به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، اَوَد نام منطقه ای در هندوستان است که بیشتر مردم آنجا شیعه هستند و علیرضا قزوه که سال ها در هندوستان بوده، مجموعه غزلیاتی را به نام شام اود نوشته است. قزوه در نشست ادبی بررسی این کتاب در قدردانی از حضور اعضا گفت: سلام الله یا ساقی، و سلام به نوشندگان نور، دلم نمی خواست در شام از غزه گفتن از قزوه بگویند، داغدار غزه ام تا هنوز مثل یکایک شما و مدیون مهربانی آنها که به سلام شام اَوَد را علیکی گفته اند. خدا خیرتان بدهد.
عرض ارادت هنرمندانه به زبان فارسی و شیعیان هندوستان
رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر ادبی گفت: دو مجموعه شعر صبح بنارس و شام اوَد، ره آورد شاعرانه علیرضا قزوه از زندگی در سرزمین هزار رنگ و آهنگ هندوستان است. به گفته شاعر، زیباترین و خاطره انگیزترین صبح و شام ها در هند، صبح های بنارس و شام های اَوَد هستند. این دو نام نیز به خاطر لحظات خوشی که شاعر در این دو شهر داشته، انتخاب شده است. صبح بنارس دربردارنده غزل هایی ناب و خواندنی با مضامین عرفانی و معنوی است. سروده های شام اَوَد نیز نشانه همدلی و خویشاوندی اعتقادی شاعر با شهروندان اَوَد هندوستان است که بیشتر آن ها شیعه هستند. این دو مجموعه شعر، عرض ارادت شاعرانه و ادای دین هنرمندانه یک شاعر ایرانی به کشور و مردم دوست داشتنی هند است و به نوعی ادای دین به زبان پارسی که حدود هزار سال جزء میراث معنوی، علمی و ادبی مردم هند بوده است.
تولد نسلی از شاعران پارسی گو در هند
وی ادامه داد: به برکت حضور قزوه در هند، جوانان مستعد بسیاری به زبان و ادبیات پارسی علاقه مند شده و به عالم شعر و شاعری روی آوردند. شاعرانی چون بلرام شکلا، عزیز مهدی و نقی عباس که امروز به راحتی زبان مادری، به پارسی شعر می گویند. تولد نسلی از شاعران پارسی گو در هند از دیگر دستاوردهای حضور پر برکت علیرضا قزوه در این کشور است که زمینه احیا و گسترش زبان و ادبیات پارسی را در شبه قاره هموار کرده است.
ترجمه منظوم اشعار قزوه به زبان سنسکریت
بلرام شکلا شاعر پارسی زبان از چگونگی آشنایی خود با قزوه سخن گفت و اظهار داشت: آشنایی من با استاد علی رضا قزوه بیشتر از یک دهه است که استاد خانه فرهنگ ایران در دهلی بودند. یاد آن روزها بخیر که در زندگی من باب تازه ای باز کرد و آن، باب شعر و شور و عرفان و زبان فارسی و مهر ایران در زمینه های گوناگون بود. بارها از دانشگاه دهلی به خانه فرهنگ پیش استاد می رفتم و استاد را مشغول کارهای علمی و ادبی می دیدم که برای من مصداق این شعر مشهور مولانا بودند «کار مردان روشنی و گرمی است» در آن ایام زبان فارسی در زبان من در سن طفولیت بود و سرودن شعر فارسی هم همین طور. استاد هر دو را پروراندند و به جایی رساندند که به کمک این دو می شد شرح حال دل کرد.
وی ادامه داد: همان زمان بود که استاد، شعرها ی نابشان را می سرودند و با جوش و ولوله پیش ما شاگردان ارائه می دادند. استاد، خود اعتراف می کنند که زمین رنگارنگ هند، تازگی خاصی به طبع شعری ایشان عطا کرده است و ایشان در این باب از شاعر نامدار سبک هندی صائب تبریزی مثال می زنند که معمولا به همان اندازه از عمر خود را در هند گذرانده است که استاد قزوه گذرانده است و شعرهایی که صائب در خاک هندوستان سروده حال و هوای ویژه دارد. بعضی از مجموعه شعری استاد در زمان اقامت در هند مرتب شدند و به چاپ رسیدند؛ کتاب هایی چون با کاروان نیزه، صبح بنارس و شام اود. بعضی از شعرهای این مجموعه ها اینقدر در دلم نشسته است که من آنان را به زبان سنسکریت ترجمه منظوم کردم.
رایزن فرهنگی هند در ایران افزود: مضامین و محتوای مجموعه شام اود به دلایل متعدد خیلی نزدیک به دل ما هندی هاست. اول اینکه استاد، عنوان این کتاب را از فرهنگ هند برگزیدند و این ستودنی تر می شود وقتی که می بینیم اشعار مجموعه غزلیات شام اود چندان ربطی به سرزمین هندوستان ندارد؛ اگرچه نام و تلمیحات از هند را در برخی جاهای کتاب می بینیم.
وی افزود: این کتاب دارای اشعاری است که طبع وارسته شاعر را نشان می دهد. در بسیاری از اشعار این مجموعه می بینیم که علیه ایمان فروشان و ریاکاران اشعار زیبایی سروده شده است. مثلا درویشی ما سلطنت ماست، اگرچه! دنیاست گدایی که رسیده ست به شاهی یا این شعر مردان عشق و معجزه ما هستیم، مردان اربعین و امین الله؛ آنان به مکر و حیله هر از گاهی تیری در این سپاه می اندازند
نمایش جلوه های با شکوه سبک ادبی شعر انقلاب با «شام اود»
نغمه مستشار نظامی شاعر و دبیر محافل ادبی نهاد کتابخانه های عمومی کشور اظهار داشت: کتاب شام اود مثل دیگر آثار دکتر قزوه الگو و کتاب درسی ست برای سرودن و تدوین دواوین (دیوان های) ادبی. کتاب با سلام آغاز می شود و به خداحافظ ختم می شود. تحمیدیه ها که اشعاری تقدیم به حضرت ختمی مرتبت و اهل بیت یا رمضانیه ها، عارفانه ها و اشعار اجتماعی همگی نمونه های عالی شعر پارسی امروزند و اگر از دوران ما همین یک کتاب به آیندگان برسد برای نمایان کردن جلوه های باشکوه سبک ادبی شعر انقلاب اسلامی کافی ست.
سلوک شعر و اندیشه قزوه در بستر انقلاب بوده است
زیبا فلاحی شاعر و منتقد ادبی با سخنانی تحت عنوان «سلوک در انقلاب؛ سرود در شعر ناب» گفت: علیرضا قزوه از جمله شاعران پرکار معاصر است. او در مجموعه غزلیات شام اود تمام آلام و اعتقادات خود را فرآوری نموده و با آنکه شاعر، عنوان مجموعه را در مقدمه؛ حاصل سفر خود در هندوستان و رفت و آمد در شهرهای کلکته و لکهنو و کشمیر نوشته اما جز تک بیت «همیشه شعله در جان ها زدن کار پلیدان است؛ به رسم هندوان شرط است، هندو را بسوزانیم» در لفظ و بیان از آن سرزمین ها نگفته است و از کابل و خجند و هرات بیشتر سروده و گفته است «راه خجند و نخشب و پنج راز مرو و چارجوی من است؛ چون غزنه و مزار و هرات،کابل پسرعموی من است»
وی افزود: کمی آن طرف تر از شعر آیینی در این مجموعه به شعر عرفانی می رسیم. غزلیات انتقادی وی گزنده و تاثیر گذار است. تاب آوری وی در سنگر شعر پایداری، متناسب با تغییر اوضاع و اشخاص به زبان شعر سرایت می کند. از حسرت دختران آفتاب کابل تا از خودبریدگی های پدر روستایی در تجربه سوزی های عشق کال مردمان به کمال نرسیده. این نشان می دهد شاعر اهل درد است.
فلاحی افزود : سمبلیسم قزوه در این مجموعه آشکارتر است. جریان سمبلیسم از دوران نیما آغاز شد و کسانی چون آتشی، فروغ، اخوان و دیگران پس از وی این سبک و اندیشه را دنبال کردند. قزوه نیز با اتکا به مسئولیت خود در قبال جامعه، به طور غیرمستقیم از زبان نماد با اهل راز سخن می گوید. مثلا در این بیت «سکوت ماهیان را گوش ماهی ها نمی دانند؛ که ما خاکیم و می فهمیم فرق ماه و ماهان را».
وی ادامه داد: علیرضا قزوه هیچگاه در غزلیات به فلسفه و ابهام روی نیاورده است و در زبان، اندیشه و صورت های خیال بی نظیر است. سلوک شعر و شعار و اندیشه وی در بستر انقلاب بوده و او شاعر ناگهان غزل هاست.
شاعری برای همه زمان های انقلاب
سید حکیم بینش شاعر افغانستانی گفت: مجموعه شام اود، سروده دکتر علیرضا قزوه، مثل مجموعه هایی از نخلستان و خیابان، شبلی و آتش، صبح بنارس، عشق علیه السلام و با کاروان نیزه، مخاطب را پای صمیمی ترین و بی ریاترین حرف ها می نشاند؛ حرف هایی که همه از جنس دلاند. چیزی که در این مجموعه خیلی به چشم می آید، تنوع مضامین است.
وی افزود: این تنوع باعث شده است که خواننده با فضاهای متفاوت و متنوعی روبه رو باشد و می توانیم هرکدام از این فضاها را به باغی تشبیه کنیم که هر کدام زیبایی خاص خود را دارد و با رفتن از یک باغ به باغ دیگر حال آدم خوشتر می شود؛ یک باغ اشعار آیینی ایشان است، باغ دیگر اشعاری عرفانی و تغزلی که گاه رنگ و بوی حماسی هم می گیرد و باغ های دیگر هم اشعار اجتماعی و اعتراضی ایشان.
بینش ادامه داد: قزوه از نگاه من شاعر همه زمان های انقلاب است و شعر ایشان سخن انقلاب. یعنی بسیاری از اندیشه های انقلاب به زیبایی در اشعار ایشان انعکاس یافته است. بخشی از اندیشه های انقلابی اش در اشعار آیینی ایشان بازتاب پیدا کرده که ایشان را در قله شعر آیینی قرار می دهد. زیباترین اشعار آیینی را در آثار ایشان می بینیم و البته با پردازش بسیار متفاوت. مثلا هربار که از عاشورا سخن می گوید از زاویه جدیدی سخن می گوید که گاه خواننده را با انتقادهایش در لابه لای این اشعار غافلگیر می سازد.
وی افزود: یکی از انواع شعرهای اجتماعی، شعر اعتراض است. دکتر قزوه نگاه اعتراضی عمیقی دارد و در شام اود با شعرهایی مثل محرم فروش ها، زبان به اعتراض می گشاید. شکواهای او نیز گلایه ها و انتقادهای ایشان را از زمانه و یاران زمانه اش به تصویر می کشد. ایشان یکی از معترضترین شاعران است و بعد از انقلاب شاعری را پیدا نمی کنیم که به پایه ایشان شعر اعتراض داشته باشد.
بینش اضافه کرد: اینها دغدغه های ایشان را نسبت به اوضاع اجتماع و مردم به تصویر می کشد. بخشی از این دغدغه های ایشان فرامرزی است، به همدلی بین ملت ها فکر می کند. از این روست که در نگاه ایشان کابل مثل غزنه و مزار و هرات پسر عموی شاعر می شود. همین دغدغه هاست که قلم ایشان به کوچه های کابل و شهرهای دیگر افغانستان سفر می کند و درد و داغ شهدای نوجوانان و جوانان افغانستان را به تصویر می کشد.
وی ادامه داد: از دیگر کارهای بزرگ ایشان، ایجاد مؤسسه فرهنگی شاعران پارسی زبان است که در آنجا کتاب های پارسی زبانان را چاپ و منتشر می کند که تا به حال مجموعه های درخشانی از شاعران، ایران، افغانستان، تاجیکستان، هندوستان و پاکستان چاپ و منتشر شده است. اینها می تواند مرجع خیلی خوبی برای کسانی باشد که درباره شعر معاصر فارسی تحقیق می کنند.
چه کسی چراغ جشنواره شعر فجر را روشن کرد؟
ایرج قنبری شاعر و ترانه سرا عنوان کرد: علی رضا قزوه از سرآمدان شعر امروز به شمار می رود او تا کنون موفق به انتشار چندین مجموعه شعر و نثر شده است و او نخستین شاعرانی است که چراغ جشنواره شعر فجر را روشن کرد و همچنین شعر شاعران معاصر ایران را از طریق رایزنی های فرهنگی به جهانیان معرفی کرد. نگاه تازه و تنوع آثار از نظر شکل و محتوا از او چهره ای یگانه و ممتاز ساخت و کلمات در دست او مصالحی ست که به هر شکلی بخواهد می تواند بنایی نو ایجاد کند.
سیدمهدی طباطبایی، سید مسعود علوی تبار، فاطمه نانی زاد، ایرج قنبری، محمدمهدی عبدالهی و رضا عبدالهی از شاعرانی بودند که به خدمات قزوه اشاره کردند و از کتاب او تعریف. در این مراسم که به صورت مجازی برگزار شد، شاعرانی همچون مسعود ربانی، سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی، محمدعلی یوسفی، علیرضا حکمتی، لیلی حضرتی و سارا عبداللهی فر حضور داشتند.