول مهرماه تحصیل و تلاش خود برای رفع این نیازها را آغاز می‌کنند.
مدیر یکی از کلان پروژه های پژوهشی دانشگاه شیراز و استاد دانشکده مهندسی شیراز یک پیشنهاد نیز برای کاراتر شدن نان داشت که قابل بررسی است.
او گفت: لازم است تا ساز و کاری برای شکستن چالش‌ها و نیازهای ثبت شده به چند موضوع پژوهشی تعریف شود چرا که برخی نیازها قابل بررسی در بخش‌های مختلف و چند رساله جداگانه است.
طعم خوش توسعه با نان
حالا نان آمده است تا نیازهای کشور برای رشد، توسعه و پیشرفت را یک کاسه کند و نخبگان و اساتید دانشگاه، پژوهشگران و دانش بنیان‌ها را هم پای کار حل آن بیاورد.
به نظر می‌رسد در این مسیر بازخورد گیری مداوم و حل برخی چالش‌ها می‌تواند آینده درخشانی را از قبل نظام ایده ها و نیازمندی‌ها برای نقش آفرینی دانشگاه در صنعت و جامعه و توسعه فناورانه و دانشی ایران اسلامی رقم بخورد.