به گزارش خبرنگار معارف ایرنا کامیار صداقت ثمرحسینی در نشست مجازی سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با اشاره به دیدگاه آیت‌الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای درباره نقش کعبه یا مسجد الاحرام در حفظ محیط زیست و تأمین امنیت و صلح جهانی گفت: آیت الله کمره‌ای که از طلایه داران صلح و وحدت اسلامی است، وظیفه قبله را سنجش و تنظیم رفتار انسان‌ها با یکدیگر، رفتار انسان‌ها با خویشتن، رفتار انسان‌ها با محیط زیست و همچنین با پروردگار جهانیان یعنی رابطه لایتغیر عبد و معبود می‌داند و از آن به عنوان یک وزنه و امنیت سنج نفوس تعبیر می‌کند.
وی افزود: به عبارت دیگر، قبله، میزان و ترازوی زندگی انسان در تعاملات مختلف چهارگانه فوق الذکر است. فقهای اسلام به تفصیل به حقوق حیوانات و محیط زیست از دیدگاه اسلام توجه داشته و احکامی را بیان کرده‌اند اما آیت‌الله کمره‌ای بعد از ذکر احکامی که در رابطه با حقوق حیوانات بیان شده، تأکید کرده است که اگر قانون رفتار انسان با حیوان چنین است، پس باید توجه کرد که شأن رفتار انسان‌ها با یکدیگر و شأن رفتار مسلمانان با یکدیگر چگونه خواهد بود و از اینجا است که وارد بحث قبله و کعبه یا مسجد الاحرام می‌شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در نظریه آیت‌الله کمره‌ای، جهان به دو بخش تقسیم می‌شود. یکی محدوده اول یعنی حرم امن الهی، کعبه یا مسجد الاحرام و محدوده دوم که سایر سرزمین‌هایی است که در شعاع قبله قرار دارد. در محدوده اول یعنی حرم امن الهی، مرحوم آیت الله کمره‌ای در کتاب قبله اسلام به تفصیل به مناسک حج، یعنی مجموعه مقررات و قوانینی پرداخته است که زائران در ورود به حرم امن الهی باید رعایت کنند. این مجموعه شامل مقررات سختگیرانه‌ای در رابطه با حیات جانداران است، به صورتی که زائر چه در قید احرام باشد یا نباشد، حق تعرض به حیوان و درخت را ندارد، حتی اگر یک برگ سبز یا یک شاخه باشد.
به گفته ثمرحسینی، آیت‌الله کمره‌ای این پرسش را مطرح می‌کند که آیا این نظام و مقررات سخت‌گیرانه صرفاً برای آداب‌دانی ورود زائران به حرم الهی است یا هدف و غایتی در ورای آن وجود دارد که چنین مقرراتی را برای ورود به حرم وضع کرده است که وی در پاسخ، حرم امن الهی را مدرسه قبله می‌نامد. یعنی حاجیان از سراسر جهان گردهم می‌آیند تا در حین مناسک حج، احترام به حیوانات و درختان و گیاهان و حقوق انسان‌ها را بیاموزند و در مراجعت به سرزمین‌های خود، آن را به دیگران نیز آموزش دهند و به آنها ضرورت خودداری از کندن درختان و کفاره آن، ارزش درختان و ارزش حیات جانداران را یادآوری کنند.
وی افزود: در محدوده دوم، آیت الله کمره‌ای با مفهوم شعاع قبله، سراسر جهان را مانند شبکه‌ای منسجم به حرم امن الهی متصل می‌کند؛ شعاع قبله یعنی سرتاسر جهان و هر نقطه‌ای که بشر در روی زمین قرار دارد، متصل به حرم امن الهی است. بنابر این احکام ذبح حیوان، هم نگهدار حرمت حیوان است و هم ضامن بقای اوست. انسان باید ذبح حیوان را به نام پروردگار جهانیان انجام دهد، باید رو به حرم امن الهی باشد، باید که با حیوان در هنگام ذبح آن، با ملاطفت رفتار کند و حیوان سیراب باشد.
این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: از اینجا آیت الله کمره‌ای وارد بحث مهمی در رابطه معنادار میان رونق محیط زیست با اخلاقیات یک جامعه می‌شود. انس پرندگان با آدمیان را مرحوم آیت‌الله‌کمره‌ای صرفاً از باب اعجاز نمی‌داند بلکه اشاره دارد که این امر ناشی از برقراری عدل است که خاطر حیوانات را از دست اندازی آدمیان، آسوده و ثبات را بر محیط زیست و جانداران برقرار می‌کند.
وی افزود: آیت الله کمره ای در ۱۵ ماده، منشور صلح جهانی را از خطبه‌های حجة الوداع حضرت رسول الله (ص) استخراج می‌کند که باید انسان همانگونه که در محدوده حرم الهی مراقب جان‌های بندگان خداست، در شعاع قبله یعنی سرتاسر جهان چنین باشد که این ۱۵ ماده به قرار زیر است:
۱- احترام خون مسلمین و اموال و اراضی و نوامیس مسلمین بر یکدیگر واجب است.
۲- تساوی حقوق اجتماع.
۳- الغاء افتخارات نژادی و طبقاتی.
۴- منع انتقام جویی از خون های گذشته به روش جاهلیت.
۵- منع رباخواری.
۶- قانون آتش بس در چهار ماه از سال تا عقلا و رهبران بتوانند نقشه صلح را توأم با مصالح اجتماع عملی سازند.
۷- رعایت حقوق زنان.
۸- حفظ حقوق غلامان و زیردستان.
۹- هر مسلمان به فرموده پیامبر اکرم در خطبه‌های حجة الوداع، برادر مسلمان دیگر است، نباید او را گول زد، نباید به او خیانت کرد، نباید غیبت او را کرد، خون او را نمی‌توان ریخت، مال او را نمی‌توان خورد و برد، مگر اینکه رضایت صاحب مال جلب شود.
۱۰- این خانه، وحدانیت صفوف توحید را عهده‌دار است ولی باز مبارزات دامنه‌دار دیگری در کار است که باید مسلمانان همواره هوشیار باشند.
۱۱- جلوگیری از تجاوز ابتدایی.
۱۲- حفظ پرچم اسلام.
۱۳- پایان دادن به نزاع‌های داخلی. اگر مسلمین به جنگ یکدیگر بپردازند، شمشیر بر روی هم بکشند، کفری است مجدد و نوعی از ارتجاع است که پیغمبر اکرم(ص) بر آن تأکید فرمودند.
۱۴- وسایل نجات مسلمین در آینده، قرآن و سنت و عترت پیغمبر اکرم(ص) است.
۱۵- مسئولیت در برابر این امر الهی که همه مردم در برابر امر پرودگار و ابلاغ رسول خدا مسئولیت دارند و آن را باید به اطلاع غائبین برسانند.
هدف رسانه بیدار کردن مردم و ایجاد شعور و آگاهی است
سیده سحر زیدی، استاد دانشگاه از پاکستان به نقش رسانه ها در بیداری مردم اشاره کرد و گفت: هدف اصلی رسانه نه تنها خبررسانی بلکه بیدار کردن مردم و ایجاد شعور و آگاهی درمیان آنهاست. اگر از رسانه سوء استفاده شود، امکان ترویج عقاید اشتباه و ایجاد درک نادرست در مخاطب وجود دارد و می توان سنت های فرسوده و اشتباه را در جوامع رواج داد. از آنجا که رسانه استعداد و ظرفیت زیادی دارد نه تنها در جهت دهی افکار عمومی موثر است بلکه وقتی یک مساله را به صورت مکرر مطرح و ارائه می کند، آن موضوع در میان مردم برجسته شده و درباره آن فکر می کنند.
وی با اشاره به اینکه قرآن مجید مسلمانان را به ایجاد وحدت میان خود دستور می دهد و آنها را از تفرقه منع می کند، افزود: وضعیت کنونی کشورهای اسلامی ضرورت ایجاد وحدت را نشان می دهد و رسانه می تواند نقش مهمی در ایجاد این وحدت ایفا کند. بنا بر این رسانه علاوه بر وظیفه خبررسانی، وظیفه خطیر فرهنگ سازی و تمدن سازی و ترویج فرهنگ ها را هم به عهده دارد، چنانکه رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای مکررا در سخنان خود به این مساله اشاره کرده اند که ما با یک جنگ نرم مواجه هستیم که باید متوجه اهمیت آن باشیم. در این جنگ برخورد تمدن ها و فرهنگ ها مد نظر قرار گرفته است.
زیدی افزود: دو تمدن اسلامی و تمدن غرب رویاروی هم قرار گرفته اند و رسانه ها امروزه نقش مهمی در ترویج و گسترش تمدن و فرهنگ غرب دارند. بنا براین باید وظیفه خود در روشنگری پیرامون این موضوعات مهم را درک کنیم. مهمترین چالش کنونی، انتشار اخبار غیرواقعی و غیر موثق از سوی رسانه های خبری بزرگ است که به اختلافات میان مسلمانان دامن می زند.
وی ادامه داد: مساله دیگر کمبود و فقدان محتوای جذاب است که مخاطب را به سوی خود جذب کند؛ امری که خود نشات گرفته از فقدان برنامه ریزی در سطح و استاندارد بین المللی است که بتواند مخاطبان را به خود جذب کند و فرهنگ اسلامی را در میان آنها رواج دهد و خبرهای درست و حق را منعکس نماید.
این پژوهشگر دینی گفت: برای آگاه سازی افکار عمومی باید کارگاه هایی برای خبرنگاران تدارک دید و به آنها آموزش داد که چگونه می توانند اخبار را به طور موثر در رسانه ها منعکس کنند و توجه خود را برای تولید محتوا بر چه موضوعاتی متمرکز کرده تا بتوانند به ایجاد وحدت اسلامی کمک کنند. همچنین باید نشست های مداومی میان اداره ها و نهادها با هدف نزدیک کردن عقاید و همسو کردن رویکردهای وحدت آفرین برگزار شود.
چه چیزی باعث تقابل‌های مذهبی می‌شود؟
حجت الاسلام عبدالرضا پورذهبی نماینده ولی فقیه در کردستان با اشاره به آیه ۱۰۵ سوره آل عمران گفت: بر اساس این آیه شریفه قرآن، خدا ما را از تفرقه نهی می‌کند. خدا به ما می فرماید همانند کسانی که اهل اختلاف هستند، نباشید؛ زیرا اختلاف و اختلاف افکنی، کمکی به اسلام و مسلمین نمی‌کند و خداوند به کسانی که اهل اختلاف هستند، وعده عذاب داده است. یکی از عواملی که باعث درگیری‌ها و تقابل‌های مذهبی می‌شود، عدم شناخت متقابل از اعتقاد و باورهای یکدیگر و متأسفانه توجه به نقاط اختلافی و عدم توجه به ویژگی‌های مشترک است.
وی افزود: عامل دیگر تقابل‌های مذهبی، وجود سوء تفاهم و قضاوت‌های از پیش تعیین شده است. گاهی اوقات افراد به صرف یک تقابل و یا اختلاف مذهبی و عقیدتی که وجود دارد، به قضاوت یکدیگر می پردازند؛ در حالی که از منویات و از نقاط مشترک یکدیگر مطلع نیستند و این‌ها ایجاد سوء تفاهم می‌کند. توصیه امام صادق(ع) در مواجهه با اهل سنت زمانه خودشان این بوده است که با آنها نماز بخوانید و در تشییع جنازه آنها شرکت کنید، از بیمارانشان عیادت کرده و حقوقشان را ادا کنید. این نگاه مکتب اهل بیت(ع) است که ما نیز باید به آن عمل کنیم.
ایجاد و تقویت مراکز علمی وحدت یکی از راه‌های مقابله با افراط‌گرایی مذهبی است
مولوی محمد امین رودینی استاد حوزه و دانشگاه ایرانشهر گفت: تاریخ بشر از همان ابتدا با نزاع و جنگ و خونریزی همراه بوده و برقراری صلح و رفع منازعات، همواره دغدغه بشر بوده و هست. دین اسلام، راهکارهایی برگرفته از قرآن و سنت برای حل مسئله جنگ و نزاع در جوامع بشری ارائه کرده است که با پیروی از آنها می‌توان جوامع جهانی را در پرتو صلح مدیریت کرد.
وی افزود: یکی از راه‌های عملی همدلی و همدردی اسلامی، رسیدن به وحدت و همگرایی و در نهایت صلح و سازش است. دین اسلام سراسر دعوت به صلح و آرامش و وحدت می کند؛ همدلی و همدردی، مستلزم مهربان بودن، شفقت ورزی و دلسوزی است که در نهایت منجر به همگرایی افراد جامعه می‌شود.
مولوی رودینی گفت: وضعیت کنونی جهان اسلام، نیازمند آن است که همه گروه‌های فکری، عملی، سیاسی و رسانه‌ای برای خاموش کردن آتش جنگ‌های متجاوزانه بکوشند و فضا را برای ایجاد صلح عادلانه فراهم کنند که دستیابی به این هدف، نیازمند همکاری مخلصانه ملت‌ها و کشورهای اسلامی است. کشورهای اسلامی باید برای حل بحران جنگ و نزاع و تروریسم اقدام جدی انجام دهند؛ تنها راه ریشه‌کن کردن تروریسم، خشکاندن منابعی است که آن را با پول و سلاح و اندیشه افراطی تغذیه می‌کنند و دستیابی به این مهم، نیازمند آگاه‌سازی همه جانبه امت اسلامی است.
استاد دانشگاه ایرانشهر تأکید کرد: ترویج مفهوم اخوت اسلامی در میان کشورهای اسلامی، امری لازم و ضروری است و نسل‌های بعد باید با تکیه بر این مفهوم تربیت شوند که تنها راه تحقق بخشیدن به این فریضه اسلامی از بین بردن کینه از دل‌ها است. یکی از عوامل پیدایش فرقه‌های مذهبی و افراطی، عدم فهم صحیح از قرآن و سنت و راه حل آن، رجوع به کتاب و سنت و عمل پیامبر اکرم (ص) و صحابه و اهل بیت(ع) است.
مولوی رودینی اضافه کرد:یکی دیگر از راه‌های مقابله با افراط‌گرایی فرقه ای و مذهبی، ایجاد و تقویت مراکز علمی وحدت و سازمان کنفرانس اسلامی و همچنین شفاف سازی علما و مراجع نسبت به باطل بودن فرقه‌های افراطی منتسب به اسلام است. ایجاد صندوق‌های حمایتی در بین مسلمانان جهت ترویج همدلی و همدردی در مواقع بروز بلایا مانند سیل، زلزله و بیماری‌ها از دیگر راه‌های مقابله با افراط‌گرایی فرقه‌ای است. ایجاد پلیس امنیتی یا یک قدرت نظامی در بین کشورهای اسلامی جهت ایجاد امنیت برای این کشورها و همچنین برای اقلیت‌های مسلمان که در کشورهای دیگر زندگی می کنند نیز از دیگر پیشنهادها در این زمینه است.
وی افزود: یکی از اولویت‌های مهم سازمان کنفرانس اسلامی، باید زمینه‌سازی جهت گفت‌وگو و همکاری مشترک و تلاش برای رفع تشنج و حل مسالمت‌آمیز اختلافات میان کشورهای عضو سازمان باشد و همه کشورهای اسلامی لازم است با یکدیگر تعاون و همدلی و همدردی داشته باشند.
اسلام را به عنوان دین مقابله با خشونت به دنیا معرفی کنیم
استاد دانشگاه سنندج اظهار داشت: مسلمانان باید در محافل مختلف با معرفی کردن اسلام رحمانی و توجه به اندیشه عقلانی اسلام که در قرآن و سنت وجود دارد، اسلام را به عنوان دین گفت و گو، منطق، عفو و بخشش و دین مقابله با خشونت به دنیا معرفی کنند و نشان دهند که اسلام هیچ ارتباطی با اندیشه‌های تکفیری و افراطی ندارد.
سید محمد شیخ احمدی استاد دانشگاه سنندج به تلاش استعمار و استکبار جهانی برای ترویج اندیشه‌های افراطی و تکفیری و چگونگی مقابله با این تلاش‌ها اشاره کرد و گفت:در طول تاریخ از صدر اسلام تا کنون هر از چند گاهی در میان طوایفی از مسلمانان، گروه‌هایی سر بر می‌آورند که با ادعای بهره‌گیری از کتاب و سنت، اندیشه‌های افراطی را ترویج می‌دهند. فارغ از اینکه این گروه‌ها و مبانی فکری آنها چقدر نادرست است، در کتاب و سنت و متون اسلامی، نمی‌توان افراط و تکفیری را یافت. نکته مهم، نحوه استفاده از این گروه‌های افراطی به ویژه در دنیای معاصر توسط استکبار و استعمار است.
شیخ احمدی خاطرنشان کرد: در طول تاریخ اسلام، دشمنان سعی کرده‌اند با تخریب اندیشه‌های اسلامی و مسلمانان، اسلام را دینی ضد گفت و گو و غیر مسالمت‌آمیز معرفی کنند. در صدر اسلام و در زمان حیات پیامبر اسلام(ص) یهودیان تلاش می‌کردند با اقدامات خود در مقابل تلاش‌های رسول الله (ص) بایستند و اسلام را دینی خشن معرفی کنند.
وی افزود: در دنیای معاصر و حداکثر در صد سال اخیر هم این تلاش‌ها بسیار زیاد شده است و در دنیای غرب به ویژه با توجه به برنامه‌هایی که برای تسلط بر سرزمین‌های اسلامی در چند قرن اخیر داشته‌اند، مفهومی به نام استعمار شکل گرفت و کشورهای غربی سعی کردند حکومت‌های ضعیف و به ویژه جهان اسلام را زیر سلطه خود قرار دهند. امروز این مسئله بیش از پیش مورد توجه استعمار قرار گرفته است که چگونه می‌توانند از اندیشه‌های افراطی و از گروه‌های افراطی و تکفیری در راستای منافع خودشان استفاده کنند و برای تضعیف اسلام و معرفی کردن آن به عنوان دینی خشن و بی‌منطق تلاش کنند.
وی ادامه داد: در دنیای کنونی، این تلاش‌ها شکل های دیگری به خود گرفته است. با پیشرفت‌هایی که در حوزه رسانه و دنیای مجازی صورت گرفته، دنیای غرب نهایت تلاش خود را می‌کند تا اندیشه‌ها و گروه‌های افراطی را بیش از پیش تقویت کند و شاید آخرین اقدامات استعمار، حمایت غیرمستقیمی بود که آنها از داعش کرده و تلاش کردند خود را بر منطقه خاورمیانه مسلط کنند.
شیخ احمدی یادآور شد: دنیای غرب، هیچگاه از تلاش‌های خود دست برنداشته است، اما وظیفه مسلمانان و اندیشمندان مسلمان آن است که با همفکری در مقابل این سیاست‌های خبیثانه بایستند و این سیاست‌ها را به چالش بکشند. آنها باید در محافل مختلف با معرفی کردن اسلام رحمانی و توجه به اندیشه عقلانی اسلام که در قرآن و سنت وجود دارد، اسلام را به عنوان دین گفت و گو، منطق، عفو و بخشش و دین مقابله با خشونت به دنیا معرفی کنند و نشان دهند که اسلام هیچ ارتباطی با اندیشه‌های تکفیری و افراطی ندارد.
به گزارش ایرنا، بخش وبیناری این کنفرانس از صبح پنجشنبه ششم مهر آغاز شده و تا سه شنبه ۱۱ مهر ادامه دارد. در این بخش ۲۴۰ اندیشمند در ۱۶ وبینار شرکت کرده اند و در هر وبینار ۱۵ اندیشمند به سخنرانی می کنند.
مراسم رسمی افتتاحیه سی و هفتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، صبح فردا، یکشنبه - نهم مهر- با حضور آیت الله سیدابراهیم رییسی رییس جمهور در سالن اجلاس سران برگزار خواهد شد. در این مراسم قرار است رییس جمهوری از ۱۵ کتاب در حوزه وحدت رونمایی کند.
میهمانان این دور از کنفرانس وحدت شامل ۱۱۰ نفر از اندیشمندان و نخبگان ۴۱ کشور در سطح عالی و ۱۱۰ نفر از فرهیختگان و دانشمندان داخلی کشور از جمله ائمه جمعه و جماعات، دستگاه‌های فرهنگی و همچنین بانوان فرهیخته هستند.