به گزارش خبرنگار ایرنا،در طول سال‌های گذشته به دلیل کاهش قابل‌توجه بارش‌ها و برداشت‌های بیش از اندازه از آب‌های زیرزمینی، پدیده‌ای تحت عنوان فرونشست زمین در استان فارس شکل گرفته و در حال گسترش است.
خسارات مستقیم و غیرمستقیم فرونشست زمین
فرونشست به ۲صورت مستقیم و غیرمستقیم به زیرساخت‌ها خسارت وارد می‌کند؛ این در حالیست که زیرساخت‌ها جزو بنیان‌های اصلی و چهارچوب‌های پایه‌ای هر جامعه به شمار می‌آیند که دربرگیرنده تمامی تأسیسات و تسهیلات مورد نیاز آن جامعه هستند.
ترک‌خوردن، کج شدن، فروریختگی، فرسودگی بناها و تخریب و آسیب به شریان‌های حیاتی شامل خطوط حمل ونقل، خطوط انتقال برق و مخابرات و شبکه فاضلاب از جمله آثار مستقیمی است که با فرونشست به زیرساخت‌ها وارد می‌شود.
از طرفی وقوع فرونشست، آثار غیرمستقیم اقتصادی نیز به همراه دارد؛ افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری زیرساخت‌ها، اختلال در فعالیت‌های اقتصادی، توقف کسب و کار به دلیل آسیب به ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها، بخشی از تحمیل خسارت اقتصادی ناشی از فرونشست زمین در مناطق مختلف است.
سهم برداشت سالیانه از آب‌های زیرزمینی
بر اساس آمارهای وزارت نیرو، سفره‌های آب زیرزمینی و به عبارتی آبخوان‌ها در سال گذشته از ۴۸۰میلیارد مترمکعب ذخایر آبی، ۱۴۳میلیارد مترمکعب کسری داشته‌اند و برداشت از آب‌های زیرزمینی فرونشست زمین را در کشور گسترش داده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی عنوان کرده که سهم برداشت سالیانه از آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی ۸۵، برای شرب ۱۱ و صنعت چهار درصد از کل برداشت سالیانه است. در این گزارش آمده است از میان ۶۰۹ دشت مطالعاتی کشور۴۲۰دشت در شرایط بحرانی فرونشست قرار دارند.
در پی آمار قابل توجه خسارت‌های ناشی از فرونشست زمین سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نهم آذرماه ۱۴۰۰ در نشستی با حضور اعضای این کمیسیون از تدوین پیش‌نویس مقررات ملی کاهش خطر فرونشست برای جلوگیری از گسترش خطرات طبیعی و سیاست‌گذاری‌ها مورد نظر در این باره خبر داد.
در این جلسه راه‌های جلوگیری از فرونشست، سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها مورد بحث قرار گرفت و در نهایت پیشنهاد "تدوین پیش‌نویس مقررات ملی کاهش خطر فرونشست" ارائه و مقرر شد؛ موضوعات بررسی و به صحن علنی مجلس ارائه شوند.
فرونشست زمین چالشی برای زیرساخت‌های صنعت برق
جدی نگرفتن این پدیده در طول این سال‌ها حتی موجب شده صنایع مهمی همچون برق، نفت و گاز کشور مورد تهدید قرار بگیرد و چالش رانش زمین در مناطق تحت پوشش شرکت برق منطقه‌ای به چالش فرونشست تبدیل شود.
با توجه به گستردگی جغرافیایی محدوده‌های فرونشست، تدوین راهکارهای ویژه در خصوص سازه‌ها و تأسیسات صنعت برق برای به حداقل رساندن آسیب‌ها در دستور کار قرار دارد.
در استان فارس هم موضوع مقابله با تهدید پدیده فرونشست برای نخستین بار با محوریت دفترفنی انتقال و با همکاری امورهای بهره‌برداری و معاونت طرح و توسعه در اولویت مطالعه و اجرا قرار گرفته است.
تدوین طرح مقاوم‌سازی تجهیزات صنعت برق
معاون بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای فارس معتقد است فرونشست زمین تهدیدی برای تأسیسات و تجهیزات برق در استان و جنوب کشور محسوب می‌شود اخیراً اعلام کرده که طرح مقاوم‌سازی تجهیزات صنعت برق در برابر خطر فرونشست زمین تدوین می‌شود.
فرشاد فرامرزی افزود: در حال حاضر به دلیل برداشت‌های بی رویه منابع آب‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطق کشور، فرونشست زمین در حال وقوع است.
وی عنوان کرد: این مسئله خطری جدی برای صنعت برق محسوب می‌شود، فرونشست‌ها افزون بر احتمال خطرات جانی برای اقشار مختلف جامعه، خطر بزرگی نیز برای تجهیزات برق مانند دکل‌های فشار قوی و پستهای برق هستند.
معاون بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای فارس اضافه کرد: فرونشست‌ها در صورتی که در فاصله نزدیک خطوط انتقال نیروی برق رخ دهد می‌تواند سبب سقوط آنها شود و تأمین برق را با وقفه طولانی مواجه سازد.
به گفته فرامرزی وقوع فرونشست در کنار تجهیزات برق یا نیروگاه‌ها می‌تواند در روند تولید، انتقال و توزیع برق و نیز صادرات آن اختلال جدی به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد: اگرچه چالش فرونشست زمین جدی است اما می‌توان با پیش‌بینی به موقع و اجرای برنامه‌های هوشمندانه از کنار این خطر به سلامت عبور کرد.
فرامرزی بیان کرد: فرونشست زمین موضوعی است که نیاز به تمرکز ویژه داشته و با توجه به غیرقابل بازگشت بودن بخش زیادی از فرونشست‌های محتمل زمین، لازم است اقدام شناسایی، طراحی و اجرا در دستورکار شرکت قرار گیرد.
پیشنهاداتی برای عبور از خطر فرو نشست‌ها
معاون بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای فارس با تأکید بر اینکه نیاز است طرح مقاوم‌سازی تجهیزات صنعت برق در برابر خطر فرونشست تدوین شود، گفت: با اجرای این طرح و افزایش مقاومت تجهیزات برق در برابر پدیده فرونشست در مقابل سایر پدیده‌های طبیعی نیز قابلیت اطمینان شبکه افزایش پیدا خواهد کرد.
فرامرزی با ارائه پیشنهاداتی برای عبور از خطر فرو نشست‌ها اظهار کرد: اقداماتی نظیر شناسایی محل‌های فرونشستی که نزدیک تجهیزات بوده و احتمال تحت تأثیر قرار گرفتن تجهیزات وجود دارد؛ بررسی تأثیر فرونشست بر تجهیزات، تحت پایش قراردادن تجهیزات و اجرای طرح مقاوم‌سازی یا تغییرمکان تجهیزات در دستور کار شرکت قرار گرفته است.
اگرچه روش‌های مقابله با فرونشست مستلزم برنامه‌ریزی بلندمدت است، اما لازم است در کوتاه مدت راهکارهای طراحی و تعمیر و مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرد.