به گزارش ایرنا از شرکت مدیریت منابع آب ایران، «محمد جوان‌بخت» در کارگاه منطقه‌ای تغییر اقلیم (اثرات و سازگاری) که به همت مرکز منطقه‌ای آب شهری با همکاری موسسه تحقیقات آب برگزار شد، اظهار داشت: امروزه تغییر اقلیم به عنوان یکی از مهمترین چالش‌های عصر حاضر شناخته می‌شود.
وی افزود: تغییر اقلیم یا دگرگونی اقلیم، پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و اقیانوس‌ها شده است.
جوان‌بخت بیان‌داشت: بر اساس یافته‌های هیات بین‌الدول تغییرات آب و هوایی (IPCC)، نقش بشر در ایجاد و گسترش تغییرات جوی غیرقابل انکار است. فعالیت‌های انسانی از قبیل جنگل‌زدایی و تغییر کاربری زمین، مصرف سوخت‌های فسیلی و دامپروری‌های صنعتی، از مهمترین عوامل تشدید شرایط تغییر اقلیم به حساب می‌آیند.
وی گفت: تغییرات اقلیم با اثرگذاری بر دما و افزایش آن، علاوه‌بر تغییر دادن الگوی بارش و افزایش تبخیر و تعرق گیاهان، موجب کاهش کمیت و کیفیت منابع آب شده است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با بیان اینکه چرخه هیدرولوژیکی بیشترین اثرپذیری را از تغییر اقلیم دریافت می‌کند، خاطرنشان‌کرد: به احتمال زیاد تا پایان این قرن بارش باران‌های شدید در عرض‌های میانی زمین و مناطق مرطوب گرمسیری بیشتر خواهد شد؛ این در حالی است که در همین دوره، انتظار افزایش شدید تعداد خشکسالی‌ها و افت جریان‌های سطحی نیز وجود دارد.
جوان‌بخت اظهار داشت: طبق گزارش مراجع معتبر، موقعیت جغرافیایی ایران در محدوده‌ای است که بیشترین تبعات منفی تغییر اقلیم متوجه آن است.
وی افزود: تبعات این تغییرات محدود به متوسط متغیرهای آب و هوایی نیست، بلکه به‌شدت وقایع هیدرولوژیکی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. رخدادهایی از این دست در سال‌های اخیر به‌طور مکرر در ایران و همسایگان آن قابل مشاهده بوده است.
جوان‌بخت ادامه‌داد: امروزه کشورهای مختلف جهان چگونگی تعامل و رویارویی با پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تغییر اقلیم را به عنوان مولفه‌ای با اولویت بالا در دکترین امنیت ملی خود قرار داده‌اند. بنابراین، باید این پدیده در برنامه‌ریزی‌های توسعه از جمله توسعه طرح‌ها و زیرساخت‌های آبی و بهره‌برداری از آنها به رسمیت شناخته شده و مورد توجه قرار گیرد.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا خاطرنشان‌کرد: توجه به راهکارهای سازگاری با پیامدهای تغییر اقلیم، در کنار تسکین یا کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، از وظایف حاکمیتی به حساب می‌آید.
وی اضافه‌کرد: به این منظور و انتخاب گزینه‌های مناسب، باید پیش از هر اقدامی، ارزیابی دقیقی از شرایط آتی انجام داد. سپس با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، به‌ویژه فناوری‌هایی که توجه آنها در جهت صرفه‌جویی مصرف آب یا افزایش بهره‌وری آب در بخش‌های مختلف مصرف است، توان سازگاری را افزایش داد.
جوان‌بخت گفت: همچنین با پایش مستمر میزان ردپای کربن در محصولات و کالاهای تولیدی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مورد توجه قرار گیرد.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، توانمندسازی سازمان‌های رسمی و جامعه برای آمادگی به‌منظور سازگاری با پدیده تغییر اقلیم را امری گریزناپذیر دانست و بیان‌داشت: امروزه ما بیش از هر زمانی نیاز به توسعه سازمان‌های یادگیرنده داریم، سازمان‌هایی که دانش فرا می‌گیرند، دانش تولید می‌کنند، دانش به اشتراک می‌گذارند و توانایی لازم را برای تعامل با تغییرات محیطی دارند.
وی افزود: از طرفی ارتقای حکمرانی آب در جهت تطبیق تصمیم‌گیری‌های بخش آب برای مدیریت تبعات این پدیده بسیار ضروری است. ضمن آنکه با توجه به فرابخشی بودن موضوع آب، تحقق این امر فقط معطوف به وزارت نیرو و بخش آب نیست.
جوان‌بخت گفت: مطابق توصیه IPCC جهت افزایش سازگاری با شرایط جدید اقلیمی و کاهش آسیب‌پذیری ناشی از آن، همزمان باید هم بر افزایش عرضه و هم بر مدیریت تقاضا توجه داشت.
وی به ضروری‌ترین اقدامات سازگاری بیشتر با تغییرات اقلیمی در بخش تقاضا اشاره کرد و اظهار داشت: بهبود بازده آب مصرفی از جمله از طریق بازیافت و بازچرخانی آب، کاهش تقاضای آب برای کشاورزی از طرق تغییر الگوی کشت، روش‌های کشاورزی، زمان کاشت، مدیریت آب مجازی و غیره، کاهش شدت مصرف آب در بخش صنعت، اصلاح الگوی مصرف شرب و کاهش هدررفت، توسعه بازار آب از جمله ضروری‌ترین اقدامات است.
این مقام مسوول با تشریح ضروری‌ترین اقدامات برای سازگاری بیشتر با تغییرات اقلیمی در بخش عرضه، از برداشت آینده‌نگر از منابع آب زیرزمینی و مدیریت توامان آب‌های سطحی و زیرزمینی، مدیریت ریسک، پیش‌بینی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت و استفاده از آنها در به‌هنگام‌سازی قواعد بهره‌برداری از تاسیسات آبی، توسعه استفاده از منابع آب نامتعارف، استحصال آب باران و استفاده از منابع تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به منابع محدود انرژی و به‌نوعی تنوع‌بخشی به سبد منابع انرژی نام برد.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه کشور ما نیز به شدت تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم قرار دارد، بیان‌داشت: در یک دوره ۵۵ ساله از آمار بارش در کشور، میزان متوسط بارندگی به طور تقریبی هر ۱۰ سال یک‌بار کاهش محسوس داشته است، به طوری که میزان بارش از حدود متوسط ۲۴۸ میلی‌متر به ۲۲۴ میلی‌متر در ۱۵ سال اخیر رسیده و میزان دما نیز حدود ۱.۱ درجه سانتی‌گراد در مدت بیش از ۵۰ سال افزایش داشته است.
وی اضافه‌کرد: با وجود این تغییرات در میزان بارش‌ها و دمای کشور که منجر به کاهش حدود ۳۰ میلیارد مترمکعبی در منابع آب تجدیدشونده کشور شده است، میزان مصرف آب رشد فزاینده‌ای داشته و بنابراین اثرات کمبود آب در برخی مناطق کشور به وضوح قابل مشاهده است.
جوان‌بخت گفت: بنابراین ما در بخش آب کشور باید برنامه‌های سازگاری و تسکین اثرات پدیده تغییر اقلیم را با جدیت دنبال نماییم. از این منظر جای بسی خوشوقتی است که این کارگاه منطقه‌ای با ابتکار مرکز مدیریت آب شهری در کشور ما برگزار می‌شود و با حضور خبرگان ملی و بین‌المللی می‌توانیم از تجربیات آنها برای مدیریت این پدیده استفاده کنیم.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ابراز امیدواری کرد این نشست تخصصی بتواند به چند پرسش اساسی پاسخ بدهد و دبیرخانه این نشست علمی- تخصصی جمع‌بندی لازم را انجام و نتیجه را به عنوان یکی از دستاوردهای این نشست در اختیار وزارت نیرو قرار دهد.
وی بیان‌داشت: یکی از سوالات اساسی که در این نشست مهم تخصصی باید به آن پاسخ داده شود این است که، چه معیارهایی را باید در طراحی زیرساخت‌های آبی در نظر گرفت تا بتوانیم آسیب‌پذیری کمتری از پیامدهای تغییر اقلیم داشته باشیم؟
جوان‌بخت اضافه‌کرد: ما در این زمینه از سناریوسازی و تحلیل حساسیت استفاده می‌کنیم. مثلاً برای طراحی سازه‌های تأمین و انتقال آب از دوره‌های درازمدت آماری استفاده می‌کنیم تا امکان پوشش‌دهی پدیده‌های حدی خشکسالی و سیل فراهم باشد. اما در مورد طراحی شبکه‌های آبیاری و زهکشی از دوره‌های کوتاه‌مدت استفاده می‌کنیم. آیا این این اقدام درست و کافی است یا باید به‌گونه دیگری اقدام نمود.
وی خاطرنشان‌کرد: به هر حال نمی‌توان با ابزار سنتی و معمول، تهدید و چالش تغییر اقلیم را به فرصت تبدیل کرد. اصولاً در رویارویی با چالش‌های جدید نیازمند استفاده از ابزارها، روش‌ها، راهنماها و دستورالعمل‌های نو برای سازگاری هستیم. این ابزارها و روش‌ها کدامند؟
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در پایان ابراز امیدواری کرد ضمن پاسخگویی به این سوال مهم، بتوان مسیر جدیدی را برای سازگاری با پدیده تغییر اقلیم در پیش گرفت.