علی محمدی روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: کار بازپیرایی شامل خواناسازی و تثبیت تزیینات و یادگار نوشته‌های روی دیوارهای بنا از هفته گذشته توسط استاد ابراهیم رفعتی کلات آغاز شده است.
وی ادامه داد: مقبره این عارف نامی از بناهای دوره تیموری است که در دوره شاه عباس صفوی به همت "خواجه سلطان محمود تربتی" حاکم این خطه با مصالح سنگ و گچ، مستحکم، مرمت و بازسازی شد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تربت‌حیدریه گفت: رسم معماران ایرانی آن بود که در قالب یک کتیبه، اطلاعات شناسنامه‌ای و هویتی بنا را نوشته و در زیر سقف یا قسمت بالایی دیوارها مخفی می‌کردند و یکی از اهداف کار، یافتن این کتیبه از لا به لای دیوارها یا سقف است.
محمدی افزود: دلیل دوم اینکه طبق یک رسم خوب ایرانیان در طول تاریخ، وقتی سران، حاکمان یا پادشاهان از یک بنای تاریخی بازدید می‌کردند، اطرافیان آنها گزارش سفر را روی دیوارها می‌نوشتند و ما برای ثبت تاریخی به دنبال برداشتن لایه‌های گچ و رازگشایی اطلاعات تاریخی آن هستیم.
مدیر میراث فرهنگی تربت‌حیدریه گفت: این رسم خوب البته به تدریج جایش را به یک کار زشت داده و آن اینکه اکنون بسیاری بدون توجه به ارزش بناهای تاریخی، با نوشتن یا تراشیدن دیوارها جملات یادگاری بی‌محتوا از خود به جای می‌گذارند.
محمدی افزود: از آنجا که مجموعه تاریخی قطب‌الدین‌حیدر در نوبت ثبت جهانی یونسکو قرار دارد لذا هر قدر بتوانیم دایره اطلاعاتی خود را نسبت به این بنا بیشتر کنیم، ارزش تاریخی این موزه بزرگ هم برای گرشگران و هم برای کارشناسان باستان‌شناسی بیشتر خواهد شد.
وی اضافه کرد: البته در آغاز تصور می‌شد تنها با صرف سه میلیارد ریال و تا ۲ ماه کار به پایان برسد، اما کشفیات جدید هم بر مدت زمان اجرای کار و هم بر میزان اعتبارات لازم اضافه کرد.
استاد مرمت کار میراث فرهنگی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: هر چند قدمت بنا به عهد تیموری باز می‌گردد، اما بررسی اولیه ناشی از لایه‌برداری گچ‌ها حاکی است تزیینات مربوط به دوران صفوی و قاجار است اما هنوز به طور قطعی نمی‌توان حکم نهایی ارایه کرد.
ابراهیم رفعتی‌کلات افزود: کار ما لایه برداری از گچ‌ها و هویدا ساختن تزیینات قبلی، دست‌نوشته‌ها و یافتن اطلاعات تازه از این بنای تاریخی است.
وی ادامه داد: تاکنون یک دست نوشته بر روی پوست یا کاغذ خاص پیدا شده است که برای بازشناسی دقیق به اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی ارسال کرده ایم تا کارشناسان خط پاسخ نهایی را اعلام کنند.
هم اکنون حدود ۴۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری در تربت‌حیدریه وجود دارد که ۹۰ مورد آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مرکز شهرستان ۲۲۵ هزار نفری تربت‌حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد.