گروه جامعه ایرنا- بچه های دهه های ۵۰ و ۶۰ حتما دوران نه چندان دور کودکی خود را به خاطر دارند؛ وقتی در یکی از صبح های زمستانی چشمانتان را باز می کردید و با هزاران سختی باید از رختخواب گرم و نرم جدا می شدید تا به مدرسه بروید را به یاد دارید؛ به سختی تکانی می خوردید و برای یک چرت یک دقیقه‌ای به مادر التماس می کردید، اما ناگهان با منظره ای متفاوت از روز گذشته مواجه می شدید، به محض باز کردن چشم؛ دانه‌های سفید و پنبه‌ای برف پشت پنجره برایتان چشمک می زد، حیاط خانه پر شده از برف و تو بی قرار بازی کردن و آدم برفی درست کردن با آن، مانند فنر از رختخواب جدا می شدی و با سر و صدایی ناشی از ذوق زدگی به کوچه می دویدی، تمام طول راه با پرتاب گلوله های برف مسیر کوتاه می شد و در نهایت با دستانی یخ زده و قرمز کنار بخاری نفتی کلاس می ایستادی تا خون به دستانت برسد و توان گرفتن مداد را داشته باشی، این یخ زدگی در هر زنگ تفریح تکرار می شد اما بی قراری برای شنیدن زنگ آخر مدرسه که نوید رفتن به کوچه را می داد زمان را طولانی تر می کرد ، بی تاب بودی تا شیطنت رفتن به مدرسه در راه بازگشت به خانه دوباره تکرار شود.
این خاطرات بچه های دهه ۵۰ و ۶۰ است، اما چه شد که این شادی ها به مرور رنگ باخت و دیگری خبری از آن پاییزهای پرباران و زمستان های مملو از برف نیست، دیگر در زمستان کسی به پشت بام ها نمی رود تا برای سبک کردن سقف خانه برف ها را پارو کند و به کوچه بریزد، دیگر صدای فردی که فریاد می زد برف پارو می کنیم شنیده نمی شود، این روزها اگر در زمستان بارانی هم ببارد جای خوشحالی دارد حالا برف پیشکش باشد، البته این روند فقط مختص زمستان و برف نیست بلکه تابستان ها هم گرم تر شده اند و این مساله موجب بروز آتش سوزی های فراوان در جنگل ها و مراتع شده است.
کارشناسان علت را تغییر اقلیم می دانند که البته مقصر بروز آن هم ما انسان ها هستیم، استفاده زیاد از سوخت های فسیلی و بهره برداری بی ضابطه از محیط زیست موجب شده تا طبیعت توان خودپالایی خود را از دست بدهد و با کوچکترین تلنگر به حد انفجار برسد، مثلا شاید تا ۱۰ سال گذشته هوای تهران با ورود هزار خودرو به حد آستانه می رسید اما امروز با ورود ۱۰ خودرو بیشتر، وضعیت هوا به مرحله هشدار می رسد یعنی طبیعت دیگر توانایی بازسازی خود را ندارد و این به علت فشار بیش از حدی است که به طبیعت وارد کردیم.
با توجه به خشکسالی های وسیع و سیل های ویرانگر در نقاط مختلف دنیا، دیگر نمی توان بیش از این تغییرات اقلیمی را انکار و از آن چشم پوشی کرد، باید برای جلوگیری از روند رو به سرعت آن از کارهای نصفه و نیمه دست کشید و متناسب با این چالش بزرگ پیش رفت، در چند سال گذشته علاوه بر اینکه به علت آتش سوزی بخش های زیادی از جنگل ها و مراتع خود را از دست داده ایم و مناطق وسیعی تسلیم خشکسالی شده اند، تعداد زیادی از گونه های جانوری هم منقرض شده و به تاریخ پیوسته اند و دیگر قادر به برگرداندن آنها نیستیم، یا به طور میانگین هر روز اخباری از گوشه و کنار دنیا به گوش می رسد مبنی بر بروز سیل و بی خانمان شدن تعداد زیادی از اهالی آن منطقه، صفحه های تلویزیون و یا فضای مجازی پر می شود از تصاویر مادرانی که فرزندان خود را به پشت بسته اند و در تقلا برای عبور از میان سیلاب هستند، جالب تر این است که این سیل ها در نقاطی رخ می دهد که در گذشته اصلا خبری از این وقایع نبود، این یعنی تغییر اقلیم.
این اتفاقات به ما می فهماند که دیگر زمین تحمل این حجم فشار را ندارد، طبیعت می گوید به چراغ قرمز بزرگی که در مقابلمان چشمک می زند توجه کنید یعنی دیگر فرصت رو به اتمام است، در حال نزدیک شدن به پرتگاه هستید؛ ترمز استفاده از سوخت های فسیلی را بکشید، اجازه دهید طبیعت نفس بکشد تا شما هم قادر به نفس کشیدن و ادامه زندگی باشید، در بحبوحه ورشکستگی آب و هوایی هر نهادی و حتی فراتر از آن هر فردی وظیفه ای دارد تا با انجام آن زمین جای بهتری برای زندگی کردن شود. در این میان البته برخی کشورها تا حد زیادی موفق بودند و توانستند خود را از شر سوخت های فسیلی خلاص کنند، ایران هم با وجود داشتن روزهای آفتابی فراوان، دریا در شمال و جنوب و وزش بادهای مناسب می تواند به سمت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر برود، البته قطعا این چرخش بزرگ نیازمند برنامه ریزی و عزمی جدی است که اگر غیر از این باشد قطعا در آینده ای نه چندان دور شاهد نابودی محیط زیست خواهیم بود.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره برنامه های این سازمان در راستای مقابله با تغییر اقلیم به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: یکی از مهمترین گام ها در راستای مقابله با تغییر اقلیم و کاهش اثرات آن این است که مسوولان بپذیرند تغییر اقلیم رخ داده، این پذیرش خود یعنی اینکه نیمی از راه را پیموده ایم.
داریوش گل علیزاده افزود: البته از آنجا که مقابله با چنین پدیده جهانی نیازمند برنامه ریزی است از این رو سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد تدوین برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی را با رویکرد افزایش سازگاری با اثرات تغییر اقلیم و کاهش آسیب پذیری در قالب لایحه مدیریت تغییرات اقلیمی به دولت پیشنهاد داده است و منتظر نتیجه هستیم.
وی اظهار داشت: البته ابتدا باید لایحه مدیریت تغییرات اقلیمی در برنامه هفتم توسعه در مجلس به تصویب برسد بعد از آن یک سال فرصت داریم تا برنامه را نهایی کنیم چون حجم کار خیلی سنگین است ، هر دستگاه خودش پیشنهاد می دهد و ما هم در کارگروه تخصصی آن را نهایی می کنیم، در واقع این بزرگترین نیاز و اولویت کشور در زمینه مدیریت تغییرات اقلیمی است.
وی ادامه داد: بر اساس این لایحه هر دستگاهی باید برنامه های خود را در راستای سازگاری و کاهش آسیب پذیری در برابر تغییر اقلیم تهیه و به سازمان محیط زیست ارسال کند که بعد از بررسی، در یک بسته سند جامع جمع آوری می شود و در قالب برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی کشور در دستور کار سازمان ها و نهادهای مختلف قرار می گیرد و بعد از آن هر اقدامی ار سوی هر دستگاهی باید بر اساس این برنامه باشد.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: زمانی که این لایحه تصویب شود، به دستگاه های مختلف می گوییم که برنامه های خود را در قالب این لایحه اعلام کنند، در واقع این مصوبه یک برنامه مادر خواهد بود و تمام سازمان ها موظف می شوند که برنامه های خود را بر اساس این برنامه تهیه کنند و پیش ببرند.
هر دستگاهی باید برنامه‌های خود را در راستای سازگاری و کاهش آسیب پذیری در برابر تغییر اقلیم تهیه و به سازمان محیط زیست ارسال کند.وی تاکید کرد: در واقع سازمان ها برنامه های خود را تهیه و به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال می کنند و در کارگروهی تخصصی در سازمان مورد بررسی قرار می گیرند که در صورت تایید نهایی در سازمان باید به تصویب دولت برسد تا بعد از آن وارد مرحله اجرا شود. در واقع در این فرایند تمام جوانب برنامه های پیشنهادی سنجیده می شود تا در صورت اجرا کمترین آسیب به محیط زیست وارد و روند سرعت تغییر اقلیم کندتر شود.
وی اظهار داشت: چند سالی است که در کشور شاهد بروز سیل و توفان های گرد و غبار هستیم که خسارت زیادی را متوجه کشور می کند، تمام اینها پیامدهای تغییر اقلیم است، در لیبی چه اتفاقی افتاد؟ در کشور ما هم کم و بیش شاهد بروز چنین سیل هایی هستیم، زنگ خطر به صدا در آمده اما توجه نمی کنیم؛ سیل قم، شیراز، آستارا و خسارت های جانی که می بینیم بخشی به این خاطر است که خود را با شرایط سازگار نکرده ایم، یعنی اگر تغییرات اقلیمی را بپذیریم و بدانیم که کشور ما آسیب پذیر است، برنامه ها و فعالیت های خود را متناسب با شرایط پیش می بریم تا خسارت کمتری ببینیم.
گل علیزاده افزود: این روند در قالب یک برنامه مدیریت اتفاق می افتد که آن را در قالب پیش نویس لایحه تغییرات اقلیمی در برنامه هفتم آوردیم، این موارد در کمیسیون تلفیق برنامه مجلس به تصویب رسید و باید پس از تصویب نهایی با همکاری دستگاه های اجرایی ذیربط اجرایی شود؛ در این شرایط وزارت نفت می گوید برای اینکه تاسیسات نفت و گاز از تغییر اقلیم خسارت نبیند، چه اقداماتی انجام می دهد و یا وزارت نیرو برای حفاظت از زیرساخت ها و وزارت جهادکشاورزی در بحث تولید غذا ، فرسایش خاک و فرونشست زمین برنامه خود را ارایه خواهند کرد.
وی تاکید کرد: به عنوان مثال آلودگی هوا را می توان در دو برنامه مدون مانند نوسازی خودروها و بالا بردن کیفیت سوخت برطرف کرد، اما فرسایش خاک و پدیده فرونشست زمین قابل حل نیست زیرا بیش از ۹۵ درصد تولید غذای دنیا وابسته به خاک است، وقتی سیل می آید خاک حاصلخیز که منبع تولید غذا است را از بین می برد، پوشش گیاهی نابود و اراضی فقیر می شود که در این شرایط تولید غذا تحت تاثیر قرار می گیرد، زوال تنوع زیستی اتفاق می افتد.
گل علیزاده یادآور شد: اگر فرونشست اتفاق بیفتد دیگر آن بخش از خاک قابل برگشت نیست و چون دیگر قابلیت جذب آب را ندارد، موجب تشدید سیلاب می شود، به عنوان مثال در شمال کشور که نباید سیل رخ دهد اما چون پوشش گیاهی در بالادست از بین رفته سیلاب ها را در این بخش از کشور شاهد هستیم.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اراضی در حال فقیر شدن است و اگر همینطور ادامه یابد حجم تولید در هکتار کاهش خواهد یافت، مهاجرت های درون سرزمینی زیاد می شود و باعث تهدید تمدن ها خواهد بود، حیات آن منطقه تحت تاثیر قرار می گیرد و مردم از منظر تامین آب و بروز گرد و غبار دچار تهدید شوند و به سمت سرزمین هایی به ظاهر برخوردار مانند شمال مهاجرت می کنند غافل از اینکه شمال هم یک ظرفیت محدودی دارد و آنهم در حال از بین رفتن است.