به گزارش خبرنگار ایرنا، بجنورد، مرکز خراسان شمالی از هفتم مهرماه جاری عرصه رقابت هنرمندان در بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی است، رویدادی که می تواند؛ احیاگر این گونه از نمایش ها شده و جانی دوباره به آن بخشد.
استقبال مردم استان از این رویداد هنری، نشان از توجه و علاقه مردم به این هنر دارد از این رو نیاز است تا مسوولان در عرصه هنر بستر فعالیت ها در این نمایش ها را بیش از پیش فراهم کنند.
هنرمندان و کارگردانان صاحب اثر در این رویداد بر این باورند که این جشنواره زمینه مناسب برای توسعه فعالیت های هنرمندان است اما کمبودهایی هم در این رویداد وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
نبود و یا کم بودن واحدهای درسی در دانشگاه ها برای آموزش به هنرمندان عرصه نمایش های آیینی و سنتی یکی از مواردی است که کارگردانان راه یافته به جشنواره مزبور از آن انتقاد کرده و خواستار توسعه آموزش ها در دانشگاه ها شدند.
جای خالی نمایش «توره» در این جشنواره هم مورد انتقاد پیشکسوتان تئاتر قرار گرفته است. این هنرمندان می گویند که خراسان شمالی خاستگاه این نمایش ها است و توجه به این هنر می تواند مایه توسعه و رونق فعالیت فعالان این عرصه شود.
توره، نمایش فولکلوریک شمال خراسان است که در حال حاضر کارکرد اصلی خود را در جامعه از دست داده و صورتی تزئینی یافته است.
جای خالی «توره» در جشنواره
یک پیشکسوت تئاتر در خراسان شمالی خواستار نگاه ویژه متولیان به نمایش «توره» شد و می گوید: خراسان شمالی، خاستگاه نمایش های «توره» است این استان به واسطه برخورداری از فرهنگ غنی جایگاه ویژه ای در تولید این آثار دارد.
علیرضا صمدی شادلو با بیان اینکه نمایش های توره، هنوز بازماندگانی از توره بازها در آشخانه، قاضی، شهرآباد کرد و خانلق شیروان دارد می افزاید: نمایش های آیینی و سنتی در معرض فراموشی است بر این اساس انتظار می رود برگزارکنندگان جشنواره بستری را برای حضور این افراد در این رویداد فراهم می کردند تا زمینه آشنایی با این گونه نمایشی، احیا و اشاعه نمایش های آیینی و سنتی فراهم شود.
او که داوری بخش بازخوانی سیزدهمین جشنواره تئاتر رضوی را در کارنامه هنری اش دارد، با اشاره به این که توره گونه نمایشی بر پایه بداهه گویی است بر ضرورت آموزش در این زمینه برای ورود هنرمندان تئاتر به این گونه نمایشی تاکید کرد و می گوید: امید است با آموزش ها و حمایت های لازم، شاهد تداوم فعالیت این هنرمندان در خراسان شمالی باشیم.
وی می افزاید: برای حفظ و اشاعه این گونه نمایشی در استان نیاز است جشنواره نمایش های آیینی و سنتی برگزار شود تا بتوان از بستر این رویداد برترین ها را به جشنواره در سطح ملی و بین المللی معرفی کرد.
نویسنده و کارگردان اثر نمایشی «توره فیروزه»، آموزش را لازمه توسعه و ترویج نمایش توره عنوان کرد و گفت: راه رسیدن به تئاتر ملی پرداختن به آیین ها و سنت ها با به روز کردن نمایش های آیینی و سنتی است.
رقابتی نبودن بخش دانشجویی جشنواره
یکی از کارگردانان بیست و یکمین جشنواره بین المللی نمایش های آیینی و سنتی هم خواستار نگاه رقابتی در بخش دانشجویی جشنواره شد و می گوید: رقابتی شدن این بخش، می تواند انگیزه را در هنرمندان افزایش داده و علاوه بر آن در افزایش کیفیت آثار موثر واقع شود.
اهورا مرادی با بیان اینکه داوری نشدن آثار این بخش در کاهش کیفیت آثار موثر است خاطرنشان می کند: رقابتی بودن بخش ها علاوه بر ایجاد انگیزه در هنرمندان در افزایش کیفیت آثار نیز نقش به سزایی خواهد داشت.
وی با اشاره به غنای فرهنگ و آیین های کهن ایران بهره گیری از ظرفیت استان های مختلف برای برگزاری این رویداد را به فال نیک می گیرد، می افزاید: برگزاری چنین جشنواره معتبری در استان ها علاوه بر معرفی و شناساندن ظرفیت های این مناطق، زمینه را برای تبادل بیشتر و بهتر هنرمندان شهرستانی فراهم می کند.
کارگردان اثر نمایشی «روشنک» اتحاد و همدلی میان هنرمندان و آشنایی با استعدادها و ظرفیت های مختلف موجود در مناطق مختلف را از نتایج اثرگذار این رویداد برشمرد و حضور اقوام مختلف کنار یکدیگر را در به اشتراک گذاشتن بخش هایی از تاریخ و فرهنگ و حفظ بیشتر و بهتر این میراث گران سنگ موثر دانست.
او که بیش از یک دهه است که در عرصه نمایش فعالیت می کند، با اشاره به این که هنرمندان می توانند ارتباط راحت تری را با نمایش های ایرانی به واسطه آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایرانی نسبت به نمایش های خارجی برقرار کنند، تصریح می کند: بنابراین به نظر می رسد که جشنواره ای با این رویکرد از جذابیت بالایی برخوردار است و مخاطب عام به راحتی آن را می پذیرد و با آن ارتباط می گیرد.
این هنرمند که نخستین تجربه کارگردانی اش را در جشنواره ای رسمی پشت سر می گذارد، خواستار نگاهی منعطف از سوی دست اندرکاران به آثار شد و با اشاره به بازخوانی و تایید متون در ابتدای راه، بازنگری مجدد در آستانه برگزاری این رویداد را خوش آیند نداست و می گوید: این امر موجب کاهش انگیزه هنرمندان می شود.
مرادی در بخش دیگری از سخنانش، بر رقابتی بودن این بخش تاکید کرد و داوری نشدن آثار را در کاهش کیفیت آثار موثر دانست و می افزاید: رقابتی بودن بخش ها علاوه بر ایجاد انگیزه در هنرمندان، در افزایش کیفیت آثار نیز نقش به سزایی خواهد داشت.
کارگردان اثر نمایشی «روشنک» که از قزوین در این رویداد حضور پیدا کرده است، برپایی سلسله نشست های تخصصی و نقد و بررسی آثار اجرا شده با حضور صاحبان نظران را در دل این رویداد بسیار اثرگذار دانست و خواستار توجه ویژه به این بخش در استان های برگزار کننده شد.
او این را هم گفت که بخش دانشجویی، تصویری از نسل جدید و آینده تئاتر کشور است و از این روی باید حمایت های ویژه ای از آن ها صورت بگیرد و با بهره گیری درست از استعدادهای موجود نباید اجازه دهیم تا این سرمایه ها هدر برود.
متن های تکراری در نمایش ها
یکی دیگر از کارگردانان راه یافته به جشنواره نمایش های آیینی و سنتی هم متون تکراری نمایش ها را از آسیب های این هنر عنوان کرد و می گوید: در سال های اخیر شاهد متون تکراری در نمایش ها و چندین متن از یک نویسنده بودیم.
وجیهه کریمی اظهار می کند: جشنواره ها به واسطه حضور هنرمندان و علاقه مندان تئاتر بستر مناسبی برای معرفی متون و یا آثار نویسندگان فعال در این عرصه هستند.
وی می افزاید: انتخاب متن با توجه به نام نویسنده و بدون خوانش متن ها خوشایند نیست و سبب می شود تا علاوه بر تکرار متون در این گونه نمایشی، خلاقیت و رشد در این گونه نمایشی آسیب ببیند.
وی می گوید: تعزیه، کامل ترین نمایش ایرانی و یک شیوه اجرای نمایش بسیار غنی است که غربی ها از آن تقلید کرده اند اما ما با وجود گنجینه نمایشی غنی به آن بهایی نمی دهیم، در حالی که می تواند برای تمام کارگردان های ایرانی به واسطه داشتن مخاطب ایرانی الگو باشد.
کریمی می افزاید: هنرمندانی هستند که متون غربی را به شیوه نمایش ایرانی کار می کنند و این شیوه را می پسندند پس چه بهتر که با متون ایرانی کار کنیم و اجازه ندهیم به فراموشی سپرده شود.
وی می گوید: در دانشگاه ها واحدهای درسی مرتبط با این گونه نمایشی و تعزیه ها حذف و یا کم شده است، این واحدهای درسی صرفا برای شاخه کارگردانی در نظر گرفته شده است و این جای تاسف دارد.
این کارگردان راه یافته به جشنواره نمایش های آیینی و سنتی تاکید کرد: باید به این گونه نمایشی بیشتر به شکل تخصصی چه در دانشگاه و چه در قالب جشنواره ها پرداخته شود و با اختصاص اعتبار زمینه را برای برگزاری اثربخش تر چنین رویدادهایی فراهم کرد.
براساس این گزارش بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی با دبیری «احمد جولایی»، از یکم تا یازدهم مهرماه جاری در بخش‌های «رادیو تئاتر» و «نمایشگاه هنرهای نمایشی» به میزبانی تهران، «صحنه‌ای» (ویژه-آزاد) و «بین‌الملل» به میزبانی استان گلستان (گرگان و کردکوی)، «شبیه‌خوانی» به میزبانی استان مرکزی (تفرش)، «نمایش‌های فردی، نقالی، روایت‌های ملی و کارآواها» و «معرکه‌ها، آیین‌ها و بازی‌های نمایشی» به میزبانی استان چهارمحال و بختیاری (شهرکرد)، «سمینارهای پژوهشی» و «نمایشنامه‌نویسی» به میزبانی آذربایجان شرقی (تبریز) در حال برگزاری است.
خراسان شمالی نیز در ۲ بخش «عروسکی» و «دانشجویی صحنه» میزبان این رویداد را با ۲۱ اثر نمایشی است و تا دهم ماه جاری ادامه دارد.