به گزارش خبرنگار ایرنا، افزایش مصرف بنزین و گازوئیل و ناترازی بین تولید و مصرف در حال حاضر به مسئله‌ای نگران‌کننده تبدیل شده و این پرسش‌ها را به ذهن متبادر کرده که دلیل افزایش مصرف بنزین و گازوئیل چیست و برای بهینه‌سازی مصرف سوخت چه باید کرد؟
بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته، مصرف بنزین تا پیش از شروع همه‌گیری بیماری کرونا، ۸۹میلیون لیتر در روز بوده اما پس از بهتر شدن شرایط این بیماری و انجام واکسیناسیون همگانی مصرف این سوخت در کشور به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
دلیل افزایش مصرف بنزین چه بود؟
در واقع افزایش قابل توجه سفرها و تردد بیش از پیش خودروهای سواری، منجر به بالا رفتن مصرف بنزین شده است به طوری که مصرف بنزین در همان اوایل که شرایط بیماری کرونا بهتر شد به یکباره رُشد ۱۶ درصدی را تجربه کرد.
بالارفتن مصرف بنزین در طی این مدت به حدی بود که وزیر نفت در خصوص روند افزایشی مصرف بنزین در کشور هشدار دارد.
وزیر نفت فروردین‌ماه سال ۱۴۰۱ با هشدار نسبت به روند افزایشی مصرف بنزین تأکید کرد که ظرفیت پالایشی کشور در زمینه تولید بنزین و نفت‌گاز در حال نزدیک شدن به مقدار مصرف در کشور است و سالانه ۸۰میلیارد دلار یارانه سوخت در کشور پرداخت می‌شود.
افزایش مصرف بنزین و رسیدن آن به میزان ۱۱۰ تا ۱۱۵میلیون لیتر در روز، نگرانی‌هایی را هم جهت اعمال محدودیت در سوختگیری ایجاد کرد که در پی آن مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد که محدودیتی در حوزه سوختگیری جایگاه‌ها وجود ندارد و کارت‌های اضطرار افزایش یافته تا مشکلی ایجاد نشود.
تشکیل شورای عالی انرژی با حضور رییس جمهور
ناترازی سوخت حتی به تشکیل جلسه شورای عالی انرژی با حضور رئیس‌جمهور کشید؛ جلسه‌ای که با ریاست آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی برگزار و در پایان آن شورای عالی انرژی مکلف شد تا موضوع بهینه‌سازی مصرف انرژی را در کشور مدیریت کند.
رئیس جمهور در این جلسه در سخنان کوتاهی با تأکید بر اهمیت موضوع بهینه‌سازی مصرف انرژی، همه سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی را به بررسی و ارائه راهکارهای بهینه‌سازی به شورای‌عالی انرژی مکلف کرد.
وی همچنین با اشاره به ضرورت اقدام عملی و مؤثر دستگاه‌های مربوط برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، شورای‌عالی انرژی را مسئول اصلی در امر بهینه‌سازی دانست و بر همراهی و هماهنگی همه دستگاه‌ها با این شورا تأکید کرد.
جمع‌بندی و تصمیم‌گیری نهایی درباره یرخی پیشنهادات مطرح شده در زمینه رفع ناترازی حامل‌های انرژی و بهینه‌سازی مصرف نیز به جلسه بعدی این شورا موکول شد.
همچنین برای رفع ناترازی انرژی در کشور راهکارهای مختلفی از سوی کارشناسان و متولیان این حوزه ارائه شد.
جایگزینی سی‌ان‌جی به جای بنزین
برخی کارشناسان معتقدند توسعه جایگاه‌های سی‌ان‌جی با هدف جایگزینی آن با مصرف بنزین می‌تواند صرفه‌جویی جدی را در استفاده از فرآورده‌های نفتی مانند بنزین و نفت‌گاز در کشور و کاهش هزینه‌های اقتصادی و عوارض محیط زیستی، به دنبال داشته باشد.
این در حالیست که هم‌اکنون زیرساخت مصرف روزانه ۴۵ میلیون متر مکعب سی‌ان‌جی در کشور و جایگزینی با ۴۵ میلیون لیتر بنزین وجود دارد اما فقط نیمی از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی که معتقد است سی ان جی یکی از سوخت‌های جایگزین بنزین محسوب می‌شود، اخیراً از توسعه زیرساخت‌های صنعت سی‌ان‌جی و افزایش تعداد جایگاه‌های سی‌ان‌جی کشور به سه‌هزار باب خبر داد و اعلام کرد که با راه‌اندازی ۴۰۰ جایگاه جدید، از محل جایگزینی CNG با بنزین، در مصرف روزانه ۶میلیون لیتر بنزین در کشور صرفه‌جویی خواهد شد.
عبدالرضا منعم کارشناس انرژی هم معتقد است مهار ناترازی بنزین کار پیچیده‌ای نیست و قابل انجام است، مشروط بر اینکه سیاست‌گذاری‌ها بر این مبنا صورت گیرد می‌توانیم کل ناترازی بنزین را با استفاده از سی‌ان‌جی رفع کنیم.
البته جایگزینی جایگاه‌های سی‌ان‌جی تنها راهکار ارائه شده برای حل این مشکل نبود؛ برخی از مسئولان و نمایندگان مجلس نیز راهکارها و سیاست‌های دیگری در این زمینه مطرح کرده‌اند.
مصرف سوخت و فرآورده های نفتی در فارس
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی فارس گفت:در طول ۲سالی که از عمر دولت می‌گذرد یعنی از سال ۱۴۰۰ تا تیر ماه ۱۴۰۲، تعداد جایگاه‌ها و فروشندگی‌های عرضه کننده بنزین و نفت گاز از ۲۹۶به ۳۱۳جایگاه رسیده است و می‌توان گفت حدود ۱۷باب به تعداد جایگاه‌های استان افزوده شد.
اسدالله طاهری در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی فارس با داشتن ۱۶ناحیه و ۳۷شهرستان سوخت‌رسانی استان را پوشش داده و از بزرگترین مناطق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در سطح کشور است.
رتبه چهارم مصرف سوخت کشور
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی فارس ادامه داد: این شرکت در حال حاضر رسالت تأمین انبارش و توزیع روزانه ۱۴ تا ۱۶میلیون لیتر انواع فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین، نفت سفید، نفت، گاز نفت‌کوره، گاز مایع و سوخت هوایی را بر عهده دارد و رتبه چهارم مصرف سوخت کشور را بخود اختصاص داده است.
طاهری اضافه کرد: این میزان سوخت‌رسانی از طریق ۳۱۳جایگاه پمپ بنزین و نفت گاز ۱۳۳جایگاه سی‌ان‌جی و ۸۳۷فروشندگی تعاون روستایی و عشایری بدون وقفه در حال انجام است.
پرداخت روزانه پنج میلیارد تومان کرایه نفت کش
وی عنوان کرد: پالایشگاه شیراز ۴۰درصد نیاز فرآورده‌های استان را تأمین می‌کند، بخشی از نیاز استان از دیگر پالایشگاه‌ها از جمله پالایشگاه اصفهان، بندرعباس، بوشهر و بخشی هم از طریق نفتکش تأمین می‌شود.
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی فارس اعلام کرد: روزانه پنج میلیارد تومان و ماهیانه ۱۵۰ میلیارد تومان کرایه نفت کش پرداخت می‌شود.
وی بیان کرد: مصرف روزانه گاز طبیعی (CNG) در سطح استان معادل یک میلیون ۵۵۰ هزار کیلوگرم است که امکان سوختگیری روزانه ۱۶۰هزار خودرو را فراهم آورده است.
طاهری به بیان عملکرد شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه فارس در ۲سال گذشته پرداخت و گفت: در طول ۲سالی که از عمر دولت می‌گذرد یعنی از سال ۱۴۰۰ تا تیر ماه ۱۴۰۲، تعداد جایگاه‌ها و فروشندگی‌های عرضه کننده بنزین و نفت گاز از ۲۹۶ به ۳۱۳جایگاه رسیده است و می‌توان گفت حدود ۱۷باب افزایش جایگاه در این حوزه داشته‌ایم.
پیشنهادات کمیسیون انرژی مجلس در خصوص ناترازی انرژی
کمیسیون انرژی مجلس در برنامه هفتم در خصوص ناترازی انرژی پیشنهادهایی را ارائه کرده که در حال بررسی است و نمایندگان معتقدند خروجی آن می‌تواند بهبود عملکرد در این حوزه را فراهم کند.
در واقع در مجلس شورای اسلامی روی مدل‌هایی در برنامه هفتم بحث می‌شود و اصلاح قوانین پایه‌ای که در خصوص انرژی وجود دارد در دستور کار قرار گرفته است.
یکی از اعضای هیأت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس که معتقد است باید راهکارهای اساسی برای رفع ناترازی بنزین اتخاذ شود نیز پیشنهاداتی برای حل این مسئله ارائه داد و گفت: مصرف روزانه بنزین پیش از کرونا ۸۸میلیون لیتر در کشور بوده که این رقم در حال حاضر به ۱۲۵میلیون لیتر و در ایام پیک به ۱۴۵میلیون لیتر رسیده است؛ این در حالیست که تولید بنزین هم از ۱۰۵ به ۱۱۵ میلیون لیتر رسیده است.
حسین حسین‌زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در کشور ۳۰میلیون خودرو، پنج میلیون خودرو فرسوده و حدود ۱۰ میلیون موتورسیکلت وجود دارد و سالیانه حدود ۳۷میلیارد دلار یارانه انرژی در حوزه حمل و نقل پرداخت می‌شود.
حسین‌زاده اضافه کرد: اگر مصرف حامل‌های انرژی در کشور را تبدیل به بشکه نفت کنیم می‌توان گفت سالانه ۱۵۰میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت می‌شود، لذا باید راهکاری برای رفع ناترازی بنزین و گازوئیل اتخاذ کرد.
جایگزینی خودروهای هیبریدی و الکتریکی به جای خودروهای بنزینی
وی با بیان اینکه بهینه‌سازی در حوزه‌های مختلف از جمله بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها کمک شایانی به حل این مشکل می‌کند، گفت: جایگزینی خودروهای هیبریدی و الکتریکی به جای خودروهای بنزینی نیز نقش مؤثری در حل این مسئله ایفا می‌کند؛ البته این اقدام در بازه ۱۰ تا ۱۵ ساله اتفاق می‌افتد.
این نماینده مجلس گفت: زمانی که در کشور سالی حدود یک و نیم میلیون خودرو تولید می‌شود و این خودروها با بدترین کیفیت بنزین می‌سوزانند با ۵میلیون لیتر افزایش بنزین در سال روبه رو خواهیم شد.
ضرورت تشکیل قرارگاه بهینه‌سازی
وی اضافه کرد: برای حل مشکل ناترازی بنزین و گازوییل باید به صورت ویژه ورود کرد و نیاز است یک کمیسیون، کارگروه یا قرارگاه بهینه‌سازی با ریاست معاون اول رئیس جمهور، وزرا و سازمان‌های متولی با هدف تصمیم‌گیری برای رفع این مسئله تشکیل شود.
حسین‌زاده با اعتقاد به اینکه از ابتدای تشکیل دولت سیزدهم تاکنون تمهیدات خوبی در حوزه انرژی اندیشیده شده و اقدامات و کارهای منحصربفردی توسط دولتمردان در این حوزه صورت گرفته است، گفت: دیپلماسی انرژی یکی از نقاط قوت دولت سیزدهم است و این دولت اقدامات قابل توجهی در حوزه انرژی انجام داده است.
نماینده لارستان، خنج، گراش، اوز و جویم در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در واقع دیپلماسی انرژی که توسط دولت سیزدهم در دستورکار قرار گرفت یکی از رویکردهایی است که در چهاردهه پس از انقلاب بی‌سابقه است و این دولت توانست از این ظرفیت به نحو احسن استفاده کند.
وی استفاده از ظرفیت پالایشگاه فراسرزمینی، صادرات کاتالیست‌ها و صدور خدمات فنی و مهندسی را از اقدامات بی‌نظیر دولت سیزدهم دانست و گفت: پالایشگاه فراسرزمینی فرصتی برای صادرات نفت ایران است، همچنین توانسته‌ایم در حوزه تولید کاتالیست‌های پتروشیمی به خودکفایی برسیم و حتی در این حوزه صادرات داشته باشیم.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه فاز ۱۱ پارس جنوبی که حدود ۲۰سال بلاتکلیف مانده بود به بهره‌برداری رسید، گفت: در حال حاضر تولید نفت به روزی ۳/۵ میلیون بشکه و صادرات نفت به روزی ۱/۵میلیون بشکه رسیده است؛ این در حالیست که اگر برجام امضا و مشکل تحریم‌ها هم حل شود کشور ایران بیش از این میزان نمی‌تواند صادرات داشته باشد.
فرهنگ‌سازی برای صرفه‌جویی در مصرف سوخت
برخی از صاحب‌نظران نیز بر این باور هستند که صرفه‌جویی در مصرف سوخت نیز باید فرهنگ‌سازی شود و نهادهایی همچون آموزش و پرورش و همچنین رسانه‌های ملی و محلی هم باید در این خصوص عزم جدی داشته و با تولید و انتشار محتوا نقش خود را در کاهش مصرف سوخت و بالطبع کاهش آلودگی هوا ایفا کنند.
چه راهکارهای دیگری ارائه شده است؟
رئیس کمیسیون انرژی مجمع مشورتی نظام مسایل کشور هم معتقد است که درمان ناترازی سوخت باید در بخش‌های مختلف تولید، انتقال، تخصیص و توزیع صورت پذیرد و در این مسیر اعمال سیاست‌های یک جانبه، نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه به صورت بار مضاعف سایر قسمت‌های چرخه سوخت را تحت فشار قرار می‌دهد.
به گفته او، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و استفاده از انرژی الکتریکی بجای انرژی حرارتی می تواند تا حدودی مصرف غیربهینه سوخت را کاهش دهد.
البته در این سیاست‌ها می‌بایست راه‌حل‌های میان مدت و بلند مدت هم در اولویت قرار بگیرد؛ در واقع توسعه و اجرای طرح‌های پتروپالایشگاهی و افزایش ظرفیت پالایشی کشور باید به صورت ویژه در دستور کار مجلس و دولت قرار گیرد.
آیا بنزین گران می‌شود؟
داغ شدن بحث ناترازی بنزین در این روزها حتی به شایعه گرانی این سوخت در فضای مجازی انجامید که وزیر نفت جمعه ۲۴ شهریورماه با حضور در یکی از برنامه‌های تلویزیونی در خصوص رکورد مصرف روزانه بنزین، گفت: هیچ گونه بحث افزایش قیمت در برنامه نداریم و برخی رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های معاند به موضوع افزایش قیمت بنزین دامن می‌زدند تا آرامش مردم را برهم بزنند.
رشد روزافزون مصرف سوخت در کشور در شرایطی رخ داده که اگـر مصـرف بنزیـن بـا پنج میلیـون لیتـر صرفه‌جویی، از ۱۱۰ بـه ۱۰۵ میلیـون لیتـر کاهـش یابد، بـا احتساب قیمـت ۳۰هزار تومانی بنزیـن در بازارهای جهانـی، درآمد کشور از این محل به تنهایی، بیش از ۵۴هزار میلیـارد تومـان خواهـد بـود.
از طرفی، مصـرف غیربهینـه گاز و بنزیـن سبب شـده تا سـالانه بیش از ۳۰ میلیارد دلار عدم‌النفع در کشـور عـارض شـود.
این در حالیست که برپایه آمار، درآمد نفتـی ایـران در سـال ۱۴۰۱، حـدود ۳۶میلیـارد دلار برآورد می‌شود و بهینه‌سـازی مصـرف سـوخت می‌توانـد درآمـدی معـادل صـادرات نفـت بـرای ایـران ایجـاد کنـد.
بدون شک ناترازی‌ها در بخش‌های مختلف کشور وجود دارد که یکی از این بخش‌ها، ناترازی حوزه انرژی از جمله بنزین است؛ آنچه در حال حاضر حائز اهمیت است اتخاذ سیاست‌هایی است که هم هزینه‌ای منطقی در اجرا برای مردم داشته باشد و هم انتفاع قابل توجهی برای کشور ایجاد کند.