به گزارش ایرنا، استان خراسان شمالی با داشتن حدود پنج هزار هکتار کشتزار زعفران از نظر سطح زیر کشت رتبه سوم کشوری را دارد اما از نظر میانگین تولید در هکتار رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است.
پاییز که از راه می رسد تب بازار زعفران در این خطه داغتر می شود و برداشت این محصول ارزشمند در اولویت کشاورزی قرار می گیرد و گل های زعفران از فاروج و شیروان برای پاک کردن به روستاها و اطراف شهرها می رسد و بوی خوش زعفران محله ها را پر می کند، ولی متاسفانه خشکسالی و سرمازدگی باعث کاهش تولید این محصول شده و به دغدغه ای برای زعفران کاران تبدیل شده است.
علاوه بر تغییر اقلیم و خشکسالی که مشکلات کشاورزان را در سال های اخیر افزایش داده، بارش باران بی موقع نیز به یکی از چالش ها تبدیل شده و جاری شدن سیل در ماه های گذشته از جمله آن مشکلات است.
اینک نیز زعفران کاران در فصل برداشت گل، دغدغه بارش باران را دارند چرا که گل‌های نازک و با طراوت طلای سرخ پژمرده می شوند و کیفیت خود را از دست می دهند که حتی خیس شدن این محصول باعث سخت پاک کردن گل نیز خواهد شد.
بررسی ها نشان می دهد که کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در حوزه گیاهان دارویی، نبود بسترهای مناسب برای صادرات، فعالیت واسطه ها و دلالان در خرید دسترنج کشاورزان، نبود برنامه ریزی برای تعیین نرخ قیمت نگین زعفران در خریدهای حمایتی و تضمینی و کمبود نقدینگی زعفران کاران از دیگر مشکلات این قشر زحمتکش محسوب می شود.
سرما و کمبود نیروی کار بلای جان زعفرانکاران
یکی از زعفران کاران فاروجی در این خصوص می گوید: متاسفانه سرمازدگی در سال زراعی جاری باعث افت محصول شده است و بالا بودن هزینه های تولید نیز رمقی برای کشاورزان نگذاشته است.
سمانه رحیمی می افزاید: علاوه بر این زعفران کاران در فصل پیک برداشت ضمن کاهش تولید با کمبود نیروی کار برای جمع آوری گل زعفران و همچنین پاک کردن گل مواجه هستند و دستمزد کارگر برای جمع آوری گل نیز در این ایام بالا است و هر کارگر روزانه سه میلیون ریال دستمزد دریافت می کند که در اینصورت هزینه تولید با برداشت همخوانی ندارد.
این کشاورز بالا بودن قیمت پاک کردن گل را از دیگر دغدغه های زعفران کاران منطقه دانست و می گوید: گل پاک کن ها برای پاک کردن هر یک کیلوگرم ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار ریال دستمزد دریافت می کنند.
وی ادامه می دهد: زعفران کاران خراسان شمالی در این روزها خواب و استراحت ندارند چرا که در جمع آوری این محصول ارزشمند و حساس نباید غفلت کرد، زیرا گل این ارغوانی زیبا بعد از یک روز پژمرده می شود و دیگر قابل برداشت نیست و کشاورزان در این فصل از سال یک نگاه به آسمان دارند تا باران محصول آنها را خراب نکند، نگاهی هم به جمع آوری سریع گل دارند.
پرسه دلالان در بازار زعفران
یکی دیگر از کشاورزان زعفران‌کار می گوید: ایجاد بازارچه زعفران در شهر فاروج فضایی مناسب برای داد و ستد این محصول ایجاد کرده است اما بیشتر غرفه داران واسطه ها و دلالانی هستند که سعی در خرید پایین زعفران دارند و برخی از کشاورزان به دلیل افزایش دستمزد کارگر محصول خود را توافقی پیش فروش می‌کنند و این امر باعث می‌شود که سود محصول به جیب واسطه برود.
عبدالله فدایی می افزاید: کشاورزان بیشتر خرده مالک هستند و توانمندی فروش محصول خود در سایر استان ها را ندارند و بیشتر دلالان در این فصل از سال در کمین زعفران کاران هستند و همزمان با بارش باران در مزارع پیدا می شوند و مایه دسترنج آنها را با قیمت پایینتر می خرند.
وی تصریح می کند: کشاورزان در سال گذشته با وجود اینکه خرید تضمینی از سوی سازمان تعاون روستایی استان وجود داشت اما به دلیل نبود نقدینگی و تامین هزینه های جمع آوری محصول به اجبار محصول خود را به واسطه ها فروختند در این میان سود عاید آنان شد.
این کشاورز می افزاید: سازمان تعاون روستایی مطالبات زعفران کاران را با چند ماه تاخیر پرداخت می‌کند که کشاورزان به دلیل هزینه‌های تولید و دستمزد کارگران نیاز به نقدینگی دارند که در این میان دلالان وارد چرخه خرید می شوند.
کمبود صنایع تبدیلی
وی کمبود صنایع تبدیلی و بسته بندی را از دیگر مشکلات کشاورزان دانست و می گوید: تکمیل زنجیره زعفران ارزش افزوده بیشتری عاید استان خواهد کرد که با راه‌اندازی کارخانه بسته‌بندی و فراوری زعفران علاوه بر ایجاد اشتغال برای شهروندان سود و منفعت برای استان به همراه دارد ضمن اینکه باید برندی خاص برای استان در حوزه زعفران تهیه شود.
یکی دیگر از کشاورزان ادامه می دهد: برداشت زعفران نیاز به آموزش دارد اما متاسفانه بیشتر بهره برداران بدون لباس های فرم، بدون دستکش و حتی با کیسه های پلاستکی و سایر محصول زعفران را جمع آوری می کنند که این امر در بحث صادرات مشکل ایجاد می کند.
وی می افزاید: اینک فصل پیک برداشت گل زعفران است، کشاورزان به سختی گل چین پیدا می کنند این در حالی است که قیمت نیروی انسانی برای چیدن گل نسبت به سال های گذشته افزایش یافته است که این امر نگران کننده است.
اصغر صادقی از سازمان تعاون روستایی و سازمان جهاد کشاورزی خواست تا محصولات کشاورزان را به موقع خرید حمایتی، تضمینی و یا توافقی داشته باشند و می گوید: متاسفانه در سال زراعی گذشته بعد از یک ماه پس از برداشت محصول تعاون روستایی وارد چرخه خرید شد که کشاورزان برای تامین نقدینگی محصولات خود به اجبار به واسطه ها به فروش رسانده بودند.
وی خاطرنشان می کند: قیمت خرید نیز باید حتی زودتر از فصل برداشت در بین کشاورزان اطلاع رسانی شود تا زودتر تصمیم گیری کنند اما متاسفانه همیشه دیر هنگام مطلع خواهیم شد.
راهکار: لزوم خرید حمایتی اما زودهنگام
ورود دلالان به این بازار نیز همانند سایر فصول سال پررنگ می شود و سروکله آنها در کشتزارهای فاروج دیده می شود و نکته قابل تامل این است که واسطه گران در سال گذشته بدلیل خرید حمایتی و دیرهنگام زعفران توسط تعاون روستایی با مشکل مواجه شدند و واسطه گران دسترج زعفران کاران را به یغما بردند.
فرماندار شهرستان فاروج ضمن گلایه از سازمان های مربوطه در خرید محصولات کشاورزان از جمله زعفران می گوید: متاسفانه حاصل دسترنج زعفران کاران در سال گذشته به جیب واسطه ها رفت چرا که آنان محصولات کشاورزان را خریداری و به تعاون روستایی فروختند.
عبدالرضا فرزانه می افزاید: تعاون روستایی ۲ ماه بعد از برداشت آغاز به خرید می کند که بسیار دیر هنگام است چرا که کشاورزان از کمبود نقدینگی رنج می برند و هزینه های جمع آوری و پاک کردن گل بالا است، واسطه ها در سال گذشته نگین زعفران را از کشاورزان ۲۵۰ میلیون ریال به ازای هر کیلوگرم خریداری کردند اما خود ۴۳۰ میلیون ریال به تعاون روستایی فروختند.
وی تصریح می کند: کشاورزان تنها برای اینکه نقدینگی ندارند دسترنج خود را به واسطه ها می فروشند که سازمان جهاد کشاورزی باید در این خصوص چاره ای بیندیشد و حتی بخشی از فروش محصول را به موقع پرداخت کند آنان محصولات خود را به مراکز تعاون روستایی تحویل خواهند داد.
لزوم توسعه واحدهای فرآوری
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی در ادامه می افزاید: هفت واحد فرآوری زعفران در خراسان شمالی وجود دارد که نیاز است واحد های فراوری و صنعتی در بخش های مختلف در استان در راستای افزایش ارزش اقتصادی ایجاد شود.
رضا صفدری ادامه می دهد: بیشترین اراضی سطح زیر کشت زعفران مربوط به شهرستان فاروج است اما در اراضی شیروان، اسفراین، بجنورد و سایر شهرستان ها نیز در سال های اخیر کشت شده است.
وی تصریح می کند: کشت زعفران در استان هر ساله بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هکتار افزوده خواهد شد که با توجه به شرایط آب و هوایی و خاک محصولی با کیفیت بسیار بالا در استان تولید می شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی خاطرنشان می کند: ۵۰ درصد زعفران نگین تولیدی استان در خارج از استان به فروش می رسد و بخش قابل توجهی نیز از این محصول به کشورهای خارجی صادر خواهد شد.
وی با بیان اینکه محصول زعفران استان صادراتی است افزود: با توجه به اینکه کیفیت تولیدی زعفران استان مناسب است صادرات آن از سوی سایر کشورها با استقبال نیز مواجه است.
صفدری تصریح کرد: میانگین عملکرد تولید زعفران در این استان بین پنج تا ۶ کیلوگرم در هکتار است که این رقم حدود ۲ برابر میانگین کشوری آن است.
وی خاطرنشان کرد: زعفران به عنوان گیاهی کم توقع و پربازده اقتصادی برای کشت در مناطق خشک و نیمه خشک مناسب است و به آب زیاد نیازی ندارد و یا حداقل با مشکل کم آبی مواجه نمی شوند.
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی افزود: برداشت زعفران در استان خراسان شمالی سنتی است اما در سال های اخیر ۲ دستگاه مکانیزه نیز وارد حوزه برداشت شده است که با توجه به سطح زیر کشت پاسخگو نیست و اینک تلاش می کنیم تا دستگاه هایی را در این راستا در راستای جمع آوری مکانیزه این محصول به کشاورزان کمک کنیم.
به گزارش ایرنا، گیاهان دارویی مزایای خاصی برای توسعه دارند چرا که کشت گیاهان دارویی نیاز آبی کم، سازگاری بالا، نقش در سلامت و بهداشت، ایجاد اشتغالزایی دارند که این استان دارای اقلیم مناسب برای توسعه کشت گیاهان دارویی است و امکان تولید محصول ارگانیک برای آن فراهم است.
در خراسان شمالی سالانه هشت هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت انواع گیاهان دارویی می رود که بیشترین آن مربوط به کشت زعفران و گل محمدی است.
ایران ۹۰ درصد از سطح زیر کشت و ۸۹ درصد تولید محصول زعفران را به خود اختصاص داده است و خراسان شمالی در سطح زیر کشت و تولید زعفران بعد از خراسان رضوی و جنوبی رتبه سوم را در بین استان های کشور دارد و سرانه مصرف این محصول ۰.۷ گرم در سال به ازای هر نفر است و زعفران بیشتر با هدف صادراتی کشت می شود.
۳۵ غرفه فروش گل زعفران نیز در بازارچه فاروج برای خرید و فروش زعفران دایر شده است که روزانه ۲ مرتبه توسط کشاورزان، نمایندگان غرفه ها، اتحادیه ها و نماینده جهاد کشاورزی قیمت گل را تعیین می کنند و در تابلویی به زعفران کاران این خطه اطلاع رسانی خواهد شد.
قیمت گل زعفران به ازای هر یک کیلوگرم اینک چهار میلیون و ۸۰۰ هزار ریال تا پنج میلیون ریال است و هنوز قیمت نگین نیز به طور دقیق مشخص نشده است اما در روزهای آینده با خرید و فروش این عدد تعیین خواهد شد.
خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از مجموع این میزان ۳۰۰ هزار هکتار زراعی و مابقی باغی است و بیش از ۸۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این حوزه فعالیت می کنند.