به گزارش روز شنبه ایرنا در این نشست نمایندگان ۱۵ کشور از جمله نمایندگان ویژه جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین، هند، قزاقستان، قطر، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، عربستان سعودی، ترکیه و امارات متحده عربی حضور داشتند. افغانستان توسط هیئتی به سرپرستی امیرخان متکی، وزیر امور خارجه در دولت موقت طالبان، نمایندگی می‌کرد.
طرفین در مورد وضعیت کنونی افغانستان، مسایل آشتی میان افغان ها، تامین امنیت در منطقه و بازسازی کشور پس از جنگ گفت و گو کردند.
وزارت خارجه تاجیکستان در مورد نتایج نشست فرمت رایزنی مسکو در مورد افغانستان و امضا نکردن بیانیه پایانی اینگونه اظهار نظر کرد که سیاست های تاجیکستان در مسئله افغانستان بر اساس منافع ملی هدایت می شود.»
به گفته ضمیر کابولوف، نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور افغانستان و مدیر بخش دوم آسیایی وزارت امور خارجه روسیه، تاجیکستان به برخی از بندهای این اعلامیه اعتراض داشت " بنابراین بیانیه را امضا نکرد.
وزارت امور خارجه تاجیکستان از افشای دلیل دقیق امتناع دوشنبه از امضای آن برای رسانه ها خودداری کرد. این وزارتخانه به اختصار چنین پاسخ داد: به خاطر منافع ملی تاجیکستان بدون اظهار نظر می گذاریم.
شیرعلی رضایون، کارشناس علوم سیاسی تاجیکستان در این مورد به آسیاپلاس گفت از زمان روی کار آمدن «طالبان» در افغانستان، در دو سال گذشته، نشست های بین المللی متعددی برای بررسی وضعیت این کشور برگزار شده است.
تحلیل اسناد نهایی و فعالیت واقعی "طالبان" در افغانستان نشان می دهد که در واقع فرمت ها به نتیجه ای نرسیده اند. جامعه جهانی یک چیز می خواهد و طالبان بر چیز دیگری اصرار دارند.
رضایون گفت: به نظر می‌رسد که کشور میزبان نشست اخیر برای نشان دادن روابط با سایر شرکا (از جمله طالبان) و سیاست‌های خاص در رابطه با وضعیت آن کشور، در درجه اول به قالب‌هایی برای افغانستان نیاز دارد.
دوم اینکه، طالبان نیز به چنین قالب هایی نیاز دارند تا نمایندگان آنها بتوانند در رایزنی های بین المللی شرکت کنند و نشان دهند که در چشم جامعه جهانی مشروعیت پیدا می کنند.
«فرمت مسکو» در سال ۲۰۱۷ بر اساس سازوکار رایزنی شش جانبه نمایندگان ویژه روسیه، افغانستان، هند، ایران، چین و پاکستان تأسیس شد. اولین نشست آن در ۱۴ آوریل ۲۰۱۷ با حضور معاونان وزیر و نمایندگان ویژه ۱۱ کشور از جمله افغانستان برگزار شد. چهارمین نشست قبلی در نوامبر ۲۰۲۲ بدون شرکت طالبان در مسکو برگزار شد.
نشست اخیر از آن جهت اهمیت دارد که در داخل و خارج افغانستان صداهایی مبنی بر عدم مشروعیت ملی و بین المللی طالبان در این دو سال شنیده می شود.
ثالثاً، سیاست ها و اقدامات کشورهای مختلف درگیر در وضعیت افغانستان متناقض باقی مانده و منافع و اهداف متفاوتی را دنبال می کند.
بنابراین، به نظر می رسد که اکنون نه حل مشکلات موجود در افغانستان، بلکه برگزاری رویدادهایی با مشارکت یا بدون مشارکت طالبان اهمیت بیشتری دارد. این کار به خاطر حفظ (حفظ) وضعیت این کشور تا زمان بهتر انجام می شود.
این کارشناس تاجیکستانی در پایان گفت: متأسفانه تمام توجه جامعه جهانی معطوف به گستردگی عملیات نظامی در اوکراین است و مشکل افغانستان عملا در درجه دوم اهمیت قرار دارد.
چه نکاتی از بیانیه نهایی برای تاجیکستان قابل قبول نیست؟
رضایی افزود در باره این سوال گفت: من نمی توانم بگویم که کدام نقاط اعلامیه نهایی برای کشور ما مناسب نیست، اما بر اساس تحلیل متن "اعلامیه کازان فرمت رایزنی های مسکو در مورد افغانستان" که در وب سایت وزارت امور خارجه منتشر شده است. از روسیه به نکات زیر اشاره می کنم:
- نگرانی از وضعیت امنیتی کنونی و تقویت فعالیت گروه های تروریستی، اول از همه(داعش) ابراز می شود.
در اینجا صحنه ای غیرعادی پدیدار می شود: برخی قدرت ها از خطر نفوذ داعش و برخی دیگر از تقویت فعالیت های "القاعده" در افغانستان صحبت می کنند. این واقعیت نشان می دهد که دیدگاه واحدی در خصوص مقاومت در برابر فعالیت گروه های افراطی و تروریستی وجود ندارد و هر یک از طرفین به طور خاص به سازمانی اشاره می کنند که آنها را نگران می کند.
این کارشناس تاجیک گفت: در واقع، وضعیت در زمینه تروریسم و افراط گرایی در افغانستان تغییر نکرده است، زیرا بیش از ۲۲ گروه در این کشور احساس راحتی می کنند.
نشست بررسی تحولات افغانستان در چارچوب موسوم به "فرمت مسکو" روز جمعه هفته گذشته با حضور نمایندگان ۱۵ کشور در کازان روسیه برگزار شد که نماینده ویژه رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان، مواضع و رویکرد کشورمان را در قبال این موضوع در این نشست اعلام کرد.
حسن کاظمی قمی در سخنانی در این نشست ضمن انتقاد از دخالت‌های آمریکا در منطقه، وسیاست‌های ایالات متحده در امور افغانستان طی سالیان گذشته را نادرست خواند.
وی بر ضرورت همکاری بیشتر کشورهای همسایه برای کمک به حل مشکلات افغانستان، بدون اتکا به عنصر بیگانه تاکید کرد.
نماینده ویژه رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان خاطرنشان کرد: در برابر جبهه "همسایگان" افغانستان، "بیگانگانی" قرار دارند که اگر چه از منطقه دور هستند، اما منافع خویش، را برتری می‌بخشند و ارزش های رایج جوامع خود را برای دیگران ترویج و تبلیغ می کنند.
کاظمی قمی خاطرنشان کرد: ۲۰ سال اشغالگری مستمر و بدون دلیل امریکا و هم پیمانانش و ساخت جبهه بیگانگان با منافع ملی افغانستان سر سازگاری ندارد.
وی ابراز امیدواری کرد که برنامه اجرایی سیاست همسایگی بر اساس جلب منفعت و دفع مضرت از سوی حکومت سرپرستی افغانستان توام با رایزنی با همسایگان دنبال شود.
اجلاس فرمت مسکو در مورد افغانستان روز جمعه در کازان مرکز جمهوری تاتارستان روسیه با حضور نمایندگان ۱۵ کشور از جمله هیات جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی دکتر کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان برگزار شد.
در این نشست، رستم مینیخانوف رئیس جمهوری تاتارستان و ضمیر کابلوف نماینده ویژه رئیس جمهوری فدراسیون روسیه در امور افغانستان، امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه طالبان و همچنین نمایندگان کشورهای چین، پاکستان، امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، ترکیه، قرقیزستان، هند، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان نیز حضور داشتند.
شرکت کنندگان در این نشست در مورد وضعیت کنونی افغانستان، مسایل آشتی بین طرف های افغان، تضمین امنیت منطقه ای و بازسازی کشور پس از جنگ و همچنین مسایل فراگیر بودن دولت طالبان، مبارزه با تروریسم و جنایات مواد مخدر بحث و تبادل نظر کردند.
از زمان روی کار آمدن طالبان تاکنون چندین بار نشست‌های فرمت مسکو به ابتکار روسیه و با هدف بررسی مسائل افغانستان برگزار شده است.