گروه امنیتی و دفاعی ایرنا: دهم شهریورماه سالروز پدافند هوایی در کشورمان است که سالهاست این ایام تحت عنوان هفته پدافند هوایی در کشور گرامی داشته می‌شود. شکل‌گیری پدافند هوایی در کشورمان مربوط به پیش از انقلاب اسلامی است که در آن زمان پدافند هوایی بعنوان بخشی از نیروی هوایی محسوب می‌شد با این حال با توجه به تغییر استراتژی نبرد در سالهای پایانی دهه نود میلادی و اهمیت یافتن نبردهای هوایی و همچنین افزایش حجم تهدیدات علیه کشورمان و در اولویت قرارگرفتن پدافند هوایی، برابر تدابیر فرماندهی معظم کل قوا طی فرمانی قرارگاه پدافند هوائی با ماموریت دفاع از هوا و فضای کشوردر مقابل هرگونه تهدید هوایی و با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح کشور در دهم شهریور ماه ۱۳۸۷با ساختاری متفاوت سازماندهی و تقویت گردید و بعدها این روز به عنوان روز پدافند هوایی شناخته شد. البته باید دانست که پیش از این براساس تدابیر واوامر فرماندهی کل قوا مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۱ قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) مسئولیت هماهنگی فعالیتهای پدافند هوایی ارتش و سپاه را عهده دار شده بود.
قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) که در ساختار سازمانی قبلی هدایت وکنترل عملیاتی یگانهای پدافند هوایی نیروهای مسلح را بعهده داشت، در ساختار تشکیلاتی جدید با تحویل گرفتن کامل یگانهای پدافند هوایی نیروی هوایی و اعمال فرماندهی کامل بر یگانهای مذکور، با در اختیار گرفتن فرماندهی اطلاعات وشناسایی، شبکه راداری، موشکی و توپخانه‌ای و دیده‌بانی و سامانه های پشتیبانی رزمی و عمومی یگانهای مذکور، از طریق سامانه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی (ADOC -SOC -CRC -CP) مسئولیت کنترل عملیات هوایی کشور را بعهده داشته و کلیه جنگ افزارها و یگانهای پدافند هوایی سپاه و ارتش نیز کمافی سابق تحت فرامین عملیاتی قرارگاه پدافند هوایی پدافند هوایی عمل خواهند نمود.
در خرداد ۱۳۹۸ نیروی پدافند هوایی ارتش از قرارگاه خاتم‌الانبیا جدا شد و این قرارگاه مانند گذشته مسئولیت هماهنگی و بهره‌برداری از فعالیتهای پدافند هوایی کلیه نیروهای مسلح ایران و کنترل شبکه یکپارچه فرماندهی پدافند هوایی کشور را بر عهده گرفت.
حکم فرمانده معظم کل قوا به منظور تشکیل رسمی نیروی چهارم ارتش تحت عنوان نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را می‌توان آغازی برای توسعه و تعمیق فعالیتهای پدافند هوایی در سطح کشور برشمرد؛ موضوعی که حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا نیز در حکم انتصاب امیر صباحی فرد از آن بعنوان «رشد و استحکام درونی آن نیرو بویژه در تقویت آموزش‌ها، نگهداری به‌روز از ابزار و تجهیزات و استفاده حداکثری از آنها» نام برده اند.
به مناسبت روز نیروی پدافند هوایی، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزبان امیر سرتیپ علیرضا صباحی‌فرد فرمانده این نیرو بود که در خلال آن گفتگویی تفصیلی نیز با خبرنگار دفاعی ایرنا انجام شد. مشروح این گفتگو به شرح زیر است.
** پدافند هوایی اجازه نداد در طول دفاع مقدس صادرات نفت قطع شود
ایرنا: بعنوان مطلع گفتگو اگر بخواهیم درباره پدافند هوایی سخن بگوییم، باید به دوران دفاع مقدس اشاره کنیم، پدافند هوایی نقش اثرگذاری چه در عملیات‌های زمینی و چه در حفاظت و حراست از زیرساخت‌های اقتصادی کشور در این دوران ایفا کرد. در این خصوص پدافند هوایی چه نقشی را ایفا کرد؟
صباحی فرد: بسم الله الرحمن الرحیم- در پاسخ به این پرسش باید به عقب برگردیم و به ریشه‌های تهاجم عراق و آغاز جنگ تحمیلی بپردازیم. بعد از پیروزی انقلاب، در داخل غائله‌هایی شروع شد و بسیاری از توان نیروهای مسلح و ارتش صرف این غائله‌ها شد و تجهیزاتی که ما در ارتش و پدافند هوایی استفاده می کردیم، تجهیزات وابسته بودند و بسیار اندک و کم بودند. همین تجهیزات وابسته را مستشاران خارجی اداره می‌کردند و نفرات ما در ارتش و پدافند هوایی اجازه ورود به جزئیات این تجهیزات را نداشتند و فقط مجاز به کار کردن سطحی با این تجهیزات بودند.
پدافند هوایی در قبل از انقلاب، ماموریتش با چیزی که الان هست و با ماموریتی که در جنگ تحمیلی داشت بسیار متفاوت بود. پدافند هوایی در قبل از انقلاب مختص بود به دفاع آن هم به صورت ظاهری که در حد دفاع از برخی سایت‌ها و رمپ‌های پروازی و ... بود. وقتی جنگ تحمیلی آغاز شد، دیدیم که هیچ عملیات زمینی، هوایی نمی‌شود انجام داد مگر با حضور پدافند هوایی، یعنی همه عملیات‌هایی که در ۸ سال دفاع مقدس در زمین و هوا انجام شده است زیر چتر پدافند هوایی بود.
یکی از دلایل اصلی شروع جنگ این بود دنیای استکبار و دشمن چنین تصوری داشتند که اینها تجهیزات چندانی ندارند و آنچه هم که دارند توسط مستشارانی اداره می‌شده که اکنون حضور ندارند، پس بهترین موقعیت برای حمله و از پای در آوردن نظام نوپای اسلامی است. از نگاه ما نقش اصلی و اساسی را نیروی انسانی جوان، خلاق و مبتکر است که ایفا می کند و این اتفاق هم در ۸ سال دفاع مقدس رخ داد و اگر نبود افکار خلاقانه ای که در آن زمان پیاده شد، نمیتوانستیم جنگ را پیش ببریم.
در جزیره خارک که شاهراه حیاتی صادرات نفت ما بود، به تعداد روزهای جنگ به این جزیره حمله شد اما با همان تجهیزات اندک نگذاشتیم صادرات نفت قطع شود و به اقتصاد کشور آسیبی وارد شود. در آن شرایط بحرانی پدافند هوایی اجازه نداد در بدترین شرایط که دائم مورد حمله قرار داشتیم، فرودگاه‌های کشور بسته شود.
بیش از ۶۰۰ فروند از هواپیماهای دشمن را در طول ۸ سال دفاع مقدس سرنگون کردیم، این در حالی بود که دشمن بعثی جنگ را با ۳۰۰ فروند هواپیما آغاز کرد و با وجود آنکه ۶۰۰ فروند هواپیمای او را در خلال جنگ سرنگون کردیم، اما به دلیل پشتیبانی‌هایی که می‌شد در پایان جنگ ۹۰۰ فروند هواپیما داشت.
** دلیل جهش پدافند هوایی تدابیر فرمانده معظم کل قواست
ایرنا: حرکتی در ۱۰-۱۵ سال اخیر شکل گرفت و پدافند هوایی رشد و پیشرفت چشمگیری را تجربه کرد، چه اتفاقی افتاد که منجر به تحول پدافند هوایی شد؟
صباحی فرد: این تحول را مدیون تدبیر فرمانده معظم کل قوا هستیم، ایشان در ۱۰ شهریور ۱۳۸۷ دستور تشکیل قرارگاه پدافند هوایی را صادر کردند و سپس نیروی پدافند هوایی ارتش که امروز نیروی پدافند هوایی یک نیروی مستقل از نیروهای چهارگانه ارتش است.
در این سالها، ما به دستاوردهای بسیار زیادی رسیده ایم، جنگ های امروزی در دنیا به همه دیکته کرد که پدافند هوایی حرف اول را می‌زند. حضرت آقا هم دائما درباره اولویت اول پدافند هوایی در نیروهای مسلح تاکید کردند. دلیل اصلی این جهش با سرعت بسیار زیاد، تدبیر اولیه فرمانده معظم کل قوا است. امروز کلمه «می‌توانیم» را پشت سر گذاشته ایم و توانسته‌ایم سامانه ها و تجهیزاتی را داشته باشیم که دنیا انگشت به دهان مانده است.
** برد سامانه‌های درگیری به بیش از ۳۰۰ کیلومتر افزایش خواهد یافت
ایرنا: صحبتی که این روزها زیاد شنیده می‌شود این است که تهدیدات ما عمدتا هواپایه و دریاپایه است، در حوزه تهدیدات هواپایه، پدافند هوایی نقش مستقیم برای مقابله با آنها دارد، امروز نسبت تهدیدات به توانمندی‌ها چگونه است؟
صباحی فرد: برنامه ما این است که همیشه جلوتر از تهدیدات باشیم، اگر نتوانیم خودمان را با شرایط تهدیدات وفق بدهیم، قطعا موفق نخواهیم بود. الان ما همه تجهیزاتی که داریم تجهیزات بومی است، ما به صورت دائم کار علمی و کار دانشی سنگین شبانه‌روزی میکنیم تا از تهدیدات عقب نمانیم.
به همین دلیل است که الان نسبت به تهدیدات جلو هستیم، چون با صراحت این را اعلام میکنم که تجهیزات ما پیشرفته ترین تجهیزات روز دنیا است و در لبه فناوری تجهیزات پدافندی دنیا قرار دارد.
الان در بحث سامانه درگیری به برد بالای ۳۰۰ کیلومتر رسیده‌ایم، چه کسی این را ساخت؟ دانش داخلی و علم داخلی ما را به این نقطه رساند و الان هم متوقف نشده‌ایم و برد را افزایش خواهیم داد. در حال حاضر ۲-۳ کشور در دنیا نیستند که این توان را داشته باشند، و برنامه ما این است که در دنیا نخست باشیم.
** لایه‌های پنهان پدافندی فراوانی در اختیار داریم
ایرنا: یکی از ماموریت‌های مهم و حیاتی پدافند هوایی تامین امنیت زیرساخت‌های اقتصادی کشور است، در این خصوص چگونه عمل می‌کنید؟
صباحی فرد: آسمان ایران اسلامی یک آسمان امن است؛ عملکرد ما دیگران را مجبور کرده که بگویند آسمان ایران آسمان امنی است، یعنی این را ما نگفته‌ایم، دیگران گفته‌اند. چرا این اتفاق افتاده؟ ما در جای جای ایران در همه جاهایی- که من نمیخواهم اسم ببرم- و مراکز اصلی ما هستند در حوزه‌های مختلف نفت، پتروشیمی، هسته‌ای و ... حضور پدافند هوایی قطعی است. یعنی آسمان ایران که نفوذناپذیر است، آسمان این مناطق حساس صد در صد نفوذ ناپذیر است.
در بحث اقتصادی و سرمایه‌گذاری از نگاه بنده ایران بهترین و امن‌ترین محل برای سرمایه گذاری و کار اقتصادی است. بسیاری از تجهیزات پدافندی که الان برای دفاع از این مناطق مستقر هستند و امنیت را به ارمغان آورده‌اند ناپیدا هستند و باید هم ناپیدا باشند. تجهیزات پدافندی فقط بحث تجهیزات راداری و سامانه‌های درگیری نیست، لایه‌های پنهان پدافندی فراوانی در اختیار داریم که از آنها استفاده میکنیم.
** هماهنگی و هم‌افزایی ارتش و سپاه در حوزه پدافند هوایی
ایرنا: پدافند هوایی ماموریتی مشترک در کشورمان است که توسط ارتش و سپاه و با هماهنگی قرارگاه پدافند هوایی کشور انجام می‌شود، نحوه تعامل میان این دستگاه‌ها امروز به چه نحوی است؟
صباحی فرد: ما در ارتش نیروی پدافند هوایی ارتش و در سپاه پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه را داریم. الحمدالله هر دو با هم یک آسمان نفوذناپذیری را ایجاد کردیم و ید واحدی شده‌ایم. در ۸ سال دفاع مقدس بسیاری از عملیات های موفق ما، عملیات هایی بود که ترکیبی و مشترک انجام شد. ما و نیروی هوافضای سپاه که هر دو در بحث پدافند هوایی فعالیت داریم و تحت یک ید واحده داریم ماموریت خود را انجام می دهیم و روز به روز این هماهنگی و هم افزایی بیشتر می‌شود.
** قدرت درگیری با اهدافی با هر سطح مقطع راداری را داریم
ایرنا: موضوع ایرانی بودن تجهیزات حوزه پدافند هوایی هم یکی از موضوعاتی است که طی سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و در رزمایش‌هایی که انجام می‌شود شاهد آن هستیم که تمام تجهیزات ایرانی است، رسیدن به این سطح از آمادگی آن هم به صورت بومی چگونه میسر شده است؟
صباحی فرد: این را اغراق نمی‌کنم، یک واقعیت محض است، همه تجهیزاتی که داریم امروز استفاده میکنیم ایرانی و بومی است و کار مشترک بین وزارت دفاع، نیروی پدافند هوایی و دانشگاه‌ها است. تدبیر حضرت آقا این است که باید از دانشگاه‌ها استفاده شود.
ما سالیان سال است که در رزمایش‌هایی که برگزار میکنیم از تجهیزات ساخت خودمان استفاده میکنیم و هیچ گلوگاهی نداشتند و هیچ وابستگی هم به هیچ کشوری نداریم. الان نه فقط در بحث رزمایش‌ها، شما اگر بازدید میدانی از سراسر کشور داشته باشید، همه سامانه‌هایی که مستقر هستند همه بومی هستند.
ما الان هیچ مشکل و مانعی در دیدن هیچ پرنده‌ای نداریم، از هر نوعی و از هر نسلی؛ قدرت رویارویی و درگیری با هر پرنده‌ای در هر ارتفاعی با هر سقف پروازی و با هر سطح مقطع راداری را داریم.