به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، موضوع آمایش آموزش عالی از مدت‌ها قبل مطرح بود. سند آمایش آموزش عالی نیز در جلسه ۷۶۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۶ ماده با درنظر گرفتن شرایط دانشگاه‌ها، مواردی را برای اعمال تغییرات گسترده در این زمینه تعیین کرده است.
این سند از اوایل دهه ۹۰ در فهرست ماموریت‌های وزارت علوم قرار گرفت و از اواخر سال ۱۳۹۳ نگارش و طراحی این سند آمایش آموزش عالی آغاز شد. سند آمایش آموزش عالی با هدف نظام‌مندکردن دانشگاه‌های سراسر کشور در اسفند ۱۳۹۴ توسط شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مصوب و سال بعد توسط رئیس‌جمهور وقت به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ابلاغ شد اما اجرای آن تا حد زیادی مغفول مانده بود.
رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانشجویان در تاریح ۲۹ فروردین امسال گفتند: «اشکالاتتان وارد است. من می خواهم این را بگویم که کمبودِ نقشه واقعاً جامعِ علمی، امروز نقیصه بزرگ دانشگاه ما است. ما نمی دانیم توزیع دانشجو بر حسب رشته‌های علمی بر چه اساسی صورت می گیرد. این رشته‌های علمی باید مورد نیاز کشور باشد، باید به درد کشور بخورد. چه تعداد دانشجو در فلان رشته لازم داریم؟ اینها باید فکر بشود، باید کار بشود. اینها را من از وزیر محترم علوم ــ لابد اینجا هستند ــ میخواهم که دنبال کنند و این یکی از مهم‌ترین کارهای شما است که باید انجام بگیرد. بعضی از رشته‌های علمی در ایران هست که مورد نیاز نیست، شغلش هم وجود ندارد؛ خب چه فایده‌ای دارد؟»
همین بیانات باعث شد وزارت علوم که از قبل آمایش آموز عالی را در حال انجام داشت، با سرعت و دقت بیشتری این موضوع را دنبال کند و بعد از آن موضوع بررسی و حذف برخی کدرشته‌محل‌هایی از دفتر آزمون سراسری منتشر شد.
معاونت آموزشی وزارت علوم به عنوان متولی اصلی اجرای سند آمایش آموزش عالی کمی بعد از بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در نشست با خبرنگاران ضمن تاکید بر اجرای طرح تحول آموزش عالی گفت: سند آمایش آموزش عالی ۱۰ سال پیش در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد که وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد برای تحقق آن تکالیفی برعهده دارند.
قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزیر علوم گفت: ۲۰ هزار موسسه آموزش عالی داریم که ساماندهی آن به آمایش رشته و کدرشته‌محل‌ها نیاز دارد، گزارش‌های متعددی از نهادهای تحقیقاتی داشتیم که نشان می‌داد کسب شغل برای افراد از دیگر اهداف یعنی ارتقای سطح فرهنگ و علاقه‌مندی فردی مهم‌تر است.
وی تاکید کرد: مطالعات نشان داد از بسیاری از کدرشته‌محل ها در سطح استان و منطقه و شهرستان استقبال نمی شود، حتی برخی کدرشته‌محل ها ۶۰ درصد ظرفیت خالی نسبت به ظرفیت اولیه دفترچه کنکور داشتند.
بنابراین برنامه ریزی کردیم رشته هایی که بالاتر از ۶۰ درصد متقاضی ندارند یا به همین اندازه دانش آموخته های آن رشته شغل ندارد، در یک کارگروه مرکزی بررسی شوند، ۲۰۰۰ کدرشته‌محل در این مرحله اولیه غربالگری بررسی می شوند و احتمال می دهیم ۴۰ درصد از این تعداد کدرشته‌محل (یعنی حدود ۸۰۰ کدرشته‌محل) در دفترچه کنکور ۱۴۰۲ حذف شود.
محمدعلی زلفی‌گل، وزیر علوم نیز مدتی بعد از یکپارچه شدن دانشگاه‌های سه استان در کشور خبر داد و گفت: جراحی بزرگی در پیش داریم و نیاز داریم به ما کمک کنند. سه استان تصمیم گرفتند دانشگاه‌هایشان یکپارچه شوند، در این زمینه نیاز است که به آموزش عالی کمک شود تا رتبه علمی دانشگاه‌ها بالا رود.
همچنین اخباری در مورد ادغام دانشگاه‌های تک‌جنسیتی وزارت علوم (خارج از تهران) با دانشگاه‌های معین استان از چند سال قبل منتشر شده بود که همزمان با اجرای آمایش آموزش عالی این اخبار نیز شدت گرفت.
حالا و بعد از انتشار دفترچه آزمون سراسری و در حالیکه داوطلبان امسال هم انتخاب‌رشته کردند، از معاون آموزشی وزارت علوم در مورد تعداد دقیق کددرشته‌محل‌هایی که از دفترچه حذف شده‌اند و وضعیت ادغام دانشگاه‌ها پرسیده‌ایم.
قاسم عموعابدینی در مورد ادغام یا تجمیع دانشگاه‌ها گفت این موضوع به کارگروه‌های استانی آمایش آموزش عالی واگذار شده است و فعلا برای ابتدای مهر ۱۴۰۲ در این زمینه تغییری نداریم.
بررسی و تعیین وضعیت ۱۰ هزار کدرشته‌محل در مقاطع مختلف
عموعابدینی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد کدرشته‌محل‌هایی که از دفترچه امسال آزمون سراسری حذف شده است اظهار داشت: گفته بودیم ۸۰۰ کدرشته‌محل حذف می‌شود؛ ولی با توجه به بررسی‌ها رشته‌هایی که شغل مناسب برای دانش‌آموخته‌ها نبود و استقبال هم نمی‌شدند در مجموع هزار و ۱۱۰ کدرشته‌محل حذف شد.
برنامه بعدی و مفصل‌تر ما برای آمایش آموزش عالی این است که وظیفه آمایش را به کارگروه استانی داده‌ایم و این کارگروه که ریاست آن با استاندار است و نمایندگانی از روسای دانشگاه، دانشگاه‌های آزاد و غیرانتفاعی در آن حضور دارند. هر استانی برای خود تصمیم می‌گیرد، ابلاغ شده است و حدود ۱۰ هزار کدرشته‌محل در مقاطع مختلف را استخراج کرده‌ایم که به کارگروه‌های استانی آمایش ارائه داده‌ایم تا بررسی شود و تا مهر ۱۴۰۳ به نتیجه می‌رسد.
وی درمورد تجمیع یا ادغام دانشگاه‌ها به‌خصوص دانشگاه‌های تک‌جنیستی نیز گفت: موضوع ساماندهی دانشگاه‌ها هم در برخی شوراها و ستادهای شورای عالی انقلاب فرهنگی مانند شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و هم در مجموعه‌های دیگر و در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است.
عموعابدینی افزود: اما ساماندهی دانشگاه‌ها زمان‌بر است و شاید چند سال طول بکشد. ساماندهی در مجموعه وزارتخانه و موسسات آموزش عالی شدت گرفته است. اکنون برنامه‌ریزی شده است که در آموزش عالی بتوانیم در سطح شهرستان و در سطح مرکز استان آمایش را انجام دهیم تا رشته‌های مشترک، گروه‌های مشترک و دانشکده‌های مشترک آمایش شوند و قدم بعدی دانشگاه هاست.
معاون آموزشی وزیر علوم اظهار داشت: آمایش و ساماندهی به مفهوم منحل کردن دانشگاه، دانشکده یا گروه نیست بلکه به معنای استفاده بهتر و ساماندهی ظرفیت موجود در کشور است. حکمرانی و مدیریت بعضی از موسسات باید بهبود یابد. مدل اصلی برای ساماندهی دانشگاه‌ها طراحی کرده‌ایم و اگر در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود بر اساس آن عمل می‌کنیم.
بررسی و توسعه مدل دانشگاه‌های تک‌جنسیتی در وزارت علوم
عموعابدینی در مورد وضعیت دانشگاه‌های تک‌جنسیتی توضیح داد: دانشگاه‌های تک‌جنسیتی موفق بوده‌اند و در بسیاری کشورها این دانشگاه‌ها وجود دارد؛ بنابر این تجربه نشان داده است دانشگاه‌هایی ماند دانشگاه الزهرا خوب عمل کردند و استقبال خوبی از آنها می‌شود. موفقیت و کیفیت فضای آموزشی دانشگاه‌های تک‌جنسیتی را بررسی کردیم. اکنون در حال برنامه‌ریزی برای تعیین نوع مدل توسعه‌ای دانشگاه‌های تک‌جنسیتی در استان‌ها هستیم.
بنابراین برای اول مهر ۱۴۰۲ تغییری در این دانشگاه‌ها و حتی تجمعی یا ادغام دانشگاه‌های استان‌های غربی کشور نداریم، موضوع دانشگاه‌های استان‌های مختلف در کارگروه استانی بررسی می‌شود و خود آنها باید تصمیم بگیرند ولی در مورد دانشگاه‌های تک‌جنسیتی موضوع در سطح وزارتخانه انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: بنابراین واحدهای مخصوص زنان را در سطح استان‌ها خواهیم داشت، اما شعبه دانشگاهی یا پردیس دانشگاهی یا وابسته به دانشگاه معین استان باشد باید در سطح وزارتخانه در مورد آن تصمیم‌گیری شود.