به گزارش خبرنگار ایرنا، پوکی استخوان یا استئوپروز شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است و زمانی بروز می کند که تشکیل استخوان جدید قادر به ترمیم استخوان های تخریب شده نباشد.
ابتلا به پوکی استخوان تا حدودی وابسته به مقدار توده و تراکم استخوانی است که در دوران جوانی بدست می‌آید.
بدست آوردن حداکثر توده و تراکم استخوانی به نوعی وراثتی است و همچنین به نژاد فرد بستگی دارد.
در پوکی استخوان با کاهش کمیت و تغییر در کیفیت ساختاراستخوان ها، استحکام استخوان ها کاهش پیدا می کندو خاصیت شکنندگی استخوان افزایش می یابد و از این رو شکستگی استخوان مهمترین تظاهر بالینی استئوپروز است.
استخوان های بدن نسوج زنده ای هستند که بطور مداوم در حال تخریب و باز سازی است و در بالغین جوان استخوان تخریب شده با مقادیری مشابه از نسج استخوانی جدید جایگزین می شود.
بطور کلی در سنین جوانی فرآیند باز سازی استخوان سریعتر از تخریب آن بوده و توده استخوانی بدن افزایش پیدا می کند به گونه ای که بعد از ۲۰ سالگی این روند آهسته شده و اغلب اشخاص در سن ۳۰ سالگی حداکثر توده و تراکم استخوانی خود را پیدا می کنند.
با افزایش سن، تخریب نسج استخوان از باز سازی آن بیشتر می شود و این عدم تعادل ممکن است در سنین متفاوتی آغاز شود که این روند در زنان بعد از یائسگی تشدید می شود.
مردان بیشتر از زنان در معرض شکستگی استخوان
۲۸ مهرماه جاری مصادف با روز جهانی پوکی استخوان با شعار "استخوان های بهتری بسازیم" و ۲۹ مهرماه تا پنجم آبان ماه سال جاری نیز مصادف با هفته پوکی استخوان شده است.
معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان اینکه، پوکی استخوان بیماری شایعی بوده و شکستگی ناشی از پوکی استخوان در حال افزایش است، اظهار کرد: بر اساس آمارها در سرتاسر جهان، از هر سه زن و از هر پنج مرد بالای ۵۰ سال یک نفر شکستگی ناشی از شکنندگی استخوان را در طول عمر باقیمانده خود تجربه خواهد کرد.
بر اساس آمارها در سرتاسر جهان، از هر سه زن و از هر پنج مرد بالای ۵۰ سال یک نفر شکستگی ناشی از شکنندگی استخوان را در طول عمر باقیمانده خود تجربه خواهد کرد.
دکتر فرزام بیدارپور افزود: پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰، میزان بروز شکستگی لگن در مردان ۳۱۰ درصدی و در زنان ۲۴۰ درصد با مقایسه با سال ۱۹۹۰ افزایش یابد.
وی ادامه داد: سال گذشته ۵۹۹ دوره آموزشی با عنوان پیشگیری از پوکی استخوان برای گروه های هدف در مراکز بهداشتی درمانی تابعه دانشگاه در سطح استان برگزار شده است.
دکتر بیدارپور، پوکی استخوان را قابل تشخیص و درمان بیان کرد و گفت: رژیم غذایی سالم غنی از کلسیم و ویتامین D، بهره گیری از سبک زندگی سالم و انجام تمرینات ورزشی منظم تحمل وزن و استقامتی از جمله راه های پیشگیری از پوکی استخوان و حمایت از درمان است.
وی افزود: اجرای ۴۷۰ دوره آموزشی برای ۶ هزار و ۸۴۰ نفر در روستاها و در خانه های بهداشت، ۱۲۹ دوره آموزشی برای ۲ هزار و ۲ نفر در مراکز جامع ارائه خدمات سلامت و توزیع سه هزار و ۹۴ محتوای آموزشی از جمله برنامه های دانشگاه علوم پزشکی کردستان بود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان یادآور شد: بهره گیری از ظرفیت ۱۹ هزار و ۴۰۷ نفر از سفیران سلامت در آموزش مطالب مرتبط با پیشگیری از پوکی استخوان از جمله اقدامات پیشگیرانه حوزه بهداشت در مقابله با این بیماری در سطح استان است.
ارگونومی راه حلی برای پیشگیری از پوکی استخوان
پوکی استخوان مقدمه ای برای مبتلا شدن به دیگر مشکلات اسکلتی عضلانی و نیز شکستن استخوان ها است.
یکی از علوم نوینی که مستقیما در سلامتی سیستم اسکلتی عضلانی و پیشگیری از بیماری های از این دست موثر است ارگونومی است که راه حل تامین سلامتی سیستم اسکلتی عضلانی به شمار می رود.
ارگونومیست دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت: پوکی استخوان در لغت به معنای " استخوان متخلخل" است که وضعیتی است که در آن از میزان استحکام استخوان ها کم شده و با کاهش کیفیت، قدرت خود را از دست می دهند که این مقدمه ای برای مبتلا شدن به دیگر مشکلات اسکلتی عضلانی و نیز شکستگی استخوان‌هاست.
پوکی استخوان در لغت به معنای " استخوان متخلخل" است که وضعیتی است که در آن از میزان استحکام استخوان ها کم شده و با کاهش کیفیت، قدرت خود را از دست می دهند که این مقدمه ای برای مبتلا شدن به دیگر مشکلات اسکلتی عضلانی و نیز شکستگی استخوان‌هاست.
فرشاد ارغوانی افزود: درد های اسکلتی عضلانی از جمله مهمترین مشکلات در این رابطه هستند که بدلیل نامشخص بودن و یا سخت تشخیص داده شدن منشاء این دردها، گاه بسیار آزار دهنده بوده به طوری که کیفیت زندگی افراد را کاهش داده و بر تحرک و استقلال افراد تاثیرگذار است.
وی گفت: این قبیل بیماری ها با عناوینی از قبیل کوه یخی یا بیماری خاموش نیز تعبیر می شود چرا که تا زمانی که وارد مرحله حاد بیماری نشود، به آن توجه کافی نشده و در پیشگیری و درمان موثر آن اقدامی به عمل نمی آورند.
ارگونومیست دانشگاه علوم پزشکی کردستان یادآور شد: یکی از علوم نوینی که بصورت مستقیم در سلامتی سیستم اسکلتی عضلانی و پیشگیری از بیماری های از این دست موثر است ارگونومی است.
ارگونومی به انتخاب بهترین سبک زندگی مبتنی بر ابزارها، روش ها و تکنولوژی در زندگی و محیط کار می پردازد که به نوعی برای انجام تمامی کارها چه در محل کار و یا زندگی روزمره باید بهترین شیوه و محیط را متناسب با افراد انتخاب کرد.
ارغوانی ادامه داد: عوامل متعددی در این محیط ها وجود دارند که به نوعی غیرارگونومیک هستند، کارهای تکراری، کارهای سنگین، پوسچر(طرز قرار گیری بدن) نامناسب از این قبیل ریسک فاکتورها هستند که به طور مستقیم به استفاده از ابزارها، لوازم، تجهیزات و تکنولوژی های مورد استفاده برای انجام کار یا فعالیت ها در خلاف قواعد علم ارگونومی بر می گردد.
وی افزود: استفاده از میز و صندلی های غیرارگونومیک، روش غیرارگونومیک انجام دادن کارها، تخت خواب، روش و محیط خواب غیرارگونومیک، لباس و کفش غیرارگونومیک و رعایت نکردن ارگونومی در محیط هایی از قبیل آشپزخانه، منزل و نیز انجام فعالیت های بدن منجر به مواجهه شدن با ریسک فاکتورهای مرتبط با ارگونومی می شود.
به گفته ارگونومیست دانشگاه علوم پزشکی کردستان، رعایت نکردن ارگونومی حتی بر روی سلامتی قلب و عروق و نیز بروز بیماری هایی از قبیل فشار خون موثر است.
ارغوانی در توضیح این مطلب افزود: ۲ نوع کار استاتیک و دینامیک در عضلات وجود دارد که در کارهای استاتیک که بخش وسیعی از عضلات عمل کننده در حالت انقباض قرار می گیرند حجم خون مورد نیاز بیشتر از خون در گردش بوده است؛ بنابراین انرژی لازم و کافی برای انجام فعالیت تامین نمی شود و پس از مدتی با تجمع اسید لاکتیک در این عضلات، خستگی بروز پیدا کرده که خستگی های مزمن مقدمه ای بر ایجاد سایر بیماری های اسکلتی عضلانی از جمله پوکی استخوان است.
وی یادآور شد: در این قبیل کارهای استاتیک، گاهی بیش از دو سوم عضلات برای مدت زمان طولانی در حالت انقباض قرار می گیرند که در این حالت به نوعی از حجم خون در گردش در بدن کاسته شده و بنابراین بر فعالیت های قلبی عروقی تاثیر می گذارد.
ارغوانی تاکید کرد: در کارهای دینامیک که در اثر رعایت ارگونومی در کار و زندگی ایجاد می شود و حجم خون مورد نیاز کمتر یا مساوی با خون در گردش در عضلات عمل کننده است، بنابراین خستگی دیرتر و کمتر بروز پیدا کرده و سلامتی سیستم اسکلتی عضلانی و حتی قلبی عروقی تامین می شود.
ارگونومیست دانشگاه علوم پزشکی کردستان پیشنهادهایی برای رعایت ارگونومی در محل کار و زندگی روزمره داشت.
انجام کشش، ورزش و نرمش در محل کار و به صورت منظم، انتخاب میز و صندلی ارگونومیک در محل کار، حفظ پوسچر مناسب و ارگونومیک، انتخاب ابزارها و تجهیزات ارگونومیک از قبیل کفش، عینک، خودکار،موبایل، کامپیوتر، کیف یا کوله پشتی کفش، تخت خواب ارگونومیک، انتخاب شیوه انجام کار بر اساس علم ارگونومی، رعایت چرخه های استراحت کار مبتنی بر علم ارگونومی، انجام کارهای اداری به صورت نشسته ایستاده، رعایت ارگونومی در کار و رعایت ارگونومی در زمان مطالعه از جمله این پشنهادها بود.
ارغوانی تاکید کرد: ارگونومی به استفاده صحیح از ابزارها و تکنولوژی بر می گردد و راه حل پیشگیری از مشکلات اسکلتی عضلانی از قبیل پوکی استخوان استفاده از ارگونومی نه تنها به عنوان یک علم بلکه به عنوان یک ابزار است.
وی اضافه کرد: ارگونومی در تمام محیط های کاری و زندگی انسان و نیز در تمای مراحل عمر از مرحله جنینی تا سالمندی اصول و قواعد ویژه ارائه داده و برای مثال حوزه‌هایی از قبیل ارگونومی آموزشی و یادگیری، ارگونومی ویژه مادران باردار، ارگونومی مدرسه، ارگونومی بیمارستان ها، ارگونومی فیزیکی، ارگونومی در دندان پزشکی، ارگونومی کشاورزی دارای اصول و قواعد مخصوص بوده و لازم است به آن توجه شود.
شنبه ۲۹ مهر ماه جاری با شعار "تغذیه و ساختن استخوان های بهتر"، یکشنبه۳۰مهر با شعار "فعالیت بدنی و ساختن استخوان های بهتر"، دوشنبه یکم آبان با شعار "نور آفتاب و ساختن استخوان های بهتر"، سه شنبه دوم آبان با شعار "پرهیز از مصرف دخانیات و ساختن استخوان های بهتر"، چهارشنبه سوم آبان با شعار "پوکی استخوان و تشخیص به موقع"، پنجشنبه چهارم آبان با شعار "پوکی استخوان و شروع به موقع درمان" و جمعه پنجم آبان با شعار "پوکی استخوان و پیشگیری از سقوط و شکستگی" نام گذاری شده است.