گرمای تابستان امسال، ساکنان کشورهای مختلف را شگفت‌زده کرد. این موضوع در کشورمان تعطیلات سراسری روزهای یازدهم و دوزادهم مرداد را به همراه داشت. در روز دوازدهم مرداد، شهرهای دهلران و امیدیه با ۵۲ درجه گرم‌ترین شهرهای ایران بودند.
همچنین برخی از شهرهای استان خوزستان مانند آغاجاری، آبادان، اهواز، شوش، بستان، ماهشهر و رامهرمز و نیز شهر مهران در استان ایلام، دمای ۵۰ درجه را تجربه کردند. در تعطیلی سراسری ایران به دلیل گرما، حداکثر دمای پایتخت به ۳۹ درجه سانتیگراد رسید.
میانگین جهانی دمای هوا در گرم‌ترین روز تابستان امسال یعنی ۶ جولای / ۱۵ تیر به ۱۷.۲۳ درجه سانتیگراد رسید. میانگین جهانی دمای هوا در چنین روزی در سال گذشته ۱۶.۷۳ درجه سانتیگراد بوده است. ۴۴ سال پیش یعنی در ۶ جولای ۱۹۷۹ / ۱۵ تیر ۱۳۵۸ میانگین جهانی دمای هوا ۱۶.۰۸ درجه سانتیگراد بوده است.
دمای هوا در طول زمان با شدت و سرعت بیشتری رو به افزایش بوده است و مناطق بیشتری در جهان، با افزایش شدید دمای هوا مواجه بوده‌اند. در واقع، میانگین جهانی دمای هوا و همچنین تعداد روزهای بسیار گرم در دنیا به سرعت در حال افزایش هستند.
هزینه گرما برای اقتصاد
مجمع جهانی اقتصاد و نشریه فوربس پیش از این در بهار، در گزارشی با عنوان «آمادگی اقتصادها و جوامع برای گرمای شدید» درباره آثار اقتصادی افزایش شدید دمای هوا هشدار داده بودند. در این گزارش، ابتدا به دمای هوا در زمستان سال گذشته اشاره شده است که در آن برخی کشورها، گرم‌ترین دی ماه خود را تجربه کردند.
زمستان‌های کوتاه و با سرمای کمتر، به معنای پیست‌های اسکی خالی از برف و گلدهی پیش از موعد گیاهان و خسارات وارد شده به بخش کشاورزی است که از آب برف‌های ذوب‌شده، محروم می‌شوند.
میانگین جهانی دمای هوا در گرم‌ترین روز تابستان امسال یعنی ۶ جولای / ۱۵ تیر به ۱۷.۲۳ درجه سانتیگراد رسید، این درحالی است که ۴۴ سال پیش یعنی در ۶ جولای ۱۹۷۹ / ۱۵ تیر ۱۳۵۸ میانگین جهانی دمای هوا ۱۶.۰۸ درجه سانتیگراد بوده استاین گزارش در ادامه، عدد قابل توجهی درباره هزینه‌های افزایش جهانی دمای هوا ارائه می‌دهد. افزایش دمای هوا، موجب کاهش بهره‌وری می‌شود و این کاهش بهره‌وری، سالانه ۲.۱ هزار میلیارد دلار هزینه روی دست اقتصاد جهان می‌گذارد. این رقم کمی کمتر از تولید ناخالص داخلی کانادا و کمی بیشتر از تولید ناخالص داخلی ایتالیا در سال گذشته میلادی است.
سازمان بین‌المللی کار نیز در برآورد خود، کاهش بهره‌وری به علت افزایش دمای هوا را معادل از دست رفتن ۸۰ میلیون شغل تمام‌وقت در سراسر دنیا اعلام کرده است. این گزارش، تأثیر افزایش دمای هوا را بر ساعات کاری از دست رفته بررسی کرده است که بر اساس آن، در پایان دهه میلادی جاری یعنی در سال ۲۰۳۰ / ۱۴۰۹ حدود ۲.۲ درصد از کل ساعات کاری در سطح جهان از دست می‌رود. این عدد، معادل از دست رفتن ۸۰ میلیون شغل تمام وقت است.
نکته قابل توجه درباره گرمای هوا این است که آثار اقتصادی آن برای همه کشورها به یک اندازه نیست. نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد زیان اقتصادی افزایش دمایی که به دلیل عوامل انسانی ایجاد شده است، برای مناطق فقیر گرمسیری که اتفاقا در گرم شدن هوا کمتر مقصرند، بیشتر است.
زیان اقتصادی افزایش دما در کشورهای کم‌درآمد، حدود ۶.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی سرانه آنهاست، اما این نسبت در کشورهای پردرآمد، ۱.۵ درصد است. یکی از نتایج این پژوهش، تشدید نابرابری، به دلیل تغییرات اقلیمی شدید است.
پژوهش‌های انجام شده درباره کشورمان نیز، نشان‌دهنده تأثیر منفی افزایش دما بر اقتصاد هستند. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد به ازای یک درجه سانتیگراد افزایش میانگین دما، انتظار می‌رود تولید ۶.۶-۵ درصد کاهش یابد. این مطالعه پیشنهاد می‌دهد برای کاهش این اثر منفی، تمرکز بر روی افزایش انباشت انواع سرمایه و به ویژه سرمایه فیزیکی صورت بگیرد.
همچنین استفاده از ظرفیت تجارت خارجی، دیگر توصیه این مطالعه برای کاهش آثار زیان‌بار گرمای هوا بر اقتصاد ایران است.
زیان اقتصادی افزایش دما در کشورهای کم‌درآمد، حدود ۶.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی سرانه آنهاست، اما این نسبت در کشورهای پردرآمد، ۱.۵ درصد است.بر این اساس، تشدید نابرابری، به دلیل تغییرات اقلیمی شدید استچگونه در روزهای آخر تابستان ذوب نشویم؟
سازمان بهداشت جهانی آمار مرگ و میر ناشی از گرمای هوا در فاصله سال‌های ۱۹۹۸ / ۱۳۷۷ تا ۲۰۱۷ / ۱۳۹۶ بیش از ۱۶۰ هزار نفر اعلام کرده است، یعنی به طور میانگین هر سال بیش از ۸ هزار و ۴۰۰ نفر در اثر گرمای هوا جان خود را از دست داده‌اند.
درست است که پاییز نزدیک است اما سازمان هواشناسی اعلام کرده است تا روز چهارشنبه در بیشتر مناطق کشور شاهد روند افزایش دما خواهیم بود. گرمای بیش از حد هوا زمانی برای سلامتی خطرناک می‌شود که افراد آب کافی ننوشند و دچار کم‌آبی بشوند، برای مدت طولانی در هوای بسیار گرم قرار بگیرند و گرمازده بشوند.
افزایش شدید دما، برای سلامتی همه زیان دارد اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر هستند. افراد کهنسال به خصوص افراد بالای ۷۵ سال و زنان، افرادی که دارای مشکلات جدی قبلی، ریوی، دیابت، بیماری‌های کلیه و شرایط خاص از نظر سلامت روان هستند بیشتر از دیگران در برابر افزایش شدید دمای هوا آسیب می‌پذیرند.
همچنین افرادی که چندین دارو مصرف می‌کنند یا افرادی که حفظ آرامش و خونسردی برایشان دشوار است به عنوان مثال کودکان و خردسالان و نیز افرادی که به واسطه شغلشان در فضای آزاد فعالیت می‌کنند، دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر گرمای شدید هستند.
با اینکه آخرین روزهای تعطیلات تابستانی، از آخرین فرصت‌های سفر خانوادگی به ویژه برای خانواده‌هایی است که فرزندان در حال تحصیل دارند یا یکی از اعضای خانواده در مدارس، دانشگاه‌ها یا سایر مراکز آموزشی مشغول به کار هستند است اما برای مقابله با گرمازدگی آخر فصل، بهتر است تا حد امکان مراقب باشید.
سازمان بین‌المللی کار کاهش بهره‌وری به علت افزایش دمای هوا را معادل از دست رفتن ۸۰ میلیون شغل در دنیا اعلام کرده است اگر ناچار هستید که در روزهای گرم باقی مانده از تابستان، از خانه یا محل کارتان خارج شوید بهتر است طوری برنامه‌ریزی کنید که در بین ساعت ۱۱ صبح تا ۳ بعدازظهر بیرون نباشید و اگر هستید، در سایه بمانید.
استفاده از کرم ضد آفتاب، برای خانم‌ها، آقایان و کودکان، استفاده از کلاه و پوشیدن لباس‌هایی با جنس خنک از دیگر توصیه‌ها برای مراقبت در برابر گرمای شدید هواست. پرهیز از نوشیدن کافئین و نوشیدنی‌های گرم، دیگر توصیه برای به سلامت به پایان رساندن تابستان هستند.