به گزارش روز جمعه خبرنگار ایرنا، بخشی از فضاهای جانبی بنای باستانی آتشکده ارفع‌ده سوادکوه در فصل دوم کاوش باستان‌شناسی این اثر که اخیرا به سرپرستی عبدالرضا مهاجری‌نژاد باستان‌شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد از زیر خاک بیرون آمد و ساختار ظاهری این اثر تاریخی به جا مانده از دوران ساسانیان در سوادکوه کامل‌تر شد.
به گفته سرپرست گروه اجرای فصل دوم کاوش باستان‌شناسی این بنا، در فصل نخست کاوش که ۲ سال پیش انجام شد بخش‌هایی از پلان چلیپایی آتشکده و آتشدان و ورودی یافت شده بود و در فصل دوم کاوش که طی هفته جاری به پایان رسید، فضاهای جانبی شامل بخشی از راهروی طواف، پاطاق آتشکده، فضای بیرونی و الحاقاتی که در قرون اولیه اسلامی به این آتشکده اضافه شده بود پس از حدود ۱۰ سده آزادسازی شد.
عبدالرضا مهاجری‌نژاد گفت: آثار یافته شده در این آتشکده مانند آتشدان سالمی که در فصل نخست کاوش از زیر خاک بیرون آورده شد و همچنین ساختار باقیمانده بنا نشان می‌دهد که این آتشکده در دوره ساسانی ساخته شد و تا سده‌های ۴ یا ۵ هجری نیز پابرجا بود و به مرور متروکه شد. زیرا اثری از تخریب عمدی در این بنا دیده نمی‌شود و آتشدان نیز سالم به دست آمده است.
وی اظهار کرد: در فصل دوم کاوش نیز یک سری الحاقات که در دوران اسلامی به بنا اضافه شد به دست آمد. معمولا اضافه شدن فضا به یک بنا یا حذف بخشی از بنا با توجه به اقتضای زمان یا نیاز به فضای جدید امری عادی است که در مود این بنا نیز مشاهده می‌شود. اما کاربری آن طی دوران پابرجا بودن به عنوان آتشکده اثبات شده است.
به گفته مهاجری‌نژاد برنامه‌ریزی‌هایی برای حفاظت و مرمت این اثر نیز انجام شده است. آتشکده روستای ارفع‌ده شهرستان سوادکوه که به آتشکده مسجدسر نیز شهرت دارد در منطقه تپه‌کلا و مرکز بافت این روستا قرار دارد و خرداد و تیر ۱۴۰۰ در کاوش‌های باستان‌شناسی این تپه کشف شد.
بنای کشف شده در این کاوش حدود ۳۰۰ متر مربع مساحت دارد که با پلان مشابه با چهارطاقی‌های زمان ساسانیان با مصالح سنگ، و آجرهایی به ابعاد ۳۸×۳۸×۸ سانتی متر ساخته شده است.
در مرکز این بنا یک آتشدان با تزیینات گچی کشف شد که کاربرد مذهبی این بنا را به اثبات می‌رساند. با توجه به شواهد معماری و سفالین، این آتشکده تا قرن سوم هجری قمری مورد استفاده قرار گرفته و در چندین مرحله الحاقاتی به آن افزوده شده است.
در متون تاریخی به چندین آتشکده در مازندران مانند آتشکده کوسان در بهشهر یا مکان فعلی مسجد جامع ساری و آتشکده آمل اشاره شد. ولی از این آثار مدرک و دلیلی دال بر کاربری آتشکده به دست نیامد یا چنین کاربری نداشتند و فقط به این نام معروف بودند.
این محوطه باستانی در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ توسط دکتر ستوده و آقای یزدان نورانی کوتنایی از اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران بازدید و گزارش شده بود و جزو آثار حفاظتی شهرستان بوده است.
این اثر در فاصله پنج کیلومتری غار تاریخی اسپهبد خورشید قرار گرفته و بخشی از مجموعه بناهای مربوط به اسپهبدان تبرستان در این منطقه از سوادکوه است.