به گزارش ایرنا، چالش کم‌آبی در سیستان و بلوچستان در حالی به مرحله بحرانی رسیده که علاوه بر بروز مشکل در تأمین آب آشامیدنی، برخی فعالیت‌های کشاورزی و فعالیت صنایع متوقف شده و به پدیده مهاجرت از روستا به شهر نیز دامن زده است.
شدت خشکسالی در سال‌های اخیر در سیستان و بلوچستان به حدی رسید که رسیدگی به موضوع آب اولویت اصلی مسوولان استانی و کشوری قرار گرفت.
در این میان برای رفع معضل کم‌آبی و خشکسالی، راهکارهای مختلفی از جمله حفر چاه، چاه‌های ژرف و انتقال آب از دریا ارائه شد که در بین تمام طرح‌ها، موضوع انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان راهکار رفع این تنش شد.
انتقال آب از دریای عمان و خلیج‌فارس به شرق کشور از جمله طرح‌های کلان تعریف شده برای تأمین بخشی از کسری آب دالان شرقی کشور است که از آبان سال ۱۴۰۰ آغاز شده است.
دریای عمان، کدام استان‌ها را سیراب می‌کند؟
ششم شهریور ۱۴۰۱ و در اجرای تکلیف مقرر در ماده واحده قانون انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان مبنی بر فراهم‌کردن زمینه سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی برای برداشت آب، نمک‌زدایی، انتقال آب و استفاده از نمک و فلزات بازمانده از دریای عمان به این استان، هیات وزیران آیین‌نامه اجرایی این ماده را به تصویب رساند.
طبق تفاهم‌نامه‌های منعقد شده، آب انتقالی به استان‌های خراسان رضوی و جنوبی در بخش صنعت به مصرف خواهد رسید؛ اما این آب در سیستان و بلوچستان و اخیراً نیز در خراسان رضوی، برای تأمین مصرف آشامیدنی نیز پیش‌بینی‌شده و بر اساس برنامه زمان‌بندی شده این طرح تا پایان سال ۱۴۰۴ و یا اوایل ۱۴۰۵ آماده بهره‌برداری خواهد شد.
طرح انتقال آب از دریای عمان به شهرهای سیستان و بلوچستان و استان‌های شرق کشور علاوه بر اینکه راهی برای رهایی از مشکلات خشکسالی و کم‌آبی در این مناطق به شمار می‌رود، می‌تواند به افزایش اشتغال، توسعه، آبادانی و افزایش تولید و جان گرفتن صنایع کمک کند
از آنجاییکه سیستان و بلوچستان به واسطه اقلیم گرم و خشکی که دارد به‌طور میانگین جزو کم‌بارش‌ترین استان‌های کشور در طول یک سال آبی هست و همین موضوع هم مردم این استان را همواره با چالش آب مواجه کرده است.
بیان این مطلب بدان جهت است که از گذشته دور بخش زیادی از آب مورد نیاز مردم سیستان و بلوچستان از رودهایی که سرچشمه آنها کشور افغانستان بود، تأمین می‌شد؛ اما از چند سال پیش کشور افغانستان نیز بر روی این رودها سدهایی تعبیه کرد که مانع از رسیدن آب مورد نیاز مردم مناطق زیادی از این استان شد.
هم اکنون سال‌هاست که خشکسالی و کم‌شدن نزولات جوی زنگ خطر بحران آب را در کشور به صدا درآورده و دولت سیزدهم برای بحرانی حل این مشکل طرح شیرین‌سازی و انتقال آب از دریای عمان را به استان‌های جنوبی و شرقی کشور به تصویب رساند، طرحی که به گفته کارشناسان اگر عملی شود می‌تواند بخش اعظمی از آب آشامیدنی این استان‌ها را تأمین کند.
۹۶.۷ درصد از مساحت سیستان و بلوچستان درگیر خشکسالی
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)، در مدت زمان یکساله تا پایان تیر ماه امسال ۹۶.۷ درصد از این استان درگیر پدیده خشکسالی هست که این مقدار در منطقه سیستان ۹۹ درصد و در منطقه بلوچستان ۹۶.۵درصد بوده است.
محسن حیدری در گفت وگو با خبرنگار ایرنا ضمن ابراز نگرانی از ادامه دار بودن روند خشکسالی در سیستان و بلوچستان افزود: در مدت زمان ۱۰ ساله ۹۹.۶ درصد مساحت درگیر خشکسالی استان تقریباً ۸۷.۶ درصد آن دچار خشکسالی بسیارشدید و شدید است.
این مسوول میانگین دمای سیستان و بلوچستان را از ابتدای سال زراعی ۲۳.۹ درجه سلسیوس اعلام کرد و از افزایش یک درجه‌ای دمای استان نسبت به دوره بلند مدت مشابه خبر داد.
رفع مشکل کم‌آبی در گروه طرح انتقال آب از دریا
نماینده مردم زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: برای حل مشکل آبی کشور با توجه به اینکه دریای عمان به اقیانوس‌های آزاد وصل است این موقعیت برای ایران یک فرصت به شمار می‌رود.
حبیب‌الله دهمرده در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: مشکل آب سیستان و بلوچستان باید از طریق دریای عمان حل شود، این موضوعیست که سال‌ها دغدغه ما بوده، قول داده شده اما روند عملی‌شدن آن کُند است.
وی ادامه داد: معتقد هستیم برای سرعت در انجام طرح انتقال آب از دریای عمان کار باید از چند نقطه شروع که مدت‌زمان اجرا کوتاه شود، هم اکنون از طریق چابهار به سمت زاهدان و از سمت زاهدان به چابهار پروژه در حال عملیاتی‌شدن است.
عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در ادامه با اشاره به اهمیت موضوع تأمین آب آشامیدنی این استان که از تأکیدات رهبر معظم انقلاب است، اظهار کرد: طرح‌هایی را برای ایجاد آب پایدار در منطقه آغاز کردیم که نخستین آن، حقابه رودخانه هیرمند بود که توانستم آن را در مجلس دهم قانونی کنم چرا که تا پیش از آن قانونی نداشت.
وی تصریح کرد: انتقال آب از دریای عمان را نیز با پیگیری‌های مستمر تبدیل به قانون کردم و در کنار آن، حفر چاه آب ژرف ایران را برای اولین‌بار در سیستان و بلوچستان در سال ۹۶ با عمق چهار هزار متر با کمک «دکتر ستاری» معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری وقت پیگیری کردیم.
دهمرده با اشاره به پیگیری موضوع جلوگیری از تبخیر رسوب‌گذاری‌ها با توجه به حجم زیادی آن، گفت: چندین دستور کتبی از سوی رهبر معظم انقلاب بعد از سفر سال ۸۱ ایشان در این خصوص صادر شد که در هر ۲ دولت قبلی و فعلی نسبت به آن کوتاهی شد که اگر این موضوع پیگیری و اجرا می‌شد، امروز مشکل آب در سیستان و بلوچستان نداشتیم چرا که حجم بالایی از آب از رشته‌کوه‌های هیمالیا به هندوکش سرازیر شده که در نهایت دریایی را زیر این استان ایجاد کرده است.
تسریع در تکمیل طرح انتقال آب از دریا نیازمند افزایش تعداد کارگاه‌ها
وی با بیان اینکه تسریع در تکمیل طرح انتقال آب از دریای عمان نیازمند افزایش تعداد کارگاه‌ها است تا کمتر از ۲ سال آب به زاهدان برسد، افزود: لازمه این کار پیگیری اقدامات لازم برای دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن بوده؛ اولین آب‌شیرین‌کن چابهار را در کنارک در زمانی که استاندار بودم افتتاح و راه‌اندازی کردم و معضل آب حل شد انتظار این بود استانداران و مسوولان بعدی هم این راه را ادامه داده تا نقاط مختلف سیستان و بلوچستان آب آشامیدنی داشته باشد.
نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: با اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان می‌توانیم برای تمام ایران در راستای رفع تنش آبی بهره‌مند شویم
وی تأکید کرد: امروز حل مشکل سیستان و بلوچستان، عمل به منویات مقام معظم رهبری و پاسخ‌دادن به مطالبات ایشان نیازمند کار مضاعف مسوولان است به این علت که اگر طبق روال عادی و معمولی کار شود به طور یقین مشکلی در این استان حل نخواهد شد و مطالبات معظم له هم برآورده نمی‌شوند.
دهمرده اذعان کرد: ما در فرصت‌سوزی شاگرد اول و همیشه برای توجیه کم‌کاری‌ها دنبال بهانه هستیم که گلایه رهبر معظم انقلاب را هم این کم‌کاری‌ها به دنبال داشت.
وی با بیان اینکه مگر فرقی میان سیستان و بلوچستان، خوزستان و آبادان وجود دارد، تأکید کرد: در دوران دفاع مقدس آبادان و اهواز درگیر جنگ بودند و تمام مردم ایران برای آزادی این استان‌ها به میدان آمدند و اجازه ندادند که وجبی از خاک این کشور به دست دشمنان بیفتد؛ اما امروز شاهد هستیم که مردم سرزمین سیستان و بلوچستان به دلیل تشنگی و بسیاری از کمبودها خانه، کاشانه، ملک آباواجدادی خود را رها کرده به حاشیه سایر استان‌ها می‌روند، خالی‌شدن پیشانی ایران یعنی تهدیدی برای کل کشور؛ این مساله باید به صورت جدی پیگیری شود.
نماینده حوزه انتخابیه زابل در مجلس یازدهم با اشاره به فرمایشات رهبر معظم انقلاب در مورد اهمیت سیستان و بلوچستان، گفت: دولت افغانستان با بستن بند کمال خان منجر شد، ذره‌ای آب به خاک این استان وارد نشود و امروز این خطه به کانون ریزگردها تبدیل شود، همه خلأها دست‌به‌دست هم داده تا فرصت‌های حاکم بر استان مرزی تبدیل به تهدید شود.
وی تأکید کرد: بند کمال خان ساخته بدخواهان بشریت یعنی انگلستان، آمریکا، اسرائیل و آل سعود است و بعد از بستن بند انحرافی تاکنون آب قابل‌توجهی وارد ایران نشده و مشکلات فراوانی برای سرزمینی که تمام سرنوشتش به آب هیرمند وابسته بود ایجاد شده است.
رفع تنش آبی روستاهای سیستان و بلوچستان بر دوش نیروی زمینی سپاه
جانشین فرمانده قرارگاه قدس نزسا بیان کرد: از سال ۸۸ که مسوولیت امنیت پایدار به نیروی زمین سپاه پاسداران در استان محول شد تا کنون ۱۳ هزار و ۵۸۱ طرح عمرانی در عرصه‌های زیرساخت روستایی، مسکن، اشتغال، کشاورزی آموزشی تقدیم مردم سیستان و بلوچستان شده است.
سردار احمد شفائی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: قرارگاه قدس جنوب شرق کشور در حوزه خدمات اجتماعی که بسیار مهم بود بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار خدمت شامل اهدای جهیزیه، بسته‌های معیشتی، لوازم‌التحریر و خدمات درمانی را در اقصی‌نقاط استان انجام داده است.
وی با اشاره به جهاد آبرسانی در سطح روستاهای سیستان و بلوچستان، افزود: در حوزه جهاد آبرسانی دولت سیزدهم ۱۰ هزار روستا را هدف‌گذاری کرده که از این تعداد در فاز اول یک‌هزار و ۷۵۱ روستا را مجموعه قرارگاه قدس پذیرفته است.
جانشین فرمانده قرارگاه قدس نزسا ادامه داد: در این حوزه تا کنون ۲۰۰ روستا در بحث جهاد آبرسانی توسط قرارگاه انجام شده و بیش از یک‌هزار کیلومتر شبکه توزیع و خط انتقال نیز دنبال شده است.
وی گفت: مصمم هستیم به فضل الهی در ادامه تعهدی که داریم حدود ۲ هزار روستا در سیستان و بلوچستان را در بازده زمانی سه‌ساله بحث آب، شبکه آبرسانی، خط انتقال و منابع آبی را حل کنیم.
سردار شفائی خاطرنشان کرد: در بحث حفظ آب موجود در چاه نیمه‌ها از نیمه دوم ۱۴۰۰ تا کنون بیش از ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب را از چاه نیمه چهار و شماره ۲ که امکان برداشت نبود را جابه‌جا کردیم.
وی ادامه داد: خط انتقال تهلاب که یکی از پروژه‌های ملی آب زاهدان و زابل بوده و سپاه ورود کرده که امیدواریم در بازده زمانی قابل‌قبولی به سرانجام برسانیم.
بیشتر بخوانید:
پیشرفت بیش‌از ۱۱ درصدی طرح انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان
فیلم|آغاز طرح انتقال آب از دریای عمان؛ تاپایان سال آینده آب به زاهدان می‌رسد
آغاز طرح انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی کشور از سمت زاهدان
حایز اهمیت بودن طرح انتقال آب از دریای عمان برای مردم و مسوولان
رئیس کارگاه پیمانکار شرکت دانیال پترو و مجری خط انتقال آب دریای عمان در محدوده زاهدان بیان کرد: کار اجرایی ساخت خط انتقال آب از دریای عمان از سال ۱۴۰۰ در مسیر سازی توسط شرکت دیگری در حال اجراست و پیمانکار لوله گذار از خردادماه امسال کار عملیات لوله‌گذاری و مکانیکال طرح را شروع کرد.
حسن برزخی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: با تأمین لوله و تعهدات انجام شده خیلی سریع کار عملیات لوله‌گذاری از ۲ سمت کیلومتر ۴۶۷ پروژه جاده سر جنگل و کیلومتر ۵۲۰ نزدیک روستای منزلاب شروع شد، هم اکنون جوشکاری و حفاری کانال در ۲ شیفت در حال اجراست تا به هدف طرح که آبرسانی به شهر زاهدان تا پایان سال آینده هست، دست یابیم.
وی ادامه داد: در اجرای این طرح از نیروی بومی و متخصص منطقه استفاده کردیم و در مجموع زمینه اشتغال ۱۳۰ نفر به صورت مستقیم فراهم شد که از این تعداد بیش از ۷۰ درصد نیروها بومی هستند.
این مسوول تصریح کرد: همکاری مردم و مسوولان سیستان و بلوچستان تاکنون مناسب بوده پیگیری‌ها و بازدیدهایی که از طرح انتقال آب از دریای عمان انجام شده گویای اهمیت این طرح است.
وی اظهار کرد: بودجه طرح در محدوده زاهدان که عملیات اجرای آن بر عهده شرکت دانیال پترو است حدود یک‌هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برآورد اولیه شده که با توجه به اضافه‌شدن به طرح و قرارداد پیش‌بینی ۲ هزار میلیارد تومان هم انتظار می‌رود، این آمار به غیر از لوله بوده و شامل اعتبار عملیات اجرایی لوله‌گذاری، خاکریزی، تزریق آب و ساخت مخازن در محدوده ۱۴۰ کیلومتر است.
سختی ۲ برابری کار با عبور لوله از منطقه کوهستانی
سرپرست دستگاه نظارت شرکت طوس بیان کرد: طرح ملی آبرسانی به سیستان و بلوچستان در آذرماه ۱۴۰۰ آغاز شد و در حال حاضر هدف ما گرفتن آب از دریای عمان، شیرین‌کردن و تصفیه آن با تأسیسات شیرین‌کننده و رساندن در مرحله اول به شهر زاهدان است.
منصور مدرکیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: برای انجام طرح انتقال آب از دریای عمان حدود ۷۲۰ کیلومتر لوله‌گذاری با لوله فولادی سایز ۲۲۰۰، ساخت هفت مخزن بتنی ۳۰ هزارمترمکعبی در مسیر زاهدان و ۱۰ ایستگاه پمپاژ در دستور کار است.
وی ادامه داد: مشکلات زیادی در رابطه با اجرای طرح داریم که عبور لوله از منطقه کوهستانی یکی از آنهاست و مجبور به ساخت تونلی به طول ۱۲ کیلومتر در منطقه جاوشیر شدیم که این سختی کار را چندبرابر کرد.
این مسوول گفت: تمام نیروها شبانه‌روز مشغول کار هستند تا بتوانیم سال آینده به قول خود عمل کنیم و آب را به زاهدان برسانیم، در حال حاضر سه پیمانکار در منطقه‌ای بین چابهار و جاوشیر، یک پیمانکار فعال در منطقه زاهدان تا جاوشیر فعال است و تا هفته آینده چهار پیمانکار دیگر فعال خواهند شد که از زاهدان به سمت جاوشیر و چابهار به سمت جاوشیر یعنی از ۲ طرف لوله‌گذاری را به هم برسانند و بتوانیم در کوتاه‌ترین زمان آب را به هموطنانمان در شهر زاهدان و منطقه سیستان و بلوچستان برسانیم.
اجرای بخش اعظم پروژه انتقال آب از دریای عمان در سیستان و بلوچستان
معاون اجرایی مجری طرح شرکت تأمین آب صنایع و معادن کارفرما، سرمایه‌گذار پروژه طرح ملی نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان بیان کرد: پروژه‌ای که بر روی آن کار می‌کنیم مهمترین فعالیتش در سیستان و بلوچستان است.
برای انجام طرح انتقال آب از دریای عمان حدود ۷۲۰ کیلومتر لوله‌گذاری با لوله فولادی سایز ۲۲۰۰، ساخت هفت مخزن بتنی ۳۰ هزارمترمکعبی در مسیر زاهدان و ۱۰ ایستگاه پمپاژ در دستور کار استهادی شفیعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا ادامه داد: در زاهدان سه پیمانکار مشغول به کار هستند که مهمترین آن پیمانکار لوله‌گذاری بوده و از ابتدای خردادماه جاری کار را شروع و تاکنون با قوت و به دور از هرگونه تعطیلی در حال اجرای این پروژه است.
وی افزود: هدف از اجرای طرح ملی نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی و با تأکید بر سیستان و بلوچستان در واقع رفع تنش آبی، بحران‌های آبی و خشکسالی‌هایی بوده که در سال‌های اخیر بر منطقه بویژه این استان حاکم شده است.
این مسوول اظهار کرد: با توجه به تأکید و منویات رهبر معظم انقلاب، حمایت‌های دولت سیزدهم و با هدف اینکه هرچه زودتر مشکل خشکسالی و رفع تنش آبی از سیستان و بلوچستان حل شود طرح انتقال آب از دریای عمان از سال ۱۴۰۰ آغاز شد که ابتدای آن از شهر چابهار و انتهای آن شهر زابل است.
وی گفت: در حال حاضر در اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان حدود چهار پیمانکار لوله‌گذاری از دریای عمان تا زاهدان و سه پیمانکار مسیر سازی مشغول به فعالیت بوده تا عملیات اجرایی را با هدف اینکه هر چه سریع‌تر آب تصفیه شده و شیرین برای مصرف آب آشامیدنی مردم زاهدان و تمامی شهرهای در مسیر برسد انجام دهند، همچنین تا نیمه مهرماه سالجاری چهار پیمانکار دیگر مشغول به کار خواهند شد تا با فعالیت آنها سرعت عملیات اجرای کار ۲ برابر شود.
بی اثر بودن تحریم‌ها در روند اجرای پروژه طرح انتقال آب از دریای عمان
شفیعی خاطرنشان کرد: برای اینکه بتوانیم به هدف خود برسیم یک‌سری پیش‌نیازها لازم بوده که با سیاست، درایت و مدیریت شرکت ایمواسکو و تمامی متولیانی که در این طرح با ما همکاری می‌کنند آنها را انجام داده‌ایم هم اکنون طرح در حال پیشرفت بوده؛ اما با مشکلاتی در این راه مواجهیم که تأمین نقدینگی، تحریم‌ها برای تهیه بخشی از تجهیزات و تأمین ورق برای تولید لوله از جمله آنها است.
وی ادامه داد: با قول «علی‌آبادی وزیر صمت» در تابستان جاری، اداره کل صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان پیگیر موضوع است تا یک کارخانه تولید لوله در زاهدان پیرامون تأمین بخشی از نیازهای تأمین لوله ساخته شود که در این زمینه همه مقامات کشوری بویژه استاندار این استان به طور جدی پیگیر موضوع هستند.
معاون اجرایی مجری طرح شرکت تأمین آب صنایع و معادن کارفرما، سرمایه‌گذار طرح ملی نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان گفت: با حمایت‌هایی که وجود دارد سعی می‌کنیم در موعد مقرر آب شیرین، آشامیدنی و پایدار را جهت استفاده مردم سیستان و بلوچستان بویژه زاهدان انجام دهیم تا لبخند رضایت بر لبان فرزندان این مرزوبوم حک شود این برای ما بهترین پاداش خواهد بود.
وی افزود: ۹۰ درصد متریال پروژه اعم از لوله، پوشش لوله، الکترود مصرف برای جوشکاری لوله‌ها، همچنین پیمانکاران، مشاوران، کارفرمایان و همه مهندسین جوان با تجربه و با انگیزه کشور ایران و اغلب بومی هستند باید شکرگزار باشیم که تاکنون تحریم‌ها خللی در روند اجرای پروژه طرح انتقال آب از دریای عمان ایجاد نکرده و تمام نیازهای ما تا این مقطع زمانی از تولیدات داخلی بوده است
شفیعی ادامه داد: تجهیزاتی که شاید تحریم‌ها بر آن اثر بگذارد مواردی است که در آینده قرار است استفاده شود که با توجه به جلسات و بررسی‌های انجام شده تولیدکنندگان داخلی ما در حال تلاش برای رفع آن نیازها هستند و فناوری آن را به دست خواهند آورد که در این صورت عملاً تحریم‌ها را طبق گفته رهبر معظم انقلاب دور زده‌ایم و این تحریم‌ها کاغذپاره‌ای بیش نخواهد بود.