به گزارش ایرنا، همدان یکی از مناطق با اهمیت قالی بافی در ایران از لحاظ کمیت و تعداد است و بیشتر از هر منطقه دیگر کشور در آن فرش بافته می شود از جمله قالیچه های دو ذرعی درشت بافت و ارزان قیمتی که در بازار به نام موصل شهرت یافته اند.
فرش بافی در همدان از گذشته های دور رواج داشته و بر اساس نوشته های سسیل ادواردز (تاجر و محقق قالی ایرانی) حدود ۴۲۲ سال قبل شاه طهماسب تعدادی فرش برای مسجد جامع سلیمانیه در ترکیه فرستاد که چند تخته از آنها در درجزین همدان بافته شده بود..
همچنین محققان سوئدی و آمریکایی کتابهای ارزنده ای در مورد قالی روستایی همدان نگاشته اند که می توان به کتابی به نام «فرش همدان» نوشته پیتر ویل بورگ محقق سوئدی و کتاب «یک زن یک پود» نوشته تاد رانگه اشاره کرد که از حیث اطلاعات مربوط به سابقه فرش بافی بسیار ارزشمند هستند.
به اعتقاد کارشناسان، فرش همدان به لحاظ دارا بودن تنوع و قیمت مناسب می تواند یکی از انتخاب‌های اول برای فروش و صادرات در بازار داخلی و خارجی باشد ولی این مهم مستلزم بافت فرش بر اساس سلایق روز دنیا و کیفیت مطلوب است.
رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان همدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این استان حدود ۷۰ هزار بافنده فرش دارد که از این تعداد ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر به صورت مستمر در این رشته فعال هستند.
مهدی خورشیدی افزود: از این تعداد حدود ۹ هزار بافنده زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی و ۲ هزار و ۵۰۰ بافنده زیر پوشش بیمه روستاییان و عشایر قرار دارند.
وی ادامه داد: بافندگان فرش در استان همدان سالانه ۴۰ تا ۴۵ متر مربع انواع فرش از جمله قالی، قالیچه، کناره ، تابلو فرش و غیره تولید می کنند.
وی ادامه داد: بافندگان فرش در استان همدان سالانه ۴۰ تا ۴۵ متر مربع انواع فرش از جمله قالی، قالیچه، کناره ، تابلو فرش و غیره تولید می کنند. به گفته این مسوول، تعاونی فرش روستایی، اتحادیه صنف فرش فروش، انجمن صادرکننده و تولید کننده فرش و انجمن طراحان و نقاشان فرش در این استان تشکیل شده است که حدود ۶۰ هزار نفر عضو دارند و کارت عضویت دریافت کردند.
نبود بیمه از مهم ترین دغدغه های بافندگان فرش در همدان
وی،نداشتن بیمه و مشکلات در این زمینه را مهم ترین دغدغه و خواسته بافندگان فرش عنوان کرد و ادامه داد: با مکاتبات انجام شده انتظار می رود سهمیه استان برای بیمه قالی بافان افزوده شود.
خورشیدی، عدم صادرات را از دیگر مشکلات قالی بافان استان همدان ذکر کرد و گفت: میزان صادرات از ۲۰۰ میلیون دلار در سال های گذشته به پنج میلیون دلار کاهش یافته است.
رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان همدان گفت: این میزان صادرات هم به صورت قاچاق و به اسم کشورهای دیگر از جمله افغانستان، پاکستان و هندوستان انجام می شود.
وی همچنین خواستار اصلاح قانون صادرات در حوزه گمرک شد و ادامه داد: براساس قانون در هنگام برگشت موقت فرش برای اصلاح ترمیم و یا رفو، دولت ۸۰ درصد ارزش فرش را به قیمت روز به عنوان امانت دریافت می کند و به دلیل اینکه این کار زمان بر است و دستمزد کمی دارد و برای رفوگران این مبلغ به صرفه نیست.
رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان همدان با بیان اینکه تعدادی زیادی از رفو گران هم نمی توانند این مبلغ را پرداخت کنند بنابراین از این کار منصرف می شوند که این قانون باید اصلاح شود،افزود: این افراد معتقدند که دولت حداقل در قبال این کار چک یا سفته دریافت و از گرفتن پول نقد در قبال این کار خودداری کند.
وی افزود: همین اقدام و قانون سخت موجب شده که کشورهای خارجی فرش را برای رفو و ترمیم به سایر کشورها بفرستند و درآمد ارزی برای آنها ایجاد می شود.
خورشیدی در ادامه به برندهای معروف فرش استان اشاره کرد و گفت: از جمله برندهای معروف شهرستان همدان پرطاووسی، حاج‌خانمی و انجلاس، شهرستان ملایر، فرش میشن، جوزان، چهارچنگ و حسین‌آباد، شهرستان بهار طرح " تاج‌آباد"، شهرستان تویسرکان طرح " آقا صادقی"، " ماهی" و "مالیچه "، شهرستان اسدآباد ماهی درهم (هراتی )، شهرستان رزن طرح "سوزن" ،شهرستان نهاوند طرح کله گلی ،سالاری ،نقشه تاریخی ،عشوند و گل حیدر است.
۱۸۰ کارگاه فرش بافی فعال در استان همدان
رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان همدان خاطر نشان کرد: هم اینک ۱۸۰ کارگاه فرش بافی در استان فعال است که در هر کارگاه چهار تا ۱۰ نفر مشغول فعالیت هستند و تعدادی هم با نصب دار قالی در منزل به این رشته می پردازند.
خورشیدی در خصوص برگزاری دوره های آموزشی قالی بافی گفت: در این راستا هزار و ۱۰۰ نفر با هدف ارتقای سطح مهارت قالی بافی با پنج میلیارد ریال اعتبار آموزش های لازم را فرا گرفتند.
خورشیدی در خصوص برگزاری دوره های آموزشی قالی بافی گفت: در این راستا هزار و ۱۰۰ نفر با هدف ارتقای سطح مهارت قالی بافی با پنج میلیارد ریال اعتبار آموزش های لازم را فرا گرفتند. وی تاکید کرد: با استقبال مردم برای دوره های آموزشی در هر نقطه از استان این کلاس ها با هزینه دولتی برگزار می شود و امسال نیز ۴۰ میلیارد ریال برای ارائه آموزش و ترویج قالی بافی پیش بینی شده است و برای برگزاری این دوره ها به صورت رایگان و در همه شهرستانها هیچ محدودیتی وجود ندارد.
احیای هنرستان فرش در همدان
وی از احیای هنرستان فرش پس از چند سال در همدان خبر داد و گفت: هنرستان نور دانش شهرک فرهنگیان همدان در دوره متوسطه دوم با جذب ۱۷ هنرجو دختر فعال شده است و مصوبه راه اندازی هنرستان فرش در نهاوند و ملایر گرفته شده و بزودی فعال می شود.
رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان همدان افزود: دانشگاه علمی کاربردی خانه کارگر همدان نیز در رشته فرش امسال دانشجو می پذیرد که احتمالا از ترم بهمن ماه راه اندازی خواهد شد و تاکنون هفت دانشجو در این رشته نام نویسی کردند.
خورشیدی اظهار کرد: قراردادی با فنی و حرفه ای استان برای آموزش بازاریابی و فروشندگی حرفه فرش در تمام شهرستانها با همکاری شرکت شهرک های صنعتی منعقد شد که تاکنون یک دوره در نهاوند، رزن و کبودرآهنگ و سه دوره در همدان برگزار شده است.
وی ادامه داد: در هر منطقه ای که ۲۰ نفر متقاضی آموزش وجود داشته باشد در خصوص برگزاری این کلاس ها اعلام آمادگی می کنیم که به صورت یک روزه برگزار شود.
رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان همدان برگزاری نمایشگاه فرش دستباف را از دیگر برنامه هیا صنعت برای احیای این رشته عنوان کرد و افزود: در این راستا یک نمایشگاه در تویسرکان با ۲۰ غرفه برگزار و پنجشنبه ۱۱ آبان ماه نیز یک نمایشگاه در کبودرآهنگ با ۳۰ غرفه دایر می شود که ۱۵ غرفه مربوط به فرش است.
پرداخت ۹۰ میلیارد ریال تسهیلات برای راه اندازی کارگاه های فرش
وی پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی برای ایجاد کارگاه های فرش را از دیگر برنامه ها برای احیای این صنعت عنوان کرد و ادامه داد: در این راستا سال گذشته ۹۰ میلیارد ریال پرداخت و امسال ۷۰ میلیارد ریال پیش بینی شده است.
به گفته وی بیشترین و ماهرترین فرش بافان استان به ترتیب در کبودرآهنگ، ملایر و نهاوند فعالیت دارند.
فرش مهربان یکی از برندهای معروف فرش استان همدان
و اما فرش مهربان یکی از برندهای معروف فرش استان همدان در منطقه کبودرآهنگ است.
مهربان از دهستان‌های بخش کبودرآهنگ که از ۴۰ روستا تشکیل شده است و فرش منطقه مهربان، متاثر از حضور دو گروه ترک‌نشین و کردنشین (بیجار) قرار گرفته و بافت محکم و غالبا دو پود دارد در حالیکه فرش مناطق ترک‌نشین کیفیت عمومی فرش‌های روستاهای همدان را داشته و غالبا درشت‌باف و در برخی موارد یک پود دارد.
رییس انجمن فرش دستباف و نایب رئیس کمیسیون صنایع دستی و گردشگری اتاق بازرگانی همدان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سالیان طولانی مردم این روستاها، پشم لازم برای قالی‌بافی را از گوسفندان خود فراهم می‌کنند و طرح سنتی خود را با شیوه خاص خود می‌بافند.
حمیدرضا فروزان احسن افزود: در کارگاه‌های مهربان، بیشتر قالیچه، کناره و قالی بافته می‌شود و بافندگان آن از جمله بهترین بافندگان منطقه قالی‌بافی همدان به شمار می‌آیند.
وی با بیان اینکه قالی‌های بافت مهربان، فشرده است افزود: در بافت مهربان دو نوع قالیچه بافته می‌شود یکی گونه قدیمی، که بیشتر به سبک هندسی و با اندازه‌های دو زرعی و کناره‌های عریض و نوع دیگر، که بیشتر به صورت کناره‌های طویل، باریک و یا قالیچه‌هایی در سبک فرش‌های ساروق آمریکایی است.
رییس انجمن فرش دستباف همدان ادامه داد: کیفیت الیاف و رنگ‌های این فرش ها نسبتا خوب است و رنگ‌هایی که در قالی‌های این ناحیه بیشتر به چشم می‌خورد، قرمز سیر، روناسی و آبی نیلی است اما کاربرد سایر رنگ ها از جمله زرد طلایی، بژ و آبی روشن نیز در میان رنگرزان این ناحیه کم و بیش معمول است.
فروزان احسن خاطر نشان کرد: نقشه‌های فرش مهربان عبارت از گونه‌های لچک ترنج، ماهی و دسته گل است.
وی با بیان اینکه فرش مهربان، در بازار از بهترین نوع فرش در منطقه همدان به‌شمار می‌رود و قیمت آنها نیز گران است افزود: در این منطقه روستاهای سوباشی، علیصدر، کیتو، داقداق آباد، رامیشان، خان آباد و نوآباد توان بافت فرش‌های خوب را دارند.
فروزان احسن برگزاری جشنواره فرش مهربان (پنجشنبه ۱۱ آبان) را برای احیای این فرش و آشنایی بیشتر مردم به ویژه جوانان با فرش های دستباف موثر دانست.
وی با بیان اینکه استاندار همدان و سایر مسوولان برای رونق فرش استان قول مساعد دادند گفت: در این راستا ۱۰۰ نقش فرش که متعلق به استان است شناسایی شده همچنین با کمک شرکت شهرک های صنعتی استان دستگاه ریسندگی خریداری شده است.
ثبت نشان ملی فرش استان همدان مانع از کپی برداری
وی مشکل اصلی فرش همدان را نداشتن منبع و ماخذی در مورد این صنعت عنوان کرد و ادامه داد: باید روستا به روستا پیشینه و اطلاعات مخصوص نقشه ها جمع آوری شود تا این صنعت به فراموشی سپرده نشود.
فروزان احسن خاطرنشان کرد: ثبت نشان ملی فرش استان همدان مانع از کپی برداری برای کشورهای رقیب از جمله نپال هند و پاکستان است.
وی اظهار کرد: برخی از کشورها از جمله آمریکا در مورد فرش همدان کتاب چاپ کردند اما ما در این زمینه کوتاهی کردیم و بنابراین باید برای احیا و حفظ فرش های اصیل و انتقال آن به نسل های آینده تحقیق و پژوهش شود.
فروزان احسن گفت: ضعف در نیازسنجی در راستای تولید فرش هایی مطابق با سلیقه مشتریان داخلی و خارجی از دیگر مشکلات فرا روی صنعت فرش همدان است.
وی فرش های مرجوعی (برای مرمت و سرویس) را از دیگر معضلات این بخش عنوان کرد و ادامه داد: این کار موجب بیکارشدن تعداد زیادی رفوگر شده و تعدادی هم برای فعالیت های حوزه فرش به ترکیه مهاجرت کردند.
رییس انجمن فرش دستباف همدان تاکید کرد: مشوق های صادراتی فرش، رفع تعهد ارز، راه اندازی فروشگاه های مجازی فروش فرش و تهیه و توزیع مواد اولیه از راهکارهای مهم برای رفع مشکلات صنعت فرش همدان است.
وی تاکید کرد: مشوق های صادراتی فرش، رفع تعهد ارز، راه اندازی فروشگاه های مجازی فروش فرش و تهیه و توزیع مواد اولیه از راهکارهای مهم برای رفع مشکلات صنعت فرش همدان است.وی ایجاد خوشه فرش را در روستاهای اصیل از دیگر راهکارهای مهم برای احیای این صنعت عنوان کرد و ادامه داد: شرکت شهرک های صنعتی در این مورد اقداماتی انجام داده است چراکه خوشه ای شدن صنعت یک مدل نوین برای توسعه منطقه ای است که از یک دهه قبل در دستور کار برنامه ریزان توسعه قرار گرفته است.
فروزان احسن تاکید کرد: قالیبافان چیره دست همدان با استفاده از پشم های ظریف و براق گوسفندان محلی و رنگ هایی که بیشتر از منابع گیاهی تامین می شوند فرش های بادوام را در حداکثر تولید به بازار داخل و خارج می فرستند.
وی خاطرنشان کرد: در گذشته هایی نه چندان دور کناره هایی با رنگ طبیعی و از پشم شتر در همدان بافته می شد که برای استفاده در راهروهای تنگ و تاریک ساختمان های اروپایی مناسبت فراوانی داشت ولی امروزه به لحاظ عدم تولید پشم شتر، بافت این نوع فرش ها به فراموشی سپرده شده است.
فوزان احسن افزود: ارزش های بالقوه فرش از لحاظ اقتصادی و پیوستگی عمیق با حیات روستاهای همدان، ابعاد ملی و والا به آن می بخشد و آنچه قالی ایران را از سایر کشورهای جهان متمایز و ممتاز می سازد اصالت طرح ها، نقشه های تاریخی و سنتی آن است چنانچه نقشه های بسیار زیبای ملایر ثبت جهانی و نقشه کبودرآهنگ ثبت ملی شده است.
رییس انجمن فرش دستباف همدان ادامه داد: صنعت فرشی که در چندین سال گذشته از مهم ترین اقلام صادراتی غیرنفتی به شمار می رفته است اکنون مورد کم لطفی و بی توجهی مسوولان قرار گرفته و با اقدامی نامناسب شامل ادغام مرکز ملی فرش و دفتر صنایع خلاق و ورزشی رنجی بر جامعه هنری فرش ایران افزوده شد.
وی تاکید کرد: انجمن فرش دستباف استان همدان خواستار انتخاب مدیران دلسوز و لغو این اقدام در راستای حل معضلات فرش ایران هستند تا نام فرش ایران و ایرانی در جهان درخشان شود.
گرانی مواد اولیه و رکود بازار از مشکلات فرش بافان
مدیرعامل تعاونی فرش دستباف کبودرآهنگ نیز گفت: گرانی مواد اولیه، پایین بودن قیمت فرش دستباف و رکود بازار از جمله مشکلات بافندگان فرش استان است که به همین دلیل هم اینک بافندگان بیمه شده مجبور به فعالیت هستند.
علیرضا فرهادی برند فرش کبودرآهنگ را فرش مهربان عنوان کرد و گفت: برخی از استانها از جمله تبریز و قم فرش های کبودرآهنگ را به نام خودشان به فروش می رسانند.
وی با بیان اینکه بافت یک فرش حداقل یکسال زمان می برد و به قیمت کم به فروش می رسد،افزود: قیمت پایین فرش و گرانی مواد اولیه و مقرون به صرفه نبودن موجب شده تعداد زیادی از بافندگان دیگر به این صنعت علاقه ای نشان نمی دهند.
فرهادی خواستار حمایت دولت از فرش بافان و تامین مواد اولیه آنها به قیمت مناسب شد و گفت: حدود ۶ هزار بافنده در شهرستان کبودرآهنگ فعالیت دارند که حدود هزار نفر به صورت مستمر در ۱۰ کارگاه فعال هستند.
وی نداشتن بیمه برای تعدادی از فرش بافان را از دیگر مشکلات آنها عنوان کرد و ادامه داد: دولت برای رونق این بازار باید از آنها حمایت کند.
فرهادی همچنین گفت: قبلا آمریکا از عمده خریداران فرش مهربان بود که به دلیل تحریم ها صادر فرش هم کاهش یافت.
راه اندازی خانه خلاق فرش
استاندار همدان نیز چندی پیش در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی از راه اندازی خانه خلاق فرش در راستای تقویت صنعت فرش بافی و حمایت از فعالان این حوزه خبر داد و گفت: حدود ۹ هزار نفر از فعالان عرصه هنر صنعت فرش زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند که ۲۰ درصد از ۲۷ درصد حق بیمه قالیبافان توسط دولت پرداخت می‌شود.
علیرضاا قاسمی فرزاد یادآور شد: در حمایت از هنر صنعت فرش ۴۵ نقشه به‌روزرسانی شده و ۵۰ نقشه نیز در حال طی فرآیند به‌روزرسانی است که به تقویت صنعت فرش کمک خواهد کرد.
استاندار همدان خاطرنشان کرد: با توجه به سیاست دولت سیزدهم از هنر صنعت فرش در استان حمایت تمام و حداکثری داریم.
مهربانی با «فرش مهربان» در کبودرآهنگ
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان همدان نیز از برگزاری جشنواره «فرش مهربان» خبر داد و گفت: این جشنواره در راستای معرفی این برند اصیل امروز یازدهم آبان ماه در شیرین سو برگزار و پذیرای مردم است.
احمد شانیان افزود: در این جشنواره مردم علاوه بر تماشای گونه‌های مختلف فرش مهربان می‌توانند فرش مورد علاقه خود را با قیمت مناسب خریداری کنند.
مدیرکل صمت استان همدان با اشاره به اینکه در این رویداد فرش مهربان با نقشه‌های متفاوت در قالب ۱۰ غرفه به نمایش در می‌آید،افزود: تعداد ۶ غرفه نیز به سایر نقشه‌های فرش دستباف کبودرآهنگ اختصاص دارد.
شانیان، طول عمر بیشتر، رنگ آمیزی گیاهی و سنتی و شفافیت و پایداری رنگ را از مزایای فرش مهربان دانست و گفت: مواد اولیه فرش مهربان از این همین منطقه تهیه می‌شود و لچک ترنج، اسلیمی، شاخ گاوی، درختی، کف ساده و حاج خانمی از نقشه‌های معروف فرش مهربان هستند.
وی از حمایت‌های استاندار همدان در خصوص افزایش چشمگیر پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی و توجه ویژه به هنر صنعت اصیل فرش دستباف در این منطقه قدردانی کرد.