«حافظ» در میان مفاخر و شاعران از چنان جذابیتی برخوردار است که اگر شعر، دانش و اندیشه او به درستی تبیین و توضیح داده شود؛ و برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوعی در هم آمیخته شود و ارائه مناسبی از آن صورت بگیرد، می‌تواند موجبات جذب همه اقشار جامعه به خصوص طبقه جوان و نوجوان را به شعر و اندیشه او فراهم آورد و در استحکام و استواری زبان و ادب فارسی نقش مهم و موثری ایفا کند.
«حافظ» به همان اندازه برای مخاطبان غیرفارسی زبان جذابیت دارد که برای فارسی‌زبانان؛ مخاطبان غیرفارسی، چنانچه شعر حافظ را دریابند و بفهمند، شیفته و شیوای آن می‌شوند. زمانی که در یوگسلاوی سابق و کشورهای منطقه بالکان رایزن فرهنگی بودم، برخی از اشعار حافظ را به زبان صربی و خط سیریلیک برگرداندیم که مورد توجه علاقه‌مندان به شعر و ادب قرار گرفت.
اطمینان دارم که اگر بتوانیم از اهرم‌های مناسب و ابزارهای روز برای معرفی حافظ در سطح جهانی استفاده کنیم، اشعار وی مورد استقبال فراوانی قرار خواهد گرفت. نسل امروز در دنیا به ویژه جوانان و نوجوانان در هر نقطه جغرافیایی که باشند، علاقه‌مند به شعر و ادبی فرهنگ ایرانی هستند و مهم این است که ما بتوانیم این اندیشه را به خوبی به آنان انتقال دهیم.
تجربه من برای برگردان برخی از اشعار حافظ این بود که تعدادی از مترجمان و ادیبان صرب را دعوت کردیم تا برای ترجمه دیوان حافظ با ما همکاری کنند. سعی کردیم با تجربه‌ای که به دست آوردیم، «حافظ» را متناسب با شرایط ذهنی آنها، به زبانی که قابلیت فهم و درک برای آنها داشته باشد، معرفی کنیم. بعد از یکی از شاعران برجسته صرب خواستیم تا این ترجمه را موزون کند؛ تا مورد التفات بیشتر قرار بگیرد.
«حافظ» ظرافت هایی را در زبان با شعر آمیخته است که وقتی آن ها را از شعرش بگیرید، لطافت از شعر او گرفته می‌شود و بیشتر بار معنایی آن باقی می‌ماند. این معنا می‌تواند برای مخاطبی آشنا باشد که با همه این واژگان ارتباط نزدیک برقرار کند وشرایط، فضا و محیط را به خوبی بشناسد. برای مثال کسی که می‌خواهد شعر حافظ را به خوبی درک کند باید با قرآن و حکمت آشنا باشد؛ همچنین باید با فلسفه، کلام، محیط، فضای شیراز و تاریخ ایران آشنایی داشته باشد، زیرا همه این‌ها به هم گره خورده اند و شعر حافظ محصولی از این گره خوردگی است که با لطافت و ظرافت او پیوند خورده است.
با توجه به اینکه زبان فارسی ریشه در فرهنگ و تمدن ایران دارد و متقابلا فرهنگ و تمدن ایران با زبان فارسی وابستگی و دلبستگی بسیار دارد، چنانچه زبان فارسی در معرض تهدید قرار بگیرد فرهنگ ایران نیز در معرض تهدید قرار می‌گیرد. در نتیجه برای محافظت از فرهنگ، ادب، تاریخ و تمدن لازم است تا مفاخر را پاس بداریم و برنامه‌های متعددی متناسب با شرایط زمانی برای آنها برگزار کنیم. در این راستا برای معرفی و شناسایی مفاخر و مشاهیر به طبقات مختلف جامعه، اقدامات هنرمندانه‌ای داشته باشیم، اقداماتی که به زبان روز باشد و با ذهن و ضمیر مخاطبان ارتباط مشفقانه و صمیمانه‌ای را برقرار کند. باید از همه ابزارهای موجود مانند فضای مجازی و ابزارهای هنری و ادبی و رویکردهای امروز به شعر و ادب بهره جوییم. عموم مردم، جوان‌ها و نوجوان‌ها می‌توانند در قالب برگزاری پویش‌هایی در اینگونه برنامه‌ها حضور فعالی داشته باشند. به یقین یکی از این مفاخر و مشاهیر خواجه حافظ شیرازی است.
*این یادداشت در همکاری با انجمن مفاخر فرهنگی برای انتشار به ایرنا ارسال شده است.