به گزارش ایرنا، انتقال آب از دریای عمان بخشی از طرح احیای رودخانه زاینده‌رود است که با اجرای مرحله نخست آن، برداشت آب از زاینده‌رود توسط صنایع قطع خواهد شد و در مرحله دوم علاوه بر آب صنایع، مازاد آب در بخش آشامیدنی، کشاورزی و حقابه محیط زیست به مصرف خواهد رسید. طرح بزرگی که پس از چندین سال رکود در دولت سیزدهم عملیات اجرایی آن شروع و تاکنون پیشرفت قابل توجهی داشته است.
آنطور که مسوولان می گویند در مرحله نخست این طرح ۷۰ میلیون مترمکعب و در مرحله دوم ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب به اصفهان منتقل می‌شود.عملیات اجرای مرحله نخست این پروژه مهر ۱۴۰۱ در دولت سیزدهم آغاز شد و اکنون در ۲۴ نقطه با حضور ۱۴ پیمانکار در حال تکمیل است. طول مسیر طرح انتقال آب از دریای عمان به اصفهان ۹۸۰ کیلومتر و مراحل آزادسازی، حفاری و لوله‌گذاری آن در حال انجام است.عملیات اجرای گام دوم طرح انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان نیز، جمعه هفتم مهر امسال با حضور رییس جمهور در این استان کلید خورد.
در این میان، برآیند تحلیل ها و نظرات که گاهی این طرح را راهگُشا و گاه آن را تنها کمک به بخشی از نیازهای آبی می داند، به سوژه داغ این روزهای اصفهان تبدیل شده است. آنچه در این گفتمان از همان ابتدا مطرح بود اینکه این طرح ابتدا فقط با هدف تامین آب برای صنایع استان است و توسعه واحدهای صنعتی در دستور کار آن نیست.
پروژه انتقال آب از دریای جنوب نسبت به دیگر پروژه تامینی برای آب اصفهان هم پیشرفت سریع تری داشته و هم به نتیجه نزدیک تر است. به عنوان مثال درحالی که بیش از ۲۰ سال از عمر پروژه هایی مانند بهشت آباد می گذرد و هنوز چشم اندازی برای زمان بهره برداری از آن وجود ندارد، گام اول پروژه انتقال آب از دریا طبق پیش بینی ها در کمتر از دوسال به بهره برداری خواهد رسید و ۷۰ میلیون متر مکعب آب به اصفهان منتقل خواهد شد.
یک تیر با دو نشان؛ طرحی با فرصت های اقتصادی
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان بر این باور است طرح انتقال آب دریا به فلات مرکزی اگرچه به معنای حل مشکل خشکی زاینده رود و احیای آن نیست اما در زمینه رفع چالش‌های اجتماعیِ حکمرانی آب موثر است.
حامد یزدیان در گفت و گو با ایرنا افزود: اجرای این طرح بخشی از راه حل هایی است که تاکنون عملیاتی نشده و با سال‌ها پیگیری به نتیجه ای نرسیده بود اما از سال گذشته آغاز شد و پیشرفت خوبی هم داشته است.
وی افزود: انتقال آب بین حوضه ای بالادست از استان‌های مجاور به اصفهان همواره چالش های اجتماعی به‌دنبال داشته است، اما آب دریا چنین مشکلاتی ندارد و مدیریت استان اصفهان باید با دیپلماسی از این طرح برای رفع چالش های اجتماعی بهره برداری کند.
یزدیان با بیان اینکه این طرح همچنین به کاهش مصرف آب در بخش صنعت و حفظ سُفره های زیرزمینی کمک می کند، افزود: این مساله به ویژه وقتی به جنبه صنعتی بودن اصفهان نگاه می کنیم حائز اهمیت است و البته از طرفی باید تبیین شود که انتقال آب دریا به اصفهان به معنای توسعه صنعت نیست بلکه هدف بقای کارکرد این بخش است.
به تعبیر این استاد دانشگاه، بار روانی طرح انتقال آب دریا در صورت مدیریت صحیح می‌تواند به انتقال این واقعیت کمک کند که صنایع استان به‌دنبال تامین آب مصرفی خود از منابعی به غیر از زاینده رود هستند.
یزدیان گفت: نکته دیگر اینکه وابسته بودن کلانشهر اصفهان تنها به یک منبع آب آشامیدنی از منظر پدافند غیر عامل قابل قبول نیست، همچنانکه در مراحل بعدی طرح انتقال آب دریا پیش بینی شده است که ۳۰ درصد آن برای تامین آب آشامیدنی به مصرف برسد.
وی افزود: طرح انتقال آب از دریا امروز در دنیا مطرح است و شرکت‌های دانش بنیان بسیاری در دنیا و در ایران کنار این طرح ها فعال هستند که در صورت موفقیت در زمینه هایی مانند استحصال مواد گوناگون از آب دریا؛ به‌دنبال دستیابی به آب شیرین و اقتصادی نمودن این طرح ها هستند.
این همان نکته ای است که مدیرعامل شرکت تامین آب صفه به عنوان مجری طرح انتقال آب دریای عمان به استان اصفهان، چندی پیش در حاشیه بازدید از این پروژه به آن اشاره کرده بود.
سید فرهاد قادریان اجرای این طرح را فرصت خوبی برای نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش‌بنیان و به‌کارگیری محصولات و فناوری‌های داخلی عنوان کرد و افزود: با توجه به گستردگی طرح، نیاز به فناوری‌های ویژه، سرمایه‌گذاری، خرید و پیش خرید محصولات فناورانه از شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان وجود دارد.
وی معتقد است گستردگی این طرح از مخازن بتنی تا ایستگاه‌های پمپاژ، سامانه های مقابله با خوردگی، دستگاه‌های آزمایش و صحت‌سنجی، دستگاه‌های تست پوشش، تولید و مصرف برق، پلنت‌های آب شیرین‌کن و استحصال از «آب ریجکت» فرصتی است که محصولات مرتبط با این زیرساخت ها را می توان از شرکت‌های مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان خریداری و یا در صورت وجود دانش فنی و نبود محصولات، آن‌ها را پیش خرید کنیم.
به گفته وی با توجه به اینکه در حوزه استحصال آب، محصولات فناورانه زیادی در کشور وجود ندارد نیاز به چنین محصولاتی بویژه در حوزه آب‌های ریجکت شده یا موضوعات محیط زیستی ضروری است و امکان سرمایه گذاری در این بخش‌ها وجود دارد.
حیات زاینده رود و بقای صنعت، چشم انداز ملی و استانی
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی اما در این رابطه معتقد است طرح انتقال آب دریا به اصفهان فقط می تواند از بار صنعت بر دوش زاینده رود بکاهد و تا حدودی آبخوان را تغذیه کند.
مهدی طُغیانی در گفت و گو با ایرنا، افزود: نباید تصور شود که انتقال آب دریا به اصفهان برای توسعه صنعت است، زیرا وضعیت زاینده رود بدتر می شود، بلکه این آب با جایگزینی بجای منبع فعلی کارکرد تولید در بخش صنعت را حفظ می کند.
این نماینده مجلس همچنین با ابراز نگرانی از پیامدهای خشکی زاینده رود تصریح کرد: با وجود پیش بینی راهکارهایی مشابه انتقال آب دریا به اصفهان اما همچنان در نحوه استفاده از منابع رودخانه و انسجام در تصمیم‌گیری‌ها اشکالاتی وجود دارد و معتقدیم وزرات نیرو در این مساله آنطور که باید تدبیر نکرده است و در حالی که بر این باوریم شفافیت میزان برداشت ها از زاینده رود از نان شب واجب تر است اما حکمرانی آب هنوز نمی داند کسری رودخانه به مصرف کدام منبع می رسد و اقدامات انجام شده در این زمینه نیز تاکنون کارساز نبوده است و آب همچنان در رودخانه ناپدید می‌شود.
به گفته وی، زاینده رود در وضعیت عادی و بدون خشکسالی یک میلیارد متر مکعب کسری آب دارد و این یعنی مصارفی تعریف شده که منابع آن وجود ندارد و فرایند شفافیت و کنترل این برداشت ها نیز به درستی انجام نمی‌شود. آب زاینده رود به مثابه چک بی محل برای مصارف مختلف و مبهم اختصاص یافته و بدون توجه به توان رودخانه از بالادست تا پایین دست حاتم بخشی شده که نتیجه این بی تدبیری خشک شدن رودخانه و فصلی شدن آن است.
طغیانی مدیریت ناکارآمد در حکمرانی آب را دلیل این مساله دانست و افزود: سهل انگاری و نبود اقدام جدی در این زمینه به چالش‌های اجتماعی و امنیتی منتهی شده است، اما وزارت نیرو پاسخگوی عملکرد خود درباره مسائل اساسی زاینده رود نیست در حالی که باید برای شفافیت مصارف زاینده رود بودجه اختصاص داده می شد.
پرهیز از بزرگنمایی در بازتاب رسانه ای طرح انتقال آب دریا
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در ادامه افزود: نباید این نکته که مصارف زاینده رود در بیشتر بخش ها تامین شده اما منابع رودخانه از جمله طرح های سه گانه کوهرنگ، بهشت آباد، چشمه لنگان، خدنگستان و پساب هنوز مُعطل و بدون نتیجه ملموس مانده است کم اهمیت تلقی شود، از طرفی محیط زیست، هویت و بناهای تاریخی و سلامت مردم اصفهان به‌دنبال خشکی زاینده رود با تهدید های جدی رو به روست و چالش های اجتماعی نیز بر عُمق فاجعه افزوده است، از این رو نباید اینگونه باشد که فقط برای برخی استان ها نگرانی درباره تنش آبی وجود داشته باشد و در این میان اصفهان نادیده گرفته شود.
در همین پیوند مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان نیز به صراحت اعلام کرده است مخالف هرنوع مبالغه و بزرگنمایی کاذب از پروژه انتقال آب دریا به استان هستیم و در سفر اخیر رییس جمهور، این موضوع که این طرح به تنهایی احیا کننده زاینده رود نیست به ایشان نیز منتقل شده است.
وی با اشاره به برخی اظهارات درخصوص توسعه صنعت با بهره‌گیری از این آب تصریح کرد: مجموعه استانداری بر مبنای سند آمایش استان و تعهدی که به مردم داشته است در مقابل هرگونه توسعه صنایع آب بِر ایستاده و با انجام این طرح، صرف منابع آب فعلی درحال استفاده توسط صنایع بزرگ به اکوسیستم استان بازخواهد گشت و این طرح تنها یکی از راهکارهای مدیریت استان برای تامین آب مورد نیاز صنعت و بخشی از آب شرب و قطع ید صنایع استان از منابع زیرزمینی و زاینده رود است.
زینلیان ادامه داد: مرحله نخست این پروژه به حجم ۷۰ میلیون متر مکعب در حال پیشرفت است و پیش بینی می‌شود تا پایان امسال مرحله نخست آن اجرا شود، این آب از خط انتقال به یزد و در محل سیرجان برداشت و با آغاز فاز دوم پروژه به دستور رییس جمهور، درنهایت با پیوند به آبگیر و خط لوله اختصاصی برای اصفهان به دریای عمان متصل خواهد شد.
احیای زاینده رود؛ کُهنه مطالبه مردم اصفهان
با این تفاسیر در حالی که زاینده رودِ خشک هر روز پیش چشمان مردمان اصفهان قاب می شود؛ وزارت نیرو اعلام کرده که از اسفند ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲ میزانِ ۶۳ میلیون مترمکعب آب برای حقابه زیست محیطی زاینده‌رود رهاسازی کرده است، اما به گفته حسین اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان، چنین رهاسازی آب به سوی زاینده رود و مختص این رودخانه در این بازه زمانی نداشته ایم و این ادعا باید مقبولیت فنی و اجتماعی داشته باشد و پیش از رهاسازی آب برای زاینده رود، این موضوع که چه حجم از آب و در کدام بازه زمانی و مکانی قرار است تحویل داده شود، به طور کتبی اعلام شود.
در همین پیوند رییس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان اما مدتی پیش در برنامه تفاوت که از سیمای مرکز اصفهان پخش شد، تامین آب استان را نیازمند نگاه جدید دانست و گفت: احیای زاینده رود به عنوان نکته مهم مورد اشاره رهبر انقلاب راهکارهای موثر خود را می طلبد.
مجید نادرالاصلی با بیان اینکه در خصوص احیای زاینده رود نمایندگان مجلس باید حقوق مردم اصفهان را با صراحت مطالبه کنند، افزود: مردم استان به دلیل نجابت و برخی ملاحظات امنیتی و مصلحت جمعی همچنان متکی به مطالبه گری حقوقی برای احیای زاینده رود هستند که نباید این رویه موجب بی تفاوتی شود، از این رو مطالبه این حق از مسوولان کشور باید ادامه پیدا کند.
وی که معتقد است مدیریت استان می تواند سرمایه گذاری مردمی با هدف جاری شدن زاینده رود را برنامه ریزی و برای آن اقدام کند، پیشنهاد داد وزرات نیرو ظرفیت آب های داخل سرزمین در جنوب و غرب اصفهان که از استان خارج می شود را بررسی و برای کمک به احیای زاینده رود مورد مطالعه قرار دهد؛ زیرا برای طرح های انتقال آب از سایر حوضه ها به زاینده رود هنوز اتفاق متفاوتی رُخ نداده است.
این مطالبه را سیدرضا مرتضوی استاندار اصفهان نیز چندی پیش در آیین تودیع و معارفه رییس منطقه ۶ سازمان بازرسی کُل کشور و بازرس کُل استان اصفهان گوشزد کرد.
استاندار اصفهان گفت: از چند دهه پیش خطوط انتقال آب از اصفهان به سایر استان‌ها اجرا شد و همان دستوری که این طرح را مقرر کرد آب جایگزین برای اصفهان را هم پیش بینی کرده بود؛ اما قسمت دوم پروژه اجرایی نشد، از این رو طرح‌های مُعطل مانده استان در حوزه آب با رویکرد حل مشکلات در سطح کشور می‌تواند در دستور کار سازمان بازرسی قرار بگیرد.
به گزارش ایرنا، اکنون زمان اجرای پروژه انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان به یک سوم رسیده و مباحثی مانند اعتبارات باعث کُندی در اجرای آن نشده است. رییس جمهور چندی پیش در سفر به اصفهان با بیان اینکه تکمیل طرح‌های بزرگ نیازمند سخت کار کردن است، تصریح کرد: تاکنون ۲۸ جبهه کاری در اجرای این پروژه مهم فعال هستند و من از همه پیمانکاران، مهندسان و کارگران این پروژه عظیمِ آبرسانی تقدیر و تشکر می‌کنم.
آیت‌الله سید ابراهیم رییسی افزود: اعتبار مورد نیاز این پروژه با پیگیری وزیر نیرو از سوی دولت تامین خواهد شد و تا به امروز هم به همت استاندار اصفهان کارها در حال اجراست و بخاطر کمبود منابع اعتباری متوقف نشده است.
رییس جمهور روز جمعه هفتم مهرماه امسال نیز در جریان بازدید از پروژه انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان و آغاز عملیات اجرایی گام(فاز) دوم این پروژه خاطرنشان کرد: آبرسانی برای مصارف آشامیدنی، صنعت و کشاورزی، مساله مهمی است بویژه اینکه استان اصفهان مشکل کمبود منابع آبی دارد.
احمد وحیدی وزیر کشور نیز بتازگی در نشست چهار ساعته با مدیران اصفهان در تهران، از کمبود آب و فرونشست زمین در اصفهان به عنوان یک نگرانی مهم یاد کرد و از معاونت عمرانی درخواست کرد با جدیت مساله احیای زاینده رود را پیگیری کند.
وضعیت کم‌آبی در استان اصفهان به یکی از مشکلات اساسی این خطه تبدیل‌شده تا جایی که تأمین آب آشامیدنی نیز با اختلال روبه‌رو می‌شود. تنش آبی استان اصفهان در کنار خشکی مستمر رودخانه زاینده‌رود، افزایش پدیده‌های مخرب همچون فرونشست زمین، ریز گردها و دیگر معضلات زیست‌محیطی را به‌دنبال داشته است.
اصفهان؛ از معدود استان های کشور است که رهبر معظم انقلاب برای حل مساله آب در آن تاکید داشته اند. ایشان در سال ۱۳۸۸ در دیدار با مردم این استان در خصوص طولانی شدن برخی طرح ها از جمله تونل سوم کوهرنگ به مسوولان وقت هشدار دادند.
حضرت آیت الله سید علی خامنه ای همچنین آبان ماه ۱۴۰۱ در دیدار با شُماری از مردم اصفهان در حسینیه امام خمینی(ره) مساله آب اصفهان را مهم عنوان کردند و گفتند: «بنده هم دنبال این قضیه بوده‌ام. دوستان متعددی نامه نوشتند، ما هم ارجاع کردیم، دنبال‌گیری کردیم. اخیراً هم من پیگیری کردم. الحمدلله مشغولند، یعنی کارهای خوبی دارد انجام می‌گیرد؛ پنج شش اقدام. حالا مثلاً ممکن است گفته بشود که بعضی از اینها بلندمدت است، خب باشد، بالاخره دارد کار انجام می‌گیرد، دارد پیش می‌رود و ان‌شاءالله حل خواهد شد. من به مسوولان محترم دولتی که واقعاً کار می‌کنند، سفارش می‌کنم در این زمینه هرچه ممکن است بیشتر تلاش کنند، هرچه ممکن است سریعتر کار کنند؛ یعنی واقعاً مردم اصفهان شایسته این هستند که ما شب و روز نشناسیم.»